Gariba II

Yaa Na' so ŋun na ʒi Yani gbandi zuɣu, ka su Dagbaŋ zaa

Bukali II (ka bɛ dɔɣi o Bukali, Bukari, Abukari, bee Abubakar) n-nyɛ Yaa Na' so ŋun na ʒi Yani gbandi zuɣu, ka su Dagbaŋ ni di yaɣa zaa.[1][2][3][4][5][6][7] Bukali II ni siɣi Gariba I la zuɣu, o nam yuli din lahi pahi n-nyɛ Naa Gariba II.[3]

Naa Gariba ŋun pahi ayi
ninsala
Paɣa bee dooDoo Mali niŋ
O ya TiŋgbaŋGhana Mali niŋ
YumaŋliAbubakar Mali niŋ
Doɣam dabsili1939 Mali niŋ
Dɔɣim TiŋaNaya Mali niŋ
Bala yɛlibu, sabbu bee buɣisibuDagbanli Mali niŋ
Tumanaa, horse rider Mali niŋ
Significant eventcoronation Mali niŋ

Piligu mali niŋ

Bɛ dɔɣi o la silimiin gɔli February, yuuni 1939.[1] Bɛ daa dɔɣi o la nam zuliya ni Mioŋ.[3] O ba n-daa nyɛ Naa Mahama III,[1] ŋun daa di Yani yuuni 1938 zaŋ chaŋ 1948 la[3]. O ma mi n-daa nyɛ Napaɣi Duhili Ayishetu (Shetu) ŋun daa nyɛ Kulunkpe Naa Abukari nabipuɣinga la.[1]

Naa Gariba II daa ʒinila Puriya din pa Saŋ zuɣu a yi yi Tamale chani Naya la, o daa nyɛla pukpara n-kɔri ka di chibiri pam.[4]

Nam mali niŋ

Naa Bukali daa tuui dila Kpunkpono; n-yi ni di Savelugu, din pahi tinsi ata shɛli din nanima diri Yani la.[1][5][6]

Bukali ka Dagbaŋ Yɔɣu na'gbahiriba daa gbaai Yaa Naa ŋun pahiri pihita ni ayɔpoi (37), silimiin' goli January biɛɣu pishi yinika dali yuuni 2019,[1][6] baayan Yani gbandi daa kuli doniya paai yuun' pia ni ayɔbu ka na ka naa ka gbaŋlana n-daa na ʒiya.[7] O gbaabu ni daa bi kɔŋ nangbankpeen' bihi, kamani o yaannim' ban daa gari yuun'kɔbiga nyaaŋa la. Bonaa Kalim nyɛli n-nyɛ Bukali, o daa dirila Piɣu ka diri Tɔŋ ka chaŋ o ba Naa Andani sani ni o ti zaŋ Kariga n-ti o, ka Naa Alhassan Tipariga diri Tampiŋ ka chaŋ ni Naa Andani ti zaŋ Kariga n-ti o. Naa Andani Jirilɔŋ mi daa zaŋ Kariga maa n-ti Naa Alhassan Tipariga ka yɛli Savelugu Naa Bukali Jia ni o niŋmi suɣulo.

Zuliya mali niŋ

O ba n-daa nyɛ Yaa-Naa Mahan - Kpɛma ŋun daa nyɛ yabido kuro n-ti Kampakuya Naa Abdulai Yakubu Andani ŋun pa nyɛ Yoo Naa ŋɔ.[4] Naa Mahan Kpɛma daa nyɛla Ndan Yaa-Naa Yakubu Andani II ŋun daa kani Silimiin' gɔli March yuuni 2002 la yabidoo, ka o ba daa nyɛ Naa Mahama Andani lll (1968-1969). Naa Yakubu Andani II bapira n-nyɛ Naa Gariba II ŋun diri Yani ŋɔ ka di zuɣu che ka o nyɛla yabidoo n-ti Kampakuya Naa ŋun daa nyɛ Gbaŋlana n-ti Yani pɔi ka bɛ naan yi leegi o Savelugu naa la, din zuɣu chemi ka Naa Gariba II kpalim daŋ kpema zaŋ ti Andani Yili nima zaa.[4]

Ancestors of Gariba II
4. Yaa Naa Andani II
2. Yaa Naa Mahama II
5. ???
1. Yaa Naa Bukali II
6. Kulunkpe-Naa Abukari
3. Ayishetu
7. ???

Salima mali niŋ

Dagbaŋ lunsi mali yɛltɔɣa shɛŋa bɛ ni tooi mali n-salindi Yaannanima. Lala salima ŋɔ din nyaaŋa, Yaa Naa kam mali la salin’shɛŋa din buɣisiri o ko. Abukari II salima nyɛla din galisi. O ni yu' shɛŋa m-bɔŋɔ:

  • .

Kundivihira mali niŋ

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 Yaa Naa Investiture: Meet King Abubakari Mahama II, di new Dagbon overlord for Ghana (English). BBC Pidgin. Retrieved 25 January 2019.
  2. Salifu Yumza Adam. Nanung Celebrates Dagbon Reunification (English). mModernghana. Retrieved January 26 2019.
  3. 3.0 3.1 3.2 3.3 Yakubu Abdul-Majeed (25 January 2019). Dagbon outdoors new Yaa-Naa today (English). Gh Headlines.
  4. 4.0 4.1 4.2 4.3 Mumuni Yunus Yirifa. Na Gariba II, The New King Of Dagbon: Who Is He? (English). Savannah News. Retrieved January 21, 2019.
  5. 5.0 5.1 Abdul Karim Naatogmah. New Yaa-Naa is a God-fearing man - Savelugu MP (English). Retrieved 22 January 2019.
  6. 6.0 6.1 6.2 Savelugu chief selected as new Yaa Naa (English). Starr FM Online. Retrieved 18 January 2019.
  7. 7.0 7.1 3News (24 January 2019). From a horseman, farmer to Ya-Naa; Read about the new overlord of Dagbon. Ghanaweb.com.