Business Senior High School (Tamale)

Di nyɛla bi' kura shikuru din be Ghana
(Business Senior High School ka di tom m-bahina)

D-Class

Business Senior High School
educational institution, high school, state school, mixed-sex education, boarding school
Di pilli ni9 Silimin gɔli September 1963 Mali niŋ
Bala yɛlibu, sabbu bee buɣisibuSilmiinsili Mali niŋ
Dunia yaɣiliAfrica Mali niŋ
TiŋaGhana Mali niŋ
Din be shɛli polonaTamale metropolitan Mali niŋ
Dini be shɛliTamale Mali niŋ
Tiŋgbaŋ yaɣili calinli9°24′6″N 0°52′39″W Mali niŋ
Ŋun wuhiraGhana Education service (GES), ministry of education Mali niŋ
Gender educatedboth sexes Mali niŋ
Map


Business Senior High School[1] nyɛla shikuri shɛli din be Tudu polo, Tamale.

Di tuma saha mali niŋ

Atani n ti kpa Alizumma bin din gbaai kurug'ayopɔin ni labi hali ni kurug'ata ni labi.

Shikuru maa "code" mali niŋ

0080104 (Bɛ ni mali shɛli sabiri WASSCE zahimbu)

Taarihi mali niŋ

Silimiin-goli September dabaa awɔi yuuni 1963 ka Business Senior High School pili. Ŋun daa kpa shikuru maa yuli m-booni Reverend Samuel Benjamin Gogoe ŋun daa yi Tarkwa[2] din be Western Region yaɣili la. Di bela maali anahi ni Nyankpala[3], ka ba daansi ni alepile paaki kurili din be Tamale Central yaɣili la.

Chira ayi nyaaŋa shikuri maa ni daa kpa, di tuuli shikurubila yuli n-daa booni Mumuni Musah ŋun pa su MIMA Construction Limited saha ŋɔ. Ŋuni n-daa lɛbi di tuuli Senior Prefect (Shikurubihi kpɛma). Lala n-daa kuli nyɛ li hali ka shikurubihi ŋɔ kalinli ti paai pia ni ayi (12). Daliri din daa che ka shikuru ŋɔ bi lahi nyari bihi daa nyɛla shikuru yɔri, bɛ ni daa yɛli ni bɛ yɛn yɔrila laɣafu din yiɣisi shiiri pia ni ayi lala saha maa (saha ŋɔ, Gh 0.012p) chira ata kam nyaaŋa, lala laɣafu ŋɔ nyɛbu daa nyɛla tɔm n-ti bihi laamba. Kamani tuuli shikurubila ŋun nyɛ Alhaj Musah daa yɛliya ni nɔhi ka o ba daa kɔhi pɔi ka naan yi nya lala laɣafu maa n-ti o. Yɛlimuɣusirili din daa kuli lahi beni n-nyɛ karim baŋsim din nyɛ laasabu maalibu mini bɔhimbu yaɣ' shɛŋa daa nyɛla zaɣ' pala ka di zuɣu che ka bɛ yuli n-ʒɛm li ka ka zaɣa dini kamani bɛ ni mali zaɣa n-ti Arts mini Science shɛli yɛla bɛ ni pun mi ka karimbia kam ŋun be shikuru maa ni mali nimmɔhi di polo. Saha ŋɔ zaa shikuru maa daa na nyɛla ninvuɣ' yino bini.

Yuuni 1965, ka Gomnanti daa dee li ka di pahi Ghana Gomnanti shikuritinima puuni ka daa labi m-boli li Tamale Commercial Institute. Ka di karimbanima kalinli daa chaŋ ata (3), ka kpuɣi shikurubihi kalinli din daa yiɣisi kɔbiga ni yini (101). Bidibisi kalinli daa nyɛla pihiyɔbu ni ayi (62), ka bi'puɣinsi nyɛ pihinahi yini kani (39). Bɔhimbu yaɣa shɛŋa daa nyɛla bɛ ni pahi, ka daa taɣi boli shikuru maa yuli Commercial Secondary School din yɛn che ka di mini taɣiri shɛŋa din niŋ maa doli taba.

Saha ŋɔ, shikuri ŋɔ karimbihi kalinli yiɣisi la tusaayi ni kɔbisita ni pihinii ni ayopɔin (2,387). Bidibisi ko kalinli nyɛla tuhili ni kɔbisita ni pihita ni yini (1,331), ka bi'puɣinsi mi nyɛ tuhili ni pihinu ni ayɔbu (1,056). Karimbanima gba kalinli saha ŋɔ yiɣisila kɔbigi ni pihinahi ni ayopɔin (147).[4]

Di kpabu yuuni mali niŋ

Silimiingoli September dabaa awɔi, yuuni 1963 ka shikuri ŋɔ daa kpa.

Pubu yaɣili mali niŋ

Di bela pubu yaɣili din nyɛ Gomnanti Shikuru.

Di taachi mali niŋ

Di taachi nyɛla suhudoo mini nangbanyini.

Di nia jia mali niŋ

Di bo wuhirisuŋ n-ti di shikurubihi zaa ka di yi di ko ka che shikuru shɛŋa ŋan kpalim, din yɛn che ka bɛ shikurubihi maa nia mini di yɛlibɔra pali ka di nyɛla shaawar’suma shɛŋa bɛ ni laɣindi gbaara, yuunisuŋ ni gbubirisuŋ shɛli shikuru ŋɔ ni yɛn ti ba.

Di nia waɣinlli mali niŋ

Ni di yihi ban yɛn kpaŋsiri bɛ maŋa, ka mali tɛhizilima, ni shikurubihi ban yirina ni shɛhira gbana din viɛla, ka mali dariza n-ti karimbaŋsim bɔbu yaɣili mini dunia zaa tuma din be Ghana ni zaŋ ti kpa.

Bɛ ni kpuɣiri bi' shɛba mali niŋ

Shikuru ŋɔ kpuɣirila paɣaba mini dabba zaa.

Bɛ ni kpuɣiri bɛ shikurubihi shɛm mali niŋ

Bɛ kpuɣirila shikurukbihi pala yuuni kam ka di doli computer tabibi ka be Ghana Eduacation Service fukumsi ni. Lala maʒini ŋɔ tumdimi n-doli zahimbu shɛhira gban' shɛŋa bɛ ni kpɛhi ka di yuli booni Basic Education Certificate Examination (B.E.C.E). Lala zahimbu maa nyɛla bɛ ni kpari shɛli tiri dunia yaɣa Junior high shikuruti. Lala zahimbu gbana ŋɔ bela West African Examination Council (WAEC) ka doli karimbakpamba ban be Junior High School tingbani ŋɔ ni. Computer yi pii shikurubihi ŋɔ naai, Ghana Education Service nima gba yɛn laɣim la yuya ŋɔ n-zaŋ li ti shikuruti. Lala yuya ŋɔ yɛn tabilila shikuriti da'paɣa zuɣu ka sokam tooi nya. Soli lahi beni n-ti tiŋduyanima ban bɔri ni bɛ kpe shikuru maa ni, din ŋuna shikuru maa maŋmaŋa n-yɛn zahim ba. Shikurubihi ban yi Senior High School shɛŋa bee ban na kuli pili Senior High School ka bɔri ni bɛ tuɣi bɛ Karim shikuru maa ni gba ni tooi nya shikuru maa "administration". Bɛ yi kpuɣi shikurubia naai, bɛ ni ti o shikuru maa bukubila. Lala buku ŋɔ ni sɔŋ shikurubihi pala ka bɛ baŋ shikuru maa soya ni di zalisi zaa. Bɛ lahi zaŋdi bɛ zaŋsim niŋdi tiŋduya karimbihi ban bɔri ni bɛ kana ti bɔhim shikuru maa ni, dini nyɛ bɛ yɛn zahim ba mi m-bɔhi ba bɔhi shɛŋa shikurunima maa maŋmaŋ ni mali, din yɛn niŋ ka bɛ gba tooi kuli nya soli kpena bɛ shikuru maa puuni nti bɔhim.

Karim baŋsim yaɣa din be shikuru ŋɔ ni mali niŋ

  1. Business (laasabu maalibu)
  2. General Arts (Taarihi, bala kaman Dagbanli, French ni din pahi, nti pahi Geography)
  3. Home Economics (bɔhambu din jɛndi duɣubu mini biɛhagu gbubiri suŋ)
  4. General Science (tabibi bɔhambu)

Yiya din be shikuru ŋɔ ni mali niŋ

  1. Ferguson, ka di kom nyɛ zaɣi ʒee.
  2. Aggrey, ka di kom nyɛ zaɣi dɔzim.
  3. Nkrumah, ka di kom nyɛ zaɣi vakahili.
  4. Danquah, ka di kom nyɛ zaɣi nuɣiso.
  5. Gogoe, ka di kom nyɛ zaɣi pielli.
  6. Seidu Seini, ka di kom nyɛ zaɣi orange bee nuɣiso din be di shim.

Di karimbakpamba mali niŋ

  1. Rev. Samuel B. Gogoe, yuuni 1963-1970.
  2. J.A. Braimah Jnr, yuuni 1971-1972.
  3. Godwin Seth Senanunyam Tamakloe, yuuni 1972-1976.
  4. Mr. Michael N. Okyere, yuuni 1976-1978.
  5. D.N. Loriba, yuuni 1978-1979.
  6. John E. Bawah , yuuni 1979-1980.
  7. Mr. Seidu Seini, yuuni 1980-1998.
  8. Mr. J.B Dakurah, yuuni 1998-2004.
  9. Awudu Rauf, yuuni 2004-2010.
  10. Mr. S.B. Awari, yuuni 2010-2014.
  11. Iddrisu Neindow, yuuni 2014-2016.
  12. Alhaji Zack Ishmael Abu, silimiingoli January biɛɣu pia ni yini yuuni 2016 nti kpa silimiingoli September, biɛɣu pihita yinika yuuni 2016.
  13. Ndeego J. Matthew, yuuni 2016-2021.
  14. Mrs. Sussana Fati Braimah, 2021 hali na ni saha ŋɔ.

Di karimbi'kura ban nyɛ zaashe' suma mali niŋ

  1. Martin Alamisi Burnes Kaiser Amidu[5] - Ghana Attorney General kuro.
  2. Alhaji Mumuni Musah, Managing Director of Mima Construction Ltd.
  3. Alhaji Wumbei Fuseini, CEO, Mawumus[6] Agencies Ltd.
  4. Hajia Fati Forgor, District Finance Officer, Kpandai District Assembly[7].
  5. Col. Issahaku Mohammed, Ghana Armed Forces.
  6. Col. Fuseini Salifu, Ghana Armed Forces.
  7. Hajia Fati Musah, Manager, ADB Tamale.
  8. Alhaji Mohammed Saani Yakubu, Country Director, Actionaid DR Congo.
  9. Alhaji Bashiru Aliyu, Head, Engineering Control, Stanbic Bank.
  10. Nurudeen Bawa, National Health Insurance Scheme, Accra.
  11. Alhaji Ahmed Imoro, Director of Finance, National Health Insurance Authority.
  12. Mr. Didi Dramani, Assistant Coach, Ghana Black Stars.
  13. Mr. Shaibu Ibrahim Tanko, Director of Sports, UDS.
  14. Mr. Amidu Shiraz Labaran, Partner KPMG in Ghana.
  15. Prof. Paul Issahaku, Canada.
  16. Mr. Iddrisu Alhassan Iddrisu, Branch Manager, Stanbic Bank.
  17. Mrs. Anatu Mahama Amin, CEO, Betty Aruna Prestige Memorial School.
  18. Mohammed Ibn Abdallah, Media Practitioner, Diamond FM.
  19. Alhaji Mohammed Baba Inusah, Principal Assistant, Clerk of Parliament.
  20. Mr. Emmanuel Afreh Owusu, Senior Assistant Registrar, UCC.
  21. Dr. Alhassan Andani, Senior Lecturer, UDS.
  22. COP Timothy Yoosa Bonga, Former Northern Regional Police Commander.
  23. Boting Naa Moses Alhassan, Retired Chief Director, Ministry of Roads and Highways.
  24. Hajia Sherifa Yahaya Iddi, Principal Midwifery Officer, Tamale West Hospital.
  25. Alhaji Nurideen Mahama, Retired Regional Director, Audit Service.
  26. Mrs. Selina Ziddah, Head of Audit Service in Gomoah West District.
  27. Alhaji Aminu Issahaku, Municipal Finance Officer, Yilo Krobo Municipality.
  28. Ms. Duduyeri Bridget, Development Worker.
  29. Mr. Abdul Mumin Mohammed  General, Public Policy Expert.
  30. Mr. Ibrahim Abdallah, Manager and Lead Specialist, MTN Ghana.
  31. Mr. Sulemana M. Murijan, Finance Manager, Securities and Exchange Commission.
  32. Mr. Shamwill Abdul-Karim, Parliament House.
  33. Dr. Ibrahim Abdul-Jalil, Director, Dar Al Istithmar.
  34. Dr. Iddrisu Abdul Malik, Country Advisor, Institute for Fiscal Studies, UK.
  35. Mr. Sulemana Misbaw, Founder and CEO of Tamaha Ghana.
  36. Mr. Iddrisu Mohammed Hussein, General Manager, Finance & Admin, Royal Crown Packaging.
  37. Mrs. Hamidatu Muktar Adam, Sagani TV.
  38. Alhaji Mohammed Faisal Amadu, Lecturer, UDS.
  39. Mr. Chentiba Ahmed Taufique, Lecturer, UDS.
  40. Mr. Abudulai Munkaila, Lecturer, UPSA.
  41. Mr. Alhassan Mohammed Hafiz, ODCP Professional and Consultant.
  42. Mr Achagwe Luguje, Director General of Ghana Ports and Harbour.
  43. Alhaji Muniru Muktar, Head of Customer Service, GCB Bank plc.
  44. Hajia Fauzia Amadu, Controller and Accountant General Department.
  45. Mrs Margaret Afi Tenkorang, Superintendent of police at the CID Headquarters.
  46. Rev. Timothy Ernest Annoh, Presbyterian Church of Ghana.
  47. Dr. Issac Owusu Mensah, Director of Research at the office of the President.
  48. Prof. Daniel A. Bagah, Member, Council of State.
  49. Mr. Peter Kennedy Anum, Sahara Radio, United Kingdom.
  50. Mr. Mohammed Abubakari Naporoo, New Patriotic Party Youth Organizer, Miɛŋ Constituency .
  51. Mr. Sadik Shahadu, Executive Director,[8] Dagbani Wikimedian User Group. [8]
  52. Mr. Yussif Abdul Rasheed, Project Manager, Dagbani Wikimedian User Group.
  53. Mr. Abdul-Rafiu Fuseini, Facilitator, Dagbani Wikimedian User Group.
  54. Mr. Mumuni Yirifa Yunus, Programmes Manager, Radio Justice Tamale.
  55. Mr. Alhassan Mashood Damba, General Manager, Radio Justice Tamale.
  56. Chief Naa Mohammed Alhassan, Kpeni Naa.
  57. Yɛlizoli Gaa-Naa
  58. Alhaji Iddrisu Nashiru, Chief Executive Officer, Hollard Life Insurance Ghana.
  59. Mr. Issahaku Abdul Latif, Northern Regional Director, National Health Insurance Authority.
  60. Mr. Ibrahim Shaibu Sawayo, Head of Sports, Radio Justice.

Shikuru Anthem mali niŋ

Bisco - Your Sons and Daughters salutes you

Bisco the great

The first Business School of the North!!!!

*Repeat or Say 2 X*

Bisco! The bank of business professionals

We are proud to be products of Tamale Bisco

The constant dreams of Bisco

Is to produce the best, Secretaries, Accountants and Managers

*Repeat the final part 2X as well*

Let's all pursue this purpose

With heads and hearts and hands

To bring home peace, love and unity!!!!

This we pray oh lord

Kpaŋmaŋa pina mali niŋ

Bana n-daa kpuɣi yuuni 2017 naŋgbankpeeni kpaɣibu la jaashee (No Yawa Project).[9]

Di ni mali binshɛŋa (Facilities) mali niŋ

  1. Tabibi wuhibu ni bɔhimbu duu (Science Lab)
  2. Tabibi maʒina duu (Computer Lab)
  3. Bɔhimbu din jɛndi duɣibu mini biɛhigu gbubiri suŋ duu (Home Economics Lab)
  4. Bolli paaki
  5. Nuuni bolli din labira (Handball) paaki
  6. Nuuni bolli (Volley ball) paaki
  7. Bindirigu dibu shee
  8. Bindirigu duɣibu shee (duduhigu ni)
  9. Bukunima biɛhigu shee
  10. Di mali shikurubihi gbebu shee (Duri)
  11. Yɔɣuni (Toilet)
  12. Karimbanima du’gbera
  13. Jama duu

Kundivihira mali niŋ

  1. Business Senior High, Tamale | SchoolsInGh.com (en).
  2. Business Senior High, Tamale History | SchoolsInGh.com (en).
  3. Business Senior High School, Tamale - Contacts & Business Details (en-GB).
  4. Mumuni, Inusah Alhassan (2022-07-31). 'BOSA' holds second 'home coming' event at BISCO (en-US).
  5. Mohammed, Mutaka (2022-07-31). BISCO marked 2nd Home Coming in Tamale (en-US).
  6. Mawums Limited donates ₵130k to Bisco Old Students Association towards construction of sick bay - MyJoyOnline.com (en-US) (2021-12-14).
  7. admin. Bisco old students urge present students to maintain high academic standards (en-US).
  8. 8.0 8.1 Digitizing the Dagbani Language [Article] (en-US) (2022-07-02).
  9. Business Senior High School, Tamale - Contacts & Business Details (en-GB).