Alban Bagbin

Gaana nim siyaasa nira zaŋti Nadowli West din be Upper West Region la NDC jin' tɔra

E-Class

Alban Bagbin
Member of the 1st Parliament of the 4th Republic of Ghana (en) Translate

Silimin gɔli January 7, 1993 - Silimin gɔli January 6, 1997
Piibupiibu yaɣili: Nadowli North Constituency (en) Translate
N piigo niŋ: 1992 Ghanaian parliamentary election (en) Translate
Member of the 2nd Parliament of the 4th Republic of Ghana (en) Translate

Silimin gɔli January 7, 1997 - Silimin gɔli January 6, 2001
Piibupiibu yaɣili: Nadowli North Constituency (en) Translate
N piigo niŋ: 1996 Ghanaian general election (en) Translate
Member of the 3rd Parliament of the 4th Republic of Ghana (en) Translate

Silimin gɔli January 7, 2001 - Silimin gɔli January 6, 2005
Piibupiibu yaɣili: Nadowli North Constituency (en) Translate
N piigo niŋ: 2000 Ghanaian general election (en) Translate
Ghana 4th Palimenti din pahiri anahi nira

Silimin gɔli January 7, 2005 - Silimin gɔli January 6, 2009
Piibupiibu yaɣili: Nadowli West (en) Translate
N piigo niŋ: 2004 Ghanaian general election (en) Translate
Member of the 5th Parliament of the 4th Republic of Ghana (en) Translate

Silimin gɔli January 7, 2009 - Silimin gɔli January 6, 2013
Piibupiibu yaɣili: Nadowli West (en) Translate
N piigo niŋ: 2008 Ghanaian general election (en) Translate
Minister for Health of Ghana (en) Translate

Silimin gɔli January 26, 2012 - Silimin gɔli January 7, 2013
Joseph Yieleh Chireh - Sherry Ayittey
Member of the 6th Parliament of the 4th Republic of Ghana (en) Translate

Silimin gɔli January 7, 2013 - Silimin gɔli January 6, 2017
Piibupiibu yaɣili: Nadowli Kaleo Constituency (en) Translate
N piigo niŋ: 2012 Ghanaian general election (en) Translate
Member of the 7th Parliament of the 4th Republic of Ghana (en) Translate

Silimin gɔli January 7, 2017 -
Piibupiibu yaɣili: Nadowli Kaleo Constituency (en) Translate
N piigo niŋ: 2016 Ghanaian general election (en) Translate
Speaker of the Parliament of Ghana (en) Translate

Silimin gɔli January 7, 2021 -
Aaron Mike Oquaye
Upper West Region, Silimin gɔli September 24, 1957 (run 66)
O ya TiŋgbaŋGhana
Education
Shikuru shɛli o ni chaŋUniversity of Ghana Bachelor of Laws (en) Translate : Silmiinsili
Ghana School of Law (en) Translate Bachelor of Laws (en) Translate : law (en) Translate
Wa Senior High Technical School (en) Translate
Bala yɛlibu, sabbu bee buɣisibuSilmiinsili
Tuma
Tumapolitician (en) Translate ni barrister (en) Translate
AdiiniCatholicism (en) Translate
O ni be paati shɛli niNational Democratic Congress

Alban Sumana Kingsford Bagbin (bɛ daa dɔɣi o silimin gɔli September biɛɣ'pishi ni anahi dali yuuni 1957) o nyɛla Ghana nim siyaasa nira ŋun pa nyɛ Speaker of the Parliament of Ghana saha ŋɔ.[1][2][3][4][5] O daa nyɛlaMinister for Health Ghana gomnanti tali bin din gbaai silimin gɔli January yuuni 2012[6] hali ni silimin gɔli February yuuni 2013. O daa nyɛla jintɔra zaŋti Nadowli West piibu piibu yaɣili din be Upper West Region of Ghana 1st, 2nd, 3rd, 4th, 5th, 6th n-ti pahi 7th parliaments of the 4th republic of Ghana.[7] O daa kpaɣiri m-bo tiŋgbani zuɣulan tali lɛm paati (National Democratic Congress) yuuni 2019 amaa ka daa koŋ nasara zaŋti tiŋgbani zuɣulan kuro John Dramani Mahama.[8] Silimin gɔli January dabaa ayopɔin dali yuuni 2021 bɛ daa piigi Bagbin  Speaker of 8th Parliament of the Fourth Republic.[2][9]

Piligu biɛhigu mini shikuru baŋsim mali niŋ

Bɛ daa dɔɣi la Alban Sumana Kingsford Bagbin silimin gɔli September biɛɣ'pishi ni anahi dali yuuni 1957, o lamba nyɛ Sansunni Bagbin mini Margaret B. Bagbin ban zaa daa nyɛ pukpariba. Ŋun pahiri bihi anahi o ba bihi awɔi ni. O nyɛla ŋun be Dagaaba balli ni.[10][11] O ya nyɛ Sombo din be Upper West Region, Ghana. Alban Bagbin nyɛla ŋun daa nya o shikuru baŋsim Wa Secondary School mini Tamale Secondary School. O mali la Bachelor of Arts degree in Law and English ka di yina University of Ghana yuuni1980.[12]

O daa tuɣi Ghana School of Law at Makola din be Accra di nyaaŋa ka bɛ boli o "bar" yuuni1982.[7] Bagbin gba nyɛla ŋun mali Executive Masters in Governance and Leadership ka di yina Ghana Institute of Management and Public Administration (GIMPA).[13]

Tuma mali niŋ

Bagbin daa nyɛla o gbaŋ ŋmara zaŋti Statistical Service Board din be Bureau of Statistics and Statistical Service bin din gbaai yuuni 1980 hali ni yuuni 1982.[12] O daa nyɛla Personnel Manager zaŋti erstwhile State Hotels Corporation consisting of Ambassador and Continental Hotels bin din gbaai yuuni 1982 mini yuuni 1983, pɔi ka o daa chaŋ Libya ti lɛbi siliminsili karimba zaŋt Suk Juma Secondary School.[12]

Din daa niŋ ka Bagbin's labina Ghana yuuni 1986, o daa pahi la Akyem Chambers, alikaali yaɣa shɛŋa bɛn mi "law firm of legal practitioners", "consultants and notaries public".[12] Din daa niŋ ka o tumdi Okyeman Chambers, bin din yuuni 1989 hali ni yuuni 1992, bɛ daa piigi o la "external solicitor of the Nii Ngleshie royal family of James Town, Credit Unions Association" zaŋti Ghana (CUA) .[12]

Din daa niŋ ka o tum Okyeman Chambers yuma ayopɔin nyaaŋa, o daa yi ni yuuni 1993 chaŋ Law Trust company, alikaali yaɣa shɛli bɛn mi "legal firm of law practitioners", "consultants and notaries public".[12]

Siyaasa tali biɛhigu mali niŋ

Bagbin nyɛla ŋun be lɛm paati (National Democratic Congress). Bɛ daa tumi piigi o jintɔra yuuni 1992 Ghana nim piibu piibu la ni. O daa nyɛla jintɔra zaŋti Nadowli West piibu piibu yaɣili din be Upper West Region. Yuuni 2006, Bagbin daa yɛli o ni mali nia shɛm ni o ti yina kpaɣiri m-bo tiŋgbani zuɣulan tali shɛm yuuni 2008 n-ti NDC, amaa ka daa bi yina.[14] O daa lɛbi Majority Leader n-ti Ghana jinaduu yuni 2009.[15]

Din daa niŋ ka bɛ taɣi minista nim silimin gɔli January yuuni 2010, bɛ daa piigi o la Minista zaŋti Water Resources, Works and Housing ŋun daa piigi o nyɛPresident Mills.[16][17] O daa lahi nyɛla Majority Leader zaŋti jinaduu tiŋgbani zuɣulan Mahama's saha, o daa deei la Benjamin Kunbuor, din daa niŋ ka bɛ piigi o Minister of Defense.[18] O daa lahi nyɛla Second Deputy Speaker of Parliament bin din gbaai silimin gɔli January yuuni 2017 hali ni silimin gɔli January yuuni 2021.[19]

Jintɔra mali niŋ

Yuuni 1996 piibu piibu

Yuuni1996, Bagbin daa di la Nadowli North jintɔri kuɣ ni kalinli din yiɣisi 12,605 kalinli din yiɣisi 16,485 puuni ka di zani kɔbigi puuni vaabu 76.46% ka Wɔbigu paati (NPP's) jintɔra Lawrence Banyen daa nya kalinli din yiɣisi 2,213 ka di zani kɔbigi puuni vaabu 13.42%, Yuoni Moses Vaalandzeri ŋun daa zani n-ti PNC mi nya kalinli din yiɣisi 1,490 ka di zani kɔbigi puuni vaabu 9.04% n-ti pahi Baslide Kpemaal ŋun daa nyɛ NCP jintɔra daa nya kalinli din yiɣisi 177 ka di zani kɔbigi puuni 1.07%.[20]

Yuuni 2000 piibu piibu

Yuuni 2000 Ghana nim piibu piibu , Bagbin daa labimi di jintɔri kuɣ ŋɔ ka lɛbi jintɔra zaŋti Nadwoli North piibu piibu yaɣili.[21] O daa di la piibu piibu ŋɔ ni kalinli din yiɣisi 9,004 ninvuɣ shɛba ban daa niŋ piibu piibu ŋɔ ni,[21][22] ka di zani kɔbigi puuni vaabu 58.60% ka che Dr. Anleu-Mwine D.B, ŋun zani o gama independent candidate, Clement Kanfuri Senchi of the Peoples National Congress, Ningkpeng Pauline ŋun daa nyɛ jintɔra zaŋti New Patriotic Party, John Bayon Boniface Wetol, Domayele Marcel Aston of the National Reform Party of the United Ghana Movement Party daa nya kalinli din yiɣisi, 2,089, 718 , 145, n-ti pahi 0 gabaadaya .[21]

Yuuni 2004 piibu piibu

Yuuni 2004, pɔi ni piibu piibu, Nadwoli North daa nyɛla bɛn pirigi shɛli piibu piibu yaɣa ayi, Nadwoli West mini Nadwoli East piibu piibu yaɣili. Bɛ daa piigi Bagbin jintɔra zaŋti Nadowli West piibu piibu yaɣili yuuni 2004 piibu piibu.[22][23] O daa nyɛla kalinli din yiɣisi 11,296 kalinli din yiɣisi 22,349 puuni ka di zani kɔbigi puuni vaabu 50.5%.[22] O daa nyɛla nasara ka che Clement K. Senchi ŋun daa nyɛ jintɔra zaŋti People's National Convention, Daniel Anleu-Mwine Baga ŋun daa zani n-ti New Patriotic Party, Sasuu Bernard Kabawunu jintɔra zaŋti Convention People's Party, Bisung Edward ŋun daa nyɛ Democratic People's Party jintɔra n-ti pahi Dapilaa Ishak ŋun daa zani o gama.[22] Bɛ daa nya la kalinli din yiɣisi 625 , 5,297, 152 , 188, 4,791 gabaadaya.[22]

Speaker of Parliament mali niŋ

Bagbin nyɛ Speaker zaŋti 8th Parliament of the Fourth Republic of Ghana.[2] Bɛ zaŋ o zali zaashee ŋɔ silimin gɔli January dabaa ayopɔin dali yuuni 2021, din daa niŋ ka Ghana jintɔriba piigi o ni o zani n-ti lɛm paati (National Democratic Congress) nyaaŋa.[24] Bagbin daa luhi la Mike Oquaye, Wɔbigu paati (New Patriotic Party) nim ni daa piigi so ni o kpaɣiri m-bo zaashee ŋɔ la.[25]

Maŋmaŋ biɛhigu mali niŋ

Bagbin paɣa nyɛ Alice Adjua Yornas Bagbin, ŋun nyɛ Programme Officer zaŋti UNICEF Office din be Ghana.[12] O nyɛla dolodolo nira ka chani Roman Catholic.[13]

Kundivihira mali niŋ

  1. Bagbin is Speaker for 8th Parliament (en-US).
  2. 2.0 2.1 2.2 Carrey, Kelvin (2021-01-07). Alban Bagbin elected Speaker of 8th Parliament (en-US).
  3. Petition Parliament over exclusion from parliamentary polls – Bagbin to SALL residents (en-US) (2021-05-18).
  4. Speaker Alban Bagbin urges SALL residents to petition Parliament - MyJoyOnline.com (en-US).
  5. Online, Peace FM. Speaker Not An MP, For What Reason Will Gov't Gag Him? - Egyapa Mercer Quizzes.
  6. Africa, Daily Guide (2012-01-26). 4 Ministers Sacked In Cabinet Shake-up (en-US).
  7. 7.0 7.1 Hon. Alban Sumana Kingsford Bagbin (NDC) (Nadowli West). Upper West » Members Of Parliament » Profile. GhanaDistricts.com.
  8. NDC presidential primaries: John Mahama secures landslide victory (en) (2019-02-24).
  9. We may never be able to rely on Bagbin for successful government business - Deputy Speaker - MyJoyOnline.com (en-US) (2022-01-23).
  10. Parliament of Ghana.
  11. DAGAABA (Dagaaba (Dagarti/Dagara) People.
  12. 12.0 12.1 12.2 12.3 12.4 12.5 12.6 Boakye, Edna Agnes (2021-01-07). Profile of Speaker of 8th Parliament, Alban Bagbin (en-US).
  13. 13.0 13.1 Alban Bagbin: 10 important facts about Ghana's 8th Speaker of Parliament (en) (2021-01-07).
  14. Bagbin to run for presidency (en) (30 November 2001).
  15. Ghana Parliamentary Register 1992-1996. Ghana Publishing Corporation. 1993. p. 353.
  16. "President Mills reshuffles Ministers". General News of Monday, 25 January 2010 (Ghana Home Page). http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/artikel.php?ID=175750.
  17. "Reshuffle Blues: Sena Dansua Heads Sports Ministry.". General News of Tuesday, 26 January 2010 (Ghana Home Page). http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/artikel.php?ID=175763.
  18. "Alban Bagbin Confirmed As Majority Leader of Parliament. He is considered as the all time legislature in the democratic history of Ghana". The Accra Report. http://accrareport.com/news/alban-bagbin-confirmed-as-majority-leader-of-parliament/.
  19. We're yet to debate new chamber project - Alban Bagbin (en-US) (2019-07-03).
  20. FM, Peace. Ghana Election 1996 Results - Nadowli North Constituency.
  21. 21.0 21.1 21.2 FM, Peace. Ghana Election 2000 Results - Nadowli North Constituency.
  22. 22.0 22.1 22.2 22.3 22.4 Elections 2004; Ghana's Parliamentary and Presidential Elections (PDF). Accra: Electoral Commission of Ghana; Friedrich Ebert Stiftung. 2005. p. 190.
  23. Ghana Parliamentary Register, 2004-2008. Ghana: The Office of Parliament. 2004.
  24. NDC pitches Alban Bagbin for Speaker; confirms Haruna Iddrisu as leader in Parliament (en-US) (2021-01-06).
  25. Agyeman, Adwoa (2021-01-04). NPP chooses Prof Mike Oquaye as Speaker of Parliament (en-US).

External links mali niŋ

Unrecognised parameter
Preceded by
New constituency
MP for Nadowli North
1993 – 2005
Succeeded by
Constituency changed
Preceded by
New constituency
Member of Parliament for Nadowli West
2005 – 2021
Succeeded by
Sumah Anthony Mwinikaara
Political offices
Preceded by
?
Minority Leader
2005 – 2009
Succeeded by
John Tia
Preceded by Majority Leader
2009 – 2010
Succeeded by
Preceded by Minister for Water Resources, Works and Housing
2010 – 2012
Succeeded by
Preceded by Minister for Health
2012 – 2014
Succeeded by
Preceded by Speaker of the Parliament of Ghana
2021 –
Succeeded by
incumbent
Order of precedence
Preceded by Alban Bagbin
Speaker of the Parliament of Ghana
Succeeded by

Tɛmplet:SpeakerGhanaParliamentTɛmplet:Ghana order of precedence