Kumbuŋ

E-Class

Kumbuŋ (Kumbungu) nyɛla tiŋ'karili din be Northern region, Ghana tingbani ni.

Kumbungu

tiŋa, town

Yɛltɔɣa din nyɛ tuma ni dini	Silmiinsili, Dagbanli
Dunia yaɣili	Africa
Tiŋa	Ghana
Din be shɛli polona	Kumbungu District
Wakati luɣili	UTC±00:00
Tiŋgbaŋ yaɣili calinli	9°34′0″N 0°57′0″W
Bal' tɔɣasira	Dagbanli

Kumbungu nyɛla tiŋ' shɛli din be Kumbungu district yaɣili, Ghana tudu yaɣili polo (Dagbaŋ). Dini n-nyɛ tiŋ' zuɣu zaŋ ti lala yaɣili maa. Di naa n-nyɛ Kumbuŋ-Naa. Di daadam biɛligu kuli ni paai tuhi-pihita (30,000).di daa nyɛ kumbungu daa din diri dakulo kam. Kumbungu nyɛla tiŋ' shɛli din daa bilim tuɣiri nyɔhi. Kumbungu senior high school karim zɔŋ nyɛla karim zɔŋ titali shɛli diŋ bɛ lala yaɣili maa.

Kumbuŋ nyɛla dimmali tiŋgbani pam dagbaŋ pulini kalahi mali tiŋkpɛnsi pam. Di tiŋkpɛnsi puuni shɛŋa n nyɛ Gupanarigu, ŋɔɣu (Nwogu), Mbanaayili, Kpilo, Boɣanaayili, Kumbuŋ Kukuo, Gumo, Napaɣa Yili, Silimboma, ni dinpahipahi.

Kumbuŋ mini Savelugu nim tooi dɛmdi tab dachɛhali ka di malila daliri. Dachɛhalimo tooi chɛ ka bɛhagu nyɛɣasi pam tiŋsi a yiŋɔ nim yiti laɣam.

Taarihi

Kumbungu taarihi nyɛla din viɛli pam zaŋ chaŋ Dagbaŋ piligu ni pam ni hali na ni ti ni na kuli ʒiya saha shɛli ŋɔ.

Piligu

Vihigu wuhiya ni Kumbuŋ daa pilila Gingaani n-nyɛ tindaan nam. Di wuhiya ni di daa ti yiɣisila Gingaani n-chaŋ Gupanarigu. Vihigu lahi wuhiya ni Gupanarigu ka nam nangbankpeeni daa lu nabihi sunsuuni ka bɛ zabi n-wɔli taba ka Yɔɣu kpamba daa ŋmaali ba ka bɛ yino daa ʒini Kumbuŋ m-pili Kumbuŋ nam. Dinzuɣu nam zabili zuɣu ka Kumbuŋ daa ti yi polo.

Kumbuŋ yuli maa yila "N ku m-buŋ n saɣim dari" ni na. Ni ti Yabi n a daa chaŋ tobu ka ti di nasara. Ni o ni daa paana yiŋa n ti diri dari ka mali o kpanbil' mali bahiri zuɣusaa ka gɔhiri li. Ka ti labi kpan maa ka bi tooi gɔhili ka kpan maa daa sani buŋ so o ni daa na mba ka o yali, "N ku m-buŋ n saɣim dari".