Umar ibn Al-Khattāb

Umar ibn Al-Khattab (584/585 – 3 November 644) bee bɛ ni lahi mi so Umar bee Omar la, ndaa pahiri Anabi Muhammad gbaŋlan nima ayi. O daa bela musulim' shɛba ban mali yahi puuni ka lahi nyɛ ŋun mali kpaŋmaŋa zaŋ ti adiini maa pam taarihi baŋdiba ni yɛli shɛm.[1] O daa pahila sɔhibe kpamba puuni ka lahi nyɛ diɛmba zaŋ ti Anabi

Umar ibn Al-Khattāb
2. Rashidun (en) Translate

Silimin gɔli August 22, 634 - Silimin gɔli November 3, 644
Abu Bakr - Usman ibn Affan (en) Translate
Maka, 585
O ya TiŋgbaŋRashidun Caliphate (en) Translate
Kpibu sheeMadina, Silimin gɔli November 3, 644
Prophet's Mosque (en) Translate
Ŋ-ŋɔ kumhomicide (en) Translate (stab wound (en) Translate)
Ŋun ku o n-nyɛAbu Lu'lu'a (en) Translate
BaAl-Khattab bin Nufayl
MaḤantamah bint Hishām
Paɣa/yidanaUmm Kulthum bint Ali ibn Abi Talib (en) Translate
Umm Kulthum bint Jarwal (en) Translate
Qurayba bint Abi Umayya (en) Translate
Umm Kulthum bint Asim (en) Translate
Atika bint Zayd (en) Translate
Zaynab bint Madhun (en) Translate
Bia
Tizo
Daŋ bee zuliya
Education
Bala yɛlibu, sabbu bee buɣisibularibanchi
Tuma
Tumastatesperson (en) Translate, Caliph (en) Translate, Limam, religious leader (en) Translate ni Anabi sɔhibe nima
ZabiliBattle of Badr (en) Translate
Battle of Uhud (en) Translate
Battle of the Trench (en) Translate
Battle of Khaybar (en) Translate
AdiiniMusulunsi

Muhammad (S.A.W). Ŋuni n-daa deei Abu Bakr (632-634) n-daa leei Anabi gbaŋlana ŋun pahiri ayi, silimiin goli August yuuni 634 dali. O daa nyɛla baŋda zaŋ kpa Musulinsi polo ka be tooi mi o ni o yurilim zaŋ kpa adiini polo ka lahi mali adalichi Naawuni binnamda zuɣu, ka di zuɣu daa ti o yuli ka bɛ booni o al-Farooq ("ninvuɣu so ŋun tooi waligu zaɣibiɛɣu mini zaɣiviɛlli"). Umar ni daa nyɛ gbaŋlana saha shɛli maa, gbaŋlan' tali maa daa yaligiya ka mali yaa hali gari din daa pun be shɛm, ka bɛ su Sasanian Empire ni Byzantine Empire dibaa ata puuni dibaa ayi.[2] O ni daa liri Sasanian Empire maa zuɣu daa ti o nasara ka o daa fa Persia yuma ayi sunsuuni (642-644). Ti yi yɛn yuli Jewish kaya ni taɣada puuni, Umar daa karila Jews gbaai kpɛma Jerusalem ti jɛm Naawuni.[3] Umar daa nyɛla bɛ ni ku so, ka di daa nyɛla Persian dabili ŋun yuli daa booni Abu Lu'lu'a Firuz a ndaa ku o yuuni 644. Sunni biɛhigu puuni, Umar nyɛla bɛ ni tibigi so kadama ni o nyɛla toondan' maŋli ni toondan' suŋ zaŋ ti adiini Musulinsi,[4] ka hadiisi shɛŋa buɣisi o hali nti yɛli ni o nyɛla ninvuɣutitali ŋun pahiri ayi Abu Bakr nyaaŋa.[5][6] O lahi nyɛla bɛ ni lahi yuli o zaɣi bie' tali polo Twelver Shia kaya bee biɛhigu puuni.[7]

O pilli mali niŋ

Umar daa nyɛla bɛ ni dɔɣi so Makka tiŋgbani ni, ndaa niŋ daŋ din yuli booni Banu Adi puuni, ban daa su yiko ni bɛ vihi zaŋ kpa zuliya shɛba ban pahi maa zaɣiviɛla mini bɛ zaɣibiɛri zaa. O ba n-daa nyɛ Khattab ibn Nufayl ka o ma mi nyɛ Hantama bint Hisham ka o yina Banu Makhzum zuliya puuni na. O nachinbilim puuni o daa yi gulila o ba laakum nima luɣi shɛli din miri Makka. O bindari kuro daa mali milinsi ni ŋuni pam din kuli niŋ ka o nyɛ o baŋsim o zuliya maa puuni maa. Umar maŋmaŋa yɛliya "M ba, al-khattab, daa nyɛla ninkuunsi lana. O daa yi chɛrimi ka n tumdi tuun-kpɛma; n yi bi tooi tum o yɛn bu ma mi ka zaŋma tum hali ka di ti wumma." Di mini ninneesim daa kuli kani Musulinsi kalinsi sahamaa zaa yoli, Umar daabɔhimla karimbu ni sabbu o nachinbilim ni. Amaa o daa pa poet o maŋmaŋa, o daa malila yurilim ni poetry ni yɛltɔɣa baŋsim. Quraish nima kaya puuni, ka o na be o bilim yuma puuni, Umar daa bɔhim la lin'jin'tali, wari' bali ni vali. O daa waɣimi, ka mali yaa o ningbuna ni ka sokam lahi mi o ni o vali yɛla. O daa nyɛla Naawuni ni baligi yɛltɔɣa baŋsim ti so, ka o daa ti zani o ba zaani n daa lee sariya karita zaŋ ti zuliya nima, o ba kalinsi nyaaŋa. Umar daa leela daabia ka daa chaŋ soya pam kamani Rome mini Persia, ni ka o daa yɛli ni o niŋ ningbuna ni baŋdiba ni vihigu nima zaŋti Roman mini Persian ʒihi puuni. O daabiligu puuni o daa bi di nasara. Kamani bandaa miri o,Umar daa leela da' nyura o ni daa na bi deei Musulinsi dabisi' shɛŋa puuni.

Kundivihira mali niŋ

  1. Ahmed, Nazeer (2000). Islam in global history : from the death of prophet Muhammed to the first World War. Concord, CA: American Institute of Islamic History and Culture. ISBN 0-7388-5963-X. OCLC 48454024.
  2. "Umar", Wikipedia (in English), 2021-11-13, retrieved 2021-11-20
  3. Dubnov, Simon (1980-06). History of the Jews (in English). Associated University Presse. ISBN 978-0-8453-6659-2. Check date values in: |date= (help)
  4. Philipp, T. (2012-04-24), "Ẓāhir al-ʿUmar al-Zaydānī", Encyclopaedia of Islam, Second Edition (in English), Brill, retrieved 2021-11-20
  5. Sahih al-Bukhari 3671 - Companions of the Prophet - Sunnah.com - Sayings and Teachings of Prophet Muhammad (صلى الله عليه و سلم).
  6. Sahih al-Bukhari 3662 - Companions of the Prophet - Sunnah.com - Sayings and Teachings of Prophet Muhammad (صلى الله عليه و سلم).
  7. Error on call to Şablon:cite web: Parameters url and title must be specified.