Abu Bakr

Anabi Muhammad gbaŋlana ŋun daa nyɛ tuuli. Ŋuni n daa nyɛ tuuli ninvuɣi so ŋun daa ka Anabi yiŋa ka dee Musulinsi. O daa lahi nyɛla diɛmba n-ti Anabi

B-Class

Abu Bakr
1. Rashidun (en) Translate

Silimin gɔli June 8, 632 - Silimin gɔli August 22, 634 - Umar ibn Al-Khattāb
Maka, Silimin gɔli October 27, 573
O ya TiŋgbaŋRashidun Caliphate (en) Translate
Laribu
Kpibu sheeMadina, Silimin gɔli August 23, 634 (Gregorian)
Prophet's Mosque (en) Translate
BaAbu Quhafa
MaSalma Umm-ul-Khair
Paɣa/yidanaQutaylah bint Abd-al-Uzza (en) Translate
Asma bint Umays (en) Translate
Fatima bint Zaid (en) Translate
Habiba bint Kharija (en) Translate
Bia
Tizo
Education
Bala yɛlibu, sabbu bee buɣisibularibanchi
Tuma
Tumapolitician (en) Translate, poet (en) Translate ni merchant (en) Translate
ZabiliBattle of Uhud (en) Translate
AdiiniMusulunsi


Abu Bakr Abdullah ibn Uthman Abi Quhafa (573 CE - 23 August 634 CE) daa nyɛla diɛmba n-zaŋ ti Anabi Muhammad (S.A.W.), o nyɛla ŋun gbaai o bia Aish n-zaŋ ti Anabi ka Anabi zaŋ o lee o paɣa[1]. Abu Bakr ndaa lahi nyɛ tuuli ninvuɣi so ŋun dee Musulinsi ka ka Anabi yiŋa dundɔŋ puuni. Anabi Muhammad (S.A.W) kalinsi nyaaŋa ŋuna n-nyɛ tuuli bɛ ni pii so Musulinsi toondana, ka o be Dunia Musulinnima zaa tooni n-gbubi Musulinsi ka sokam dɔla. Niriba pam daa tooi mi o mi ni yu' shɛli din gahim, Al-Siddiq.

Abu Bakr daa leela ninvuɣu Shɛba ban dee adiini Musulinsi tuuli la puuni yini ka daa sɔŋ pam ni o daariziki zaŋ chaŋ Anabi Muhammad tuma palo. O daa pahila Anabi sohibe nima bandaa miri o pam la puuni,[2] ka daa nyɛ ŋun dɔli o niŋ hijira kuli Medina, ka daa lahi be tɔbu shɛŋa puuni zaa Anabi ni daa chaŋ, din gbaai Badr tobu ni Uhud tobu zaa. Di yi yɛn dɔli Anabi Muhammad ni daa kani yuuni 632 maa, Abu Bakr daa deela Musulinsi toondan tali n-daa lee tuuli Anabi Muhammad gbaŋlana.[3] O ni daa nyɛ toondana saha shɛli maa, o daa tooi tuhiri nyaŋdi ninvuɣu yɔlim, zaa ni daa mi shɛli Ridda tobiri la, lala ŋɔ zuɣu ka o daa tooi kpaŋsi ka yaligi Musulinsi zalisi gili Musulin-tiŋgbana zaa din be Laribu tiŋgbani sulinsi puuni. Abu Bakr daa gbubila Musulinsi toondantali ŋɔ yuma ayi, chira ayi ni biɛɣu pia ni anahi, ka daa ti gbaai doro n-kani o barigu maa ni.

O zuliya mini O yuya mali niŋ

Abu Bakr yuli zaɣimuni daa nyɛla Abdullah ibn Abi Quhafa ibn Amir ibn Amr ibn Ka'b ibn Sa'd ibn Taym ibn Murrah ibn Ka'b ibn Lu'ayy ibn Ghalib ibn Fihr.[4]

Laribu zinli zuɣu Abd Allah gbunni nyɛla "Naawuni dabili". tuuli yu' bɔlisi puuni  zaɣiyini din daa niŋ ka o deei Musulisi n-daa nyɛ Ateeq, ka di gbuuni nyɛ "Ŋun tiligi". Ka Anabi gba daa lahi kpaŋsi lala yuli ŋɔ din daa niŋ ka o daa yɛli ni Abu Bakr nyɛla "Ateeq".[5] Anabi Muhammad (S.A.W) daa lahi booni o la Al-Saddiq ka di gbuuni nyɛ "Yɛlimaŋ' yɛra"[1] din daa niŋ ka Abu Bakr daa dihi o tabili o ni daa chaŋ o yuŋ chandila (Isra mini Mi'raj) ka kuna, ka niriba pam daa bi saɣi ti li ka Ali daa kpaŋsi lala yuli maa saha kam pam.[5] O lahi nyɛla bɛ ni yɛli ni bɛ bɔli so Kurani puuni ni "ŋun pahi ayi niriba ayi zolɔŋ ni" din tiriti wuhiri yɛli shɛli din daa niŋ hijra (Anabi Madina kundi) la puuni, din daa niŋ ka o mini Anabi Muhammad sɔɣi Thawr zolɔŋ la ni, bɛ ni daa tim niriba ka bɛ yi Maka na ka daa bɔri bɛ shee la.[6]

Pilli lahibali mali niŋ

Abu Bakr daa nyɛla bɛ ni dɔɣi so niŋ ariziki daŋ puuni din yuli booni Banu Taym, Makka tiŋgban ni, yuuni 573 CE. Bɛ zuliya maa daa yila Kuranshawa nima zuliya puuni na.[7] O ba yuli ndaa booni Uthman Laqab Abu Quhafa, ka o ma mi yuli booni Salma bint Sakhar ka bɛ daa ti o yuli lahi booni o Laqab Umm ul-Khair.[2] O bilim ni, o daa kuli bela o biɛhigu kamani Laribaawa bihi ni daa yi be shɛm lala saha maa m-be Bedouins ban daa booni bɛ maŋa Ahl-i-Ba'eer Ban su laakum nima), ka daa kpuri laakum nima zaashɛhi zaashɛhi pam. O yuma tuuli puuni o daa nyɛla piɛ' kpara ni bu' gula ka o yurilim ni laakum nima zuɣu daa chɛ ka bɛ pa o yupaa n-booni o "Kunya" Abu Bakr (Laakumbil' ba).[5][8] Kamani bi' shɛba ban daa yi Maka ariziki zuliya puuni na, Abu Bakr daa nyɛla baŋda ka daa lahi mali baŋsim ni  zaɣa pam zaŋ kpa poetry polo. O daa yi tooi chani yuuni yuuni karimbu puuni din daa niŋdi Ukaz la, ka daa pahiri poetical symposia nima ni. O daa mali gbaabu pam ka daa lahi mali baŋsim zaŋ kpa Laribaawa zuliya nima taarihi puuni, bɛ lahibaya ni bɛ siyaasa polo.[9] Lahibali dɔya wuhi ka dama o ni daa nyɛ bia o ba daa ʒi o mi chaŋ kaɣaba puuni, n-daa ti yɛli o ni o jam buɣa maa. O ba daa che o mi ka ŋmaligi ni o nya binkɔhi' shɛba kaa daa che Abu Bakr zali ni o kɔnko. O ni daa yɛri buɣa maa ka o ti yɛli "n duuma, m bɔrila binyari viɛlli; tim ma li." Ka buɣili maa daa kuli bi dam gba. Ka o labi taɣi buɣi' shɛli n-yɛli o "n duuma tim ma bindiri nyaɣisili. A bi nya kum mali ma pam." Ka buɣili maa kuli zaya chichi.Ka di daa nyɔni Abu Bakr nyee o ni daa bi garigi o maa zuɣu. O daa kpuɣila kuɣili, ka yɛli buɣili maa, punpɔŋɔ n gbubi la kuɣili, a yi nyɛla wuni ka ni tooi taɣi a maŋa nyin taɣima." Abu Bakr daa zaŋla kuɣili  maa labi wurim buɣili maa ka daa yi kaɣaba maa puuni. Ŋɔ maa zuɣu, di wuhirimi ka dama hali Abu Bakr daa na bi mi Musulinsi maa zaa yɔli o daa nyɛla ŋun bɛ saɣi ti buɣuli di zuɣu o daa na ʒin jɛm li. O mi daa naʒin nyu dam.

Kundivihira mali niŋ

  1. 1.0 1.1 https://en.m.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/9781438126968
  2. 2.0 2.1 Abu Bakr Al-Siddiq (en).
  3. Abu Bakr | Biography & Facts (en).
  4. "Ibn Sa'd", Wikipedia (in English), 2021-05-27, retrieved 2021-10-24
  5. 5.0 5.1 5.2 "Abu Bakr", Wikipedia (in English), 2021-10-24, retrieved 2021-10-24
  6. Glassé, Cyril (2003). The New Encyclopedia of Islam (in English). Rowman Altamira. ISBN 978-0-7591-0190-6.
  7. Al-Jubouri, I. M. N. (2010-10-12). Islamic Thought: From Mohammed to September 11, 2001 (in English). Xlibris Corporation. ISBN 978-1-4535-9585-5.
  8. "Majid Khadduri", Wikipedia (in English), 2021-06-06, retrieved 2021-10-24
  9. DAR al-ILM.