Sakoro

dish, swallow, bindirigu, West African cuisine
Pahi la	African cuisine
Tiŋa	Ghana, Nigeria, Liberia, Togo, Benin
Tingbani shɛli din yina	Ghana
Ŋun zaŋli tum nyɛ	dibu

E-Class

Sakoro nyɛla bɛ ni mali nyuli niŋdi bini shɛli. Di kotomsi ŋmanila bɔfɔrɔto bindirigu m-be gbansabila tiŋgbana ni (West African). Nti pahi Ghana, di lahi bela Sierra Leone, Guinea, Liberia, Cote D'Ivoire, Benin, Togo, Nigeria, Cameroon, The Republic Democratic of Congo, The Central African Republic, Republic of Congo, Garbon ni Angola. Bi tɔri li mi Ghana, Ivorian, Liberian ni Cuban n waligiri laɣindi tɔri banchi duɣira mini boraade vakahili bee bankani bee n-laɣindi banchi/bɔrade^[1] bee bankani zim ni kom n damdili duɣu zuɣu.

Kambonsili fufu/fufuo gbunni nyɛla bin din ŋɔri laɣim/gabi n bala. Bɛ dihitabili ni di yila pumpoŋɔ Ghana bala kamani; Kamboŋsi, Akuapem, Guans, Akyem, Bono ni Fante ban yi Kamboŋsi bali shɛŋa ka pumpoŋɔ ka sokam ba saɣiti li. Ghana puuni, bi ŋmahirila banchi, bɔradɛ bee bankani n duɣili. Di zooya ka bi tɔri li toli ni ni tiliga ka bi zaŋ doɣu n-kpeli. Bi yan tɔri li mi n lɛbigiri li ka tohiri kom bela bela hali ka di ti saligira, m bala ka dabisa. Lala laɣimbu n yen lɛbi sakɔri puɣili ka ŋmahi n niŋ ŋmana ni. Tabibi ni ba niŋ bayana zuɣu, bi yihila sakoro maʒɛni ka di chɛ ka di tɔbu niŋ asama bee n dii lahi ka wahala. Sakoro diri mi ni karakara, abenkwan din nyɛ abɛ ʒɛri, sima ʒɛri ni akata ʒɛri. Zuŋɔ, sakoro pa be Cameroonian cuisine, Benise cuisine, Nigerian cuisine, Guinean cuisine ni Togolese cuisine ka bi diri li ni naanzuu ʒɛri, mana ni kpam balibu kam. Sakoro beni bu Gbansabila tiŋgbana puuni chɛ mi hali ka bi ti sabili n niŋ Chinua Achebe's kundi shɛli ti mi " All Things Falls Apart" litiricha puuni.

Yuya mali niŋ

Angola: Funge, Fùngi
Benin : Santana, Foufou
Cameroon : Couscous, Couscous de manioc
Central African Republic : Foufou
Congo Kinshasa mini Congo Brazzaville : fufú, matuke, luku
Gabon : foufou
Ghana : fufu, fufuo, sakɔra
Liberia : fufu
Nigeria : fufu, akpu, utara, loiloi, swallow, Mr white
Sierra Leone : fufú
Togo: foufou

Gbansabila Sakoro (African Fufu) mali niŋ

Portuguese daabihi n zaŋ bachi n yi Brazil n kpe na Gbansabila (Africa) tiŋgbani 16th century saha la. Ghana bi booni la fufu bee fufuo di pɛili mi ka dabisa bi yi laɣim / n gabi di mini bɔradɛ bee banchi^[1] di tɔbu shee. Kali soli zuɣu so shɛli bɛni diri sakoro shɛm nyɛla bi yen dabigi li mi n niŋ nudirigu nuu n kaham li ka di ti niŋ zaɣi kpulli. Ka a zaŋ lala puɣili maa n suɣi ʒɛri ni n vali.

Ghana Sakoro mali niŋ

Kambonsili fufu/fufuo gbunni nyɛla bin din ŋɔri laɣim/gabi n bala. Bɛ dihitabili ni di yila pumpoŋɔ Ghana^[2] bala kamani; Kamboŋsi, Akuapem, Guans, Akyem, Bono ni Fante ban yi Kamboŋsi bali shɛŋa ka pumpoŋɔ ka sokam ba saɣiti li. Ghana puuni, bi ŋmahirila banchi, bɔradɛ bee bankani n duɣili. Di zooya ka bi tɔri li toli ni ni tiliga^[3] ka bi zaŋ doɣu n-kpeli. Bi yan tɔri li mi n lɛbigiri li ka tohiri kom bela bela hali ka di ti saligira, m bala ka dabisa. Lala laɣimbu n yen lɛbi sakɔri puɣili ka ŋmahi n niŋ ŋmana ni. Tabibi ni ba niŋ bayana zuɣu, bi yihila sakoro maʒɛni ka di chɛ ka di tɔbu niŋ asama bee n dii lahi ka wahala. Sakoro diri mi ni karakara, abenkwan din nyɛ abɛ ʒɛri, sima ʒɛri ni akata ʒɛri. Zuŋɔ, sakoro pa be Cameroonian cuisine, Benise cuisine, Nigerian cuisine^[4], Guinean cuisine ni Togolese cuisine ka bi diri li ni naanzuu ʒɛri, mana ni kpam balibu kam. Sakoro beni bu Gbansabila tiŋgbana puuni chɛ mi hali ka bi ti sabili n niŋ Chinua Achebe's kundi shɛli ti mi " All Things Falls Apart" litiricha puuni.

Nigeria Sakoro mali niŋ

Nigeria sakoro bee Akpu nyɛla bindiri shɛli din deei yuli bee zaashee pam ka bi mali banchi mima or banchi pali niŋda. Di diri dabisa pɔi ka bi mali li, akpu nyɛla bin mahili ka bi mali agushi ʒɛri dira. Akpu niŋbu shee, bi yan pɛhila banchi ka paɣili hali ka di ti piɛla, ka bi chɛli niŋ kom ni kamani dabaa ataa bee anahi, ka banchi maa mii nti bala. Ka bi te li ni ŋmani din mali voya bee bin terigu. Kom pam ka bi yan dooi ka che daligɛ maa n kpaai niŋ kpalaŋ ni n zaŋ bin timsili n marigi li. Bi yan toli mi hali ka di kpulim puɣi kara n fari paai kaman minti gaŋ n yihi gburagbura n labi puɣili zaɣi bihi n duɣili paai minti piiya ni minti pihita sunsuuni n toli hali ka di ti niŋ polipoli. Di deei yuli pam Nigeria tiŋgbaŋ zaa di bahi bahindi bi wulimpuhili (East).

Cote D'Ivoire Sakoro mali niŋ

Cote D'Ivoire, bachi ŋɔ "foutou" ka bi booni sakoro.

Cote D'Ivoire nim sakoro gahindili nyɛla din malisa ka bi ŋmɛriti kɔdu, amaa foutou ŋɔ lee mali yaa, n timsa ka bi mali bindira balibu kamani nyuli, banchi, bɔradɛ bee n gabi di shɛli.

Faransi (French) yɛtɔɣa tiŋgbana kamani Cameroon, bi booni ni la couscous tɔ amaa di mini North Africa bindiri shɛli din nyɛ couscous la pa zaɣi yini.

Di ŋmali din be African Great Lakes tiŋgbani n-nyɛ ugali. Bi tooi mali la kawan zim (masa) n maani li ka Southern Africa gba diri li. Ugali yuli ŋɔ wuhiri la bindiri shɛli Kenya, Tanzania, Ubugali din be Rwanda nim bindira.

Bindiri shɛli din lahi ŋmani lala bindira maa ka bi booni nshima Zambia, nsima Malawi, sadza Zimbabwe, pap bee vusma South Africa, posho Uganda, luku, Fufu, nshima, moteke, semoule, ugali mini bugari nti Republic of the Congo mini Democratic Republic of Congo ni phalestshe nti Botswana.

Caribbean Sakoro mali niŋ

Caribbean tiŋgbana din salo dii bi paai Gbansabila tiŋgbana (West African) kamani Cuba, Jamaica, the Dominican Republic, Haiti mini Puerto Rico, bɔradɛ, banchi bee nyuli ka bi ŋmɛrita bee n samda nti ʒɛ gban shɛŋa.

Cuba Tiŋgbani, bindirigu ŋɔ na guli gbubi la di gbansabila yuli ŋɔ n booni li fufù bee ka bi pahi buɣsibu yɛligira kamani fufù de platáno bee fufù de platáno pintón.

Tiŋgbani shɛŋa beni, bi booni ni la sakoro mangú Dominican Republic sili, mofongo mini funche Puerto Rico balli. Binshɛɣu din waligi Caribbean sakoro mini Gbansabila nyɛla di nahingbana n mali yaa. Di yi yi Cuba tiŋgbani.

Haiti tiŋgbani, bɛ booni ni la sakoro tonm tonm mini foofoo, di zooya pam ka bi mali boroboro wala amaa bɛni tooi lahi zaŋ bɔradɛ bee nyuli ni mana kpam bee ʒɛri. Ban diri li pam nyɛla southern Haiti yu shɛŋa kamani, Grand'Anse mini Sud.