Dagbaŋ kaya ni taada

Kali mali niŋ

nyɛla yɛl' kurili bee tuun' kurili shɛli din be nira daŋ ni ka o yi tum m-birigi li bee o yi siŋ li, zaɣ’biɛɣu kam ni tooi paagi o dunia yaaŋa zuɣu.

wanzamtali, kɔligu, jina, machɛligu, tindaantali ni ŋan pahipahi.

. Shehira kamani Dagbamba daaŋkaya; luntali, nakohigu,

Taada mali niŋ

nyɛla ti yaannima ni daa pili n-niŋdi binshɛŋa ka di mali ba

anfaani ka ti gba ti yiyisi na nti paai li ti biɛhigu puuni ka di mali ti

anfaani. Taada tooi tayira n-doli zemana ni tayiri shem. Di shɛhiranima

nyɛ yamɛbo, kpahiga wugibu, gbala wugibu ni yayiri mɛbu nyɛla niriba

ɔ

niɛyɛn tooi ɣayi di niŋbu ka di pahi ɛielim kd a lu n-zahim zemana maa ni

borili shem.

Binshɛŋa ŋan wuhiri nira kali ni nyɛ sheli mali niŋ

Binshɛŋa ŋan wuhiri nira kali bee taada ni nyɛ shɛli n-nye:

i.O yɛltɔya (Language)

ii.(bindira (Food)

iii. O balli (Tribe)

iv. O yɛda Mini Jɛma (Faith & Worship)

v. () yila (songs) kamani [biyola yila, tuma yila, diɛma yila, kuyila,

ziem yila],

vi. Wahi (Dance/Entertainment) kamani [Baamaaya/Tuubaankpulli,

Kambon’waa, Jera,

Bila, Nyindoyu, Takai, Simpa, Nayibieyu, Goonje, Chiribua,

Damba

vii. Ya Mɛbo (Building Houses)

viii. Diɛma (Play) kamani [Bieyimooya, vagöpu, kurayakuraya, Tora,

Taafa, Lua, Tuutere, na'yuni wahu m-bɔŋy, n-no polo bi pari ma]

ix. Sitira/Neenyera (Dress) kamani: [Binnmaa, Yensichi, Kurugu,

Zupiligu, Muyiri, Zuli

, Kpalanyirichoo, Kuya, Feensi, Jaangbee].

x. biɛhigu ni saamba (Hospitality)

xi. paɣkpuɣibo (Marriage)

xii. churi (Festivals)

xiii. kuya maalibu (Performing Funeral)

xiv. nam soya (Chieftaincy)

XV. nam nɛma kamani jaangbee (stufd), wahu (horse), kpariti

(gowns), difemema (leather pillows), zupiliti (traditional hats/caps),

wadirigbana (skins) ni Kuriti (traditional trousers)]

xvi. Daankaya kamani luntali, nakohigu, macheligu, jina ni din kpalim.