Catherine Ablema Afeku

O nyɛla Ghana siyaasa nira

Catherine Ablema Afeku (bɛ dɔɣi o la June 27, yuuni 1967) ka Ghana siyaasa nira. O nyɛla New Patriotic Party nira ŋun niŋ jintɔra n-ti Evalue Gwira Constituensi din be Western Region. O daa nyɛ "cabinet minister" Nana Akuffo-Addo gɔmnanti ni ka nyɛ Minister of Tourism, Culture and Creative Arts zaŋ ti Ghana bini din gbaai Anashaara goli February yuuni 2017 zaŋ chaŋ Anmashaara goli February yuuni 2019.[1][2][3]

Catherine Ablema Afeku
Member of the 5th Parliament of the 4th Republic of Ghana (en) Translate

Silimin gɔli January 7, 2009 - Silimin gɔli January 6, 2013
Piibupiibu yaɣili: Evalue-Gwira (en) Translate
N piigo niŋ: 2008 Ghanaian general election (en) Translate
Member of the 7th Parliament of the 4th Republic of Ghana (en) Translate

Silimin gɔli January 7, 2017 -
Piibupiibu yaɣili: Evalue-Ajomoro-Gwira Constituency (en) Translate
N piigo niŋ: 2016 Ghanaian general election (en) Translate
Minister of Tourism of Ghana (en) Translate

Silimin gɔli February 2017 - Silimin gɔli February 2019 - Barbara Oteng Gyasi
Axim (en) Translate, Silimin gɔli June 27, 1967 (run 56)
O ya TiŋgbaŋGhana
Education
Shikuru shɛli o ni chaŋDeVry University (en) Translate Master of Business Administration (en) Translate : management (en) Translate
Bala yɛlibu, sabbu bee buɣisibuSilmiinsili
Tuma
Tumapolitician (en) Translate ni marketer (en) Translate
AdiiniKristatali
O ni be paati shɛli niNew Patriotic Party

Bɛ daa yihi o "Ministry of Tourism" ni n tahi "Presidency of the Republic of Ghana" Anashaara goli 28 February yuuni 2019.[4] Saha ŋɔ o nyɛla "Minister of State" n be tiŋgbani zuɣulana wɔfisi ni, "Senior Minister" wɔfisi ka o be.[5]

O piligu mini shikuru chandi mali niŋ

O daa be la Axim din be Western Region. O deei la "Master of Business Administration" shɛhira gbɔŋ "Keller Graduate School of Management of DeVry University" din be Atlanta, Georgia yuuni 2000.[6]

Tuma biɛhigu mali niŋ

Afeku tum la World Bank mini Stico Petroleum din be Kenya, ni o daa nyɛla "business development consultant".[7] Bɛ daa lahi kpuɣi o tuma ni "Inlingua School of languages" din be Brescia, Italy.[7] 2000s pilig ha, o daa niŋ ŋun diri alizama n-tiri tiŋgbani zuɣulana zaŋ chaŋ binyɛra mɛbu polo tiŋgbani zuɣulana John Agyekum Kufour gɔmnanti saha.[6]

Siyaasa tuma mali niŋ

Afeku kpɛla Ghana siyaasa tali ni 2000s piligu ha John Agyekum Kufuor gɔmnanti saha.[6] O daa nyɛla ŋun zaani tiŋgbani zuɣulana zaani n diri alizama din jɛndi binyɛra mɛbu polo.

Jintɔri tali mali niŋ

O daa yina n-ti bɔ yuuni 2008 piibu piibun-ti Evalue Gwira constituensi.[6] O daa luhi ŋun daa be nam ni, Kojo Armah ŋun daa nyɛ Convention People's Party nira, o daa nyɛla vooti kalinli tuhi pia ni yini, ni kɔbisiyɔbu ni pisopɔin ni yini (11,671 votes). "5th Parliament of the 4th Republic of Ghana" saha, O daa pahi "Road and Transport Committee" nima ni tuuli ka lahi nyɛ "deputy ranking member of the Communications Committee" lala saha.[6] Din nyaaŋa o daa pahi "Business Committee" din be jintɔri duu nima zuɣu. O daa kɔŋ o jintɔri kuɣu maa yuuni 2008 Ghana piibu piibu ni. O daa lahi yina yuuni 2016 n ti zani bɔ jintɔri tali piibu piibu, ka daa luhi ŋun daa be nam ni, Kweku Tanikyi Kesse ŋun nyɛ National Democratic Congress paati nira, ka nya vooti kalinli tuhi pia ni yini, ni kɔbisiyɔbu ni pihinahi ni yini (11,641 votes) vooti kalinli tuhi pishi ni kɔbigu ni pisopɔin ni awɔi (20,179), ka di zani ti vaabu 57.7% zaani vooti kalinli din daa niŋ puuni.[6]

Minister of Tourism mali niŋ

Anashaara goli January yuuni 2017, tiŋgbani zuɣulana Akuffo-Addo daa piigi Afeku Minister for Tourism. O ni za lala zaashee ŋɔ, o chaŋ soya pam ni o duhi Ghana ninliha lihibu shɛhi zuɣusaa.[8]

Anashaara goli March yuuni 2017, o daa gɔ n chaŋ The People's Republic of China, n ti ʒini laɣingu ni "investors" mini "exhibitors" ni o zaŋ Ghana ninliha ,lihibu shɛhi n wuhi ba.[8]

Afeku daa nyɛla Daanbalo paa n-ti "Leadership Taskforce" din nyɛ United Nations World Tourism Organization (UNWTO) nima dini. Bɛ daa mɔli li mi Anashaara goli 25 January yuuni 2018.[9]

Vetting controversy mali niŋ

Pɔi ka "Parliamentary Appointment Committee" bɔhi o bɔhisi, lahabali daa yina ni Catherine mini o yidana daa nyɛla ban guri ka taɣiri sabiila nima zalisi birigibu kontrakti yuuni 2007.[10][11] Lahabali maa daa wuhiya ni Accra High Court daa dareti la Afekus ni o yo $217,464.00 ti pahi vaabu 50% nyɔri n-ti Ameri paɣa mini o yidana, Patricia mini Bill Gick, di ni daa niŋ ka bɛ zaliba kɔriŋfahili yori.[12] Catherine daa bɛ saɣiti lala kootu nima ŋɔ ni bɔri shɛm maa. Laɣingu shɛli ban boli bɛ maŋa "Truth and Accountable Governance" daa ti tiŋgbani zuɣulana Akuffo-Addo gbɔŋ ni o yihimi o minisita tali. Komitii maa ni daa bɔhi, Afeku daa yɛliya ni yɔri bi yo ka di daliri nyɛla bɛ ni daa bɔri lahabli shɛli yuuni 2013 na nyɛla bɛ ni na yɛn wum shɛli yɛla; di zuɣu, o ku tooi daŋ n ŋmaai sariya maa.[11]

O "Appointments Committee of Parliament" bɔhisi bɔhibu din daa niŋ Anashaara goli 6 February yuuni 2017.[13] Bɔhisi maa bɔhibu ni, yaɣili nima ban bi galisi jina duu daa bi bɔri ni bi saɣi n-ti o ka di daliri nyɛla ni o bi niŋ "National Service".[14] Ka di mi daliri daa nyɛla o daa be la Nairobi, Kenya, o mini o laamba n daa be ni lala saha ŋɔ.[14] Bɛ daa saɣiti o piibu maa Anashaara goli 11 February yuuni 2017 O ni daa ti "Appointments Committee" maa gbɔŋ di yina "National Service Secretariat" nima sani.[15] Bɛ saɣiti maa daa nyɛla bɛ zaa ni laɣim gbaai shɛli.[15]

Cabinet minister mali niŋ

Anashaara goli May yuuni 2017, tiŋgbani zuɣulana Akufo-Addo daa piigi Afeku m-pahi minisita nima pishi yini ka ban yɛn be o kabineeti ni.[16] Bɛ daa zaŋ lala yuya pishi yini ka maa n-ti jintɔri duu ni Speaker of the House, Rt. Hon. Prof. Mike Ocquaye mɔli li.[16] O ni nyɛ kabinet minisita, Afeku daa be la tiŋgbani zuɣulana kɔbili ni ka bɛ gbaari tiŋgbani tuma shaawara.[16]

Maŋmaŋa biɛhigu mali niŋ

Catherine yidana n-nyɛ Seth Afeku ka o mini o mali bihi ata. O nyɛla Dolodolo nira ŋun chani Catholic Church, Ghana.[6]

Kundivihira mali niŋ

  1. Meet Akufo-Addo's 36 ministerial nominees. Ghana Web. Retrieved 3 July 2017.
  2. 12 More Ministers Picked. Modern Ghana. Retrieved 3 July 2017.
  3. Photojournalists in Western Region boycott Catherine Afeku's programmes (en-US) (2020-07-19).
  4. MINISTER of Tourism, Culture and Creative Arts, Catherine Abelema Afeku, has been removed in a reshuffle by the President, Nana Addo Dankwa Akufo-Addo..
  5. Catherine Afeku speaks about her new post at Osafo Marfo's office (en).
  6. 6.0 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 Afeku, Catherine Ablema. Ghana MPS. Retrieved 6 July 2017.
  7. 7.0 7.1 Hon. Catherine Afeku – Minister For Tourism, Arts & Culture. Government of Ghana. Retrieved 7 July 2017.
  8. 8.0 8.1 Acquah, Edward. Hon. Catherine Afeku markets Ghana's Travel & Tourism Industry in China. Kasapa FM Online. Retrieved 7 July 2017.
  9. Catherine Afeku gets UN tourism appointment (en).
  10. NPP's Catherine Afeku found guilty of fraud. Ghana Politics Online. Retrieved 7 July 2017.
  11. 11.0 11.1 Aglanu, Ernest Dela. Akufo-Addo probesTourism Minister-designate. myjoyonline.com. Retrieved 7 July 2017.
  12. Adogla-Bessa, Delali. Catherine Afeku not a fraudster; qualifies to be minister – Dame. Citi FM. Retrieved 7 July 2017.
  13. Catherine Afeku appears before Appointments Committee – Highlights. Ghana Web. Retrieved 7 July 2017.
  14. 14.0 14.1 Minority rejects Catherine Afeku's approval. Ghana Web. Retrieved 7 July 2017.
  15. 15.0 15.1 Parliament Has Approved Catherine Afeku By Consensus. News Ghana (11 February 2017). Retrieved 7 July 2017.
  16. 16.0 16.1 16.2 Arts Minister Catherine Afeku makes it to Cabinet. Ghana Web. Retrieved 7 July 2017.