Abuga Pele

Gaana Chiana-Paga Constituency din be Upper East Region la NDC jin' tɔra

Abuga Pele (o nyɛla bɛ ni doɣi so silimiin gɔli March dabaa ata dali , yuuni 1958) o nyɛla Ghana jintɔra ka nya Second, Third, Fourth, Fifth ni Sixth Parliament of the Fourth Republic of Ghana n zaŋ n-ti Chiana-Paga piibupiibu din n be Upper East Region ka zani n-ti party din yuli booni National Democratic Congress sokam ni mi shali NDC la.[1][2]

Abuga Pele
Member of the 2nd Parliament of the 4th Republic of Ghana (en) Translate

Silimin gɔli January 7, 1997 - Silimin gɔli January 6, 2001
Piibupiibu yaɣili: Chiana-Paga Constituency (en) Translate
N piigo niŋ: 1996 Ghanaian general election (en) Translate
Member of the 3rd Parliament of the 4th Republic of Ghana (en) Translate

Silimin gɔli January 7, 2001 - Silimin gɔli January 6, 2005
Piibupiibu yaɣili: Chiana-Paga Constituency (en) Translate
N piigo niŋ: 2000 Ghanaian general election (en) Translate
Ghana 4th Palimenti din pahiri anahi nira

Silimin gɔli January 7, 2005 - Silimin gɔli January 6, 2009
Piibupiibu yaɣili: Chiana-Paga Constituency (en) Translate
N piigo niŋ: 2004 Ghanaian general election (en) Translate
Member of the 6th Parliament of the 4th Republic of Ghana (en) Translate

Silimin gɔli January 7, 2013 - Silimin gɔli January 6, 2017
Piibupiibu yaɣili: Chiana-Paga Constituency (en) Translate
N piigo niŋ: 2012 Ghanaian general election (en) Translate
Silimin gɔli March 3, 1958 (run 66)
Education
Shikuru shɛli o ni chaŋUniversity of Ghana Master of Philosophy (en) Translate : Development Management (en) Translate
Tuma
Tumamanager (en) Translate, official (en) Translate ni human resources (en) Translate
AdiiniEckankar (en) Translate
O ni be paati shɛli niNational Democratic Congress

O piligu mini o shikuru chandi mali niŋ

Pele nyɛla bɛ ni doɣi so silimiin gɔli March dabaa ata dali, yuuni 1958. O nyɛla bɛ ni wumsi so tiŋ yuli booni Paga Buru Nakolo, din nya tinkpaŋa din n be Upper East Region,Ghana tingban ni.[1] O chaŋla University of Ghana ka deegi o Master of Philosophy (MPhil) din nya degree yuuni 1988.[1]

O tuma mali niŋ

Pele nyɛla administrator mini manager din n-nya o profession.[3] O nyɛla ŋun n tum Internal Revenue Service n-nya inspector zaŋ n-ti taxes. Ŋun n daa nya National Coordinator zaŋ n-ti Ghana Youth Employment mini Entrepreneurial Development Agency (GYEEDA).[4]

O siyaasa mali niŋ

Pele nyɛla jintɔra zaŋ n-ti National Democratic Congress. (NDC). Yuuni 2012, o daa nyɛla ŋun n bo Chiana/Paga kuɣa NDC party sixth parliament of the fourth republic ka di.[5]

Piibupiibu mali niŋ

Piligu o daa nyɛla bɛ ni pii so niŋ jintɔri duu din n gbaai silimiin gɔli December yuuni 1996 Ghana tingban ni piibupiibu. O daa nyɛla kalinli tuhi pia ni awɔi ni kobisita ni pihi yobu ni ayi,din n ʒi n-ti 48.20% kobigu vaabu puuni,ka o mini ŋun n zani maa ŋun n daa nya Achinan Apiyese James ka o mi nya kalinli tuhi kobisinu ni kobisiyobu ni pishi ni anu, din n ʒi n-ti 14.00% kobigu vaabu puuni.[6] O daa nyɛla kalinli din yiɣisi tuhi pia ni anu ni kosita ni pihi wɔi ni yini,ka di zani kɔbigi puuni vaabu 65.10% ninvuɣ shɛba ban daa niŋ piibu piibu ŋɔ ni.[7]

Pele daa nyɛla bɛ ni pii so jintɔra zaŋ n ti Chiana-Paga piibupiibu yaɣali di n be Upper East Region Ghana yuuni 2004 Ghana tingbanni piibu-piibu.[8][9][10] O daa nyɛla ŋun n zani n-ti paati din nya National Democratic Congress.[11][12] O piibupiibu yaɣali daa nyɛla din pahi jintɔri duu koɣusi awɔi puuni jintɔri duu kuɣusi pia ni ata puuni n daa nyɛ National Democratic Congress ni di shali lala piibu piibu maa puuni zaŋ n-ti Upper East Region yaɣali.[13] Paati yuli booni National Democratic Congress daa dila minority total din n nyɛ kobisiwɔi ni anahi jintɔri duu kuɣusi, kuɣusi kobishii ni pihita puuni.[14] O daa nyɛla bɛ ni pii so ni Kalinli tuhi pia ni yini ni kobisi nii ni pishi ni anahi, kalibli tuhi pishi ni anu ni kobisiyobu ni pihiwɔi ni yini puuni. Din n boŋɔ daa nyɛla din n nyɛ vaabu pihinahi ni ayɔbu piibu piibu din daa niŋ maa ni. [15][16]O daa nyɛla bɛ ni pii so ka che Anyoka Jerry of the Peoples’ National Convention, [17][18]Allowe Leo Kabah ŋun n ʒi n-ti yuli booni New Patriotic Party (NPP), Desmond Ayirevire ŋun n ʒi n-ti Convention People's Party (CPP) ni Alichima Martin ŋun n daa zani o gama zuɣu. Bɛ ni daa nya kalinli shaŋa n nyɛ 1,212, 6,242, 333 ni 6,080 votes respectively of total votes cast.[19][20] Kobigu vaabu puuni bɛ ni daa nyɛ shɛm n nya 4.7%, 24.3%, 1.3% ni 23.7% respectively of total valid votes cast.[21][22]

Yuuni 2012, o daa lahi nyɛla bɛ ni pii so jintɔra lala piibu piibu yaɣali maani yaha.[23][24] O daa nyɛla ŋun n di ka ʒi n ti party din n nyɛ National Democratic Congress. O daa nyɛla bɛ ni pii so ni kalinli tuhi pishi ni yini ni kobisinu ni pihinu ni ayi,kalinli din yiɣisi tuhi pihita ni ata ni kobisiwɔi ni pihi nahi ni ayopɔi puuni total valid votes cast.[25][26] ka di daa nya 63.49% kobigu vaabu puuni of total valid votes cast. O daa nyɛla bɛ ni pii so ka che Francis Nagia Santuah ŋun n ʒi n-ti Peoples’ National Convention, Allowe Leo Kabah ŋun n ʒi n-ti New Patriotic Party, Aloah Adoa Muniru ka o ʒi n ti Progressive People's Party ni Ayirevire Desmond ka o ʒi n ti Convention People's Party. Bɛ ni daa nya kalinli shɛli n daa nya 4,705, 7,246, 323 ni 121 gabaadaya ninvuɣ shɛba ban daa niŋ piibu piibu ŋɔ ni.[27][28] Bɛ zaɣa yino kam ni daa nyɛ vaabu kobigu puun n nya 13.86%, 21.35%, 0.95% ni 0.36% gabaadaya ninvuɣ shɛba ban daa niŋ piibu piibuvŋɔ viɛnyɛla ni.[29][30]

O biɛhigu mali niŋ

Pele nyɛla Eckanker.[31] O nyɛla ŋun n-niŋ amiliya ka doɣi bihi ata.[32]

Gbaabu mini Bahibu mali niŋ

Yuuni 2018, Abuga daa nyɛla bɛ ni kpari so ka o niŋ yumaa ayɔbu sarakani domini o nuu daa nyɛla din n be bɛn daa ti Ghana samli ka di daa nyɛla Accra High Court nim n di lala sariya ŋɔ. He was found guilty on two counts of 'abetment of fraud' and five counts of 'willfully causing financial loss to the state' . [33][34]O daa nyɛla bɛ ni kpari so Nsawam Maximum Security Prison.

Silimiin gɔli July yuuni 2021, o daa nyɛ tingban zuɣu lana ni suhi deegi so domini o daa ka alaafiɛ Nana Akufo-Addo . [35]O daa nyɛla bɛ ni zaŋ so chaŋ Greater Accra Regional Hospital din daa niŋ ka o koŋ alaafee ka di mali ya pam la nyaaŋa.[36][37]

Kundivihira mali niŋ

  1. 1.0 1.1 1.2 Ghana MPs - MP Details - Pele, Tumbakura Abuga.
  2. Abuga Pele hospitalised (en-gb).
  3. Ghana MPs - MP Details - Pele,Tumbakura Abuga.
  4. The truth about my incarceration will come out one day – Abuga Pele - MyJoyOnline.com (en-US).
  5. A chirim ya: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named mps2
  6. FM, Peace. Ghana Election 1996 Results - Chiana / Paga Constituency.
  7. FM, Peace. Ghana Election 2000 Results - Chiana / Paga Constituency.
  8. A chirim ya: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :12
  9. Elections 2004; Ghana's Parliamentary and Presidential Elections. Accra: Electoral Commission of Ghana; Friedrich Ebert Stiftung. 2005. p. 185.
  10. Peace FM. Ghana Election 2004 Results - Chiana-Paga Constituency.
  11. A chirim ya: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :02
  12. A chirim ya: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :32
  13. Statistics of Presidential and Parliamentary Election Results (en-US) (2016-08-10).
  14. Peace FM. Ghana Election 2004 Results - President.
  15. A chirim ya: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :03
  16. A chirim ya: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :33
  17. A chirim ya: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :34
  18. A chirim ya: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :04
  19. A chirim ya: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :05
  20. A chirim ya: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :35
  21. A chirim ya: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :06
  22. A chirim ya: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :36
  23. Peace FM. Ghana Election 2012 Results - Chiana-Paga Constituency.
  24. Elections 2012. Ghana: Friedrich Ebert Stiftung. 2012. p. 197.
  25. A chirim ya: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :42
  26. A chirim ya: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :53
  27. Peace FM. Ghana Election 2012 Results - Chiana-Paga Central Constituency.
  28. A chirim ya: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :52
  29. A chirim ya: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :43
  30. A chirim ya: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :54
  31. A chirim ya: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :13
  32. A chirim ya: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named mps3
  33. Davenport, Joanna (1999), "Stagg, Amos Alonzo (16 August 1862–17 March 1965), intercollegiate football coach", American National Biography Online, Oxford University Press, retrieved 2023-10-13
  34. Demuyakor, John (2021-06-01). "An Analysis of Speech Acts in the Inaugural Address of Nana Addo Dankwa Akufo-Addo as the President of the Republic of Ghana on January 7, 2021". Shanlax International Journal of English 9 (3): 1–12. DOI:10.34293/english.v9i3.3978. ISSN 2320-2645.
  35. (2021-03-05) "Ghanaian election ruling will bolster Akufo-Addo". Emerald Expert Briefings. DOI:10.1108/oxan-es259997. ISSN 2633-304X.
  36. Musah, Sufyan (2022-02-05). "BALANCE OF FREEDOM AND SECURITY IN GHANA'S DEMOCRACY DURING COVID-19 PANDEMIC: ANALYSIS OF PRESIDENT NANA AKUFO ADDO'S NATIONAL BRIEFINGS". Epiphany 14 (2): 52. DOI:10.21533/epiphany.v14i2.371. ISSN 1840-3719.
  37. Abayomi, Sogunle Benjamin (2021). "Judicial Interpretation of the Presidential Power of Pardon in Nigeria". Africa Journal of Comparative Constitutional Law 2021 (1): 23–40. DOI:10.47348/ajcl/2021/a2. ISSN 2519-5603.