E-Class

Women's rights
concept, Human rights, social movement
Yaɣ shelisubjective right, Human rights Mali niŋ
Ŋun bɔhim ŋa nyɛfeminist legal theory, jurisprudence Mali niŋ
HasitagiWomensRights Mali niŋ
Taarihi bachikpani dalinlitimeline of women's rights Mali niŋ
Practiced bywomen's rights activist Mali niŋ
Paɣaba Yolisim Anfooni


Paɣiba  yolisim (ni simdi shεli) nyɛla hachinima ni fukumsinima din be paɣaba ni bipuɣinsi sulinsi puuni, dunia zaa. Bɛ daa kpa la women's rights movements ŋɔ tuuli la 19th century ka kpa feminist movements mi 20th mini 21st centuries puuni. Tingban’ shεŋa, paɣiba ni simdi shεli nyεl a zaligu ni gbubi shεli bε biεhigu puuni, amaa luɣ’ shεŋa ŋuna, bε kuli bε yuli nyε paɣiba ni simdi shεli biεhigu. Bε baɣa ka di ni. Paɣiba ni simdi shεli biεhigu ni be di ko ka che daadam  ni simdi shεli din che ka bi daa zaɣisi nib ε saɣi ti paɣaba mini bipuɣinsi ni simdi shεli biεhigu ni ŋɔ ka naɣi yuuni la dabba mini bidibisi yεla la.[1][2]

Di Taarihi mali niŋ

Daa ma ha, paɣaba daa naan tooi  da, n-kɔhi ka di binshεli fali. Bε daa naan tooi boli ba kootu ni ka bε ti di shεhira Mesopotamia tingbani ni.[3]

Egypt gba, paɣaba gba daa dirila lala paɣaba simdi ni shεli ŋɔ nyɔri  kamani doo ni ni tooi di li shεm, amaa di daa yi doli la lala paɣaba maa zaa ʒilεli maa ni. paɣaba daa naan tooi su bee m-bo bε dahalali aʒiya zali. Bε daa naan tooi da, n-kɔhi, ka gba ni tooi pahi zaligu tuma tumbu puuni, n-kari saria, n-di shεhira ka ni tooi kpuɣi bihi n-lεbi pirinsi.[4]

India tingbani ni, paɣaba mini dabba zaa daa simdi la binshεlikam ka gaŋbu ka di ni saha shεli bε ni daa vedic la. patanjali mini Katyayana nan nyε sabbu baŋdiba sabiya buɣisi ka wuhi ni paɣaba daa chanila shikuru lala Vedic saha ŋɔ. Rigvedic yaɣ’ shεŋa wuhiya ni bipuɣinsi daa tu ni bi paɣa ka naanyi no tooi kuli dabba ka lahi mali soli nip ii bε suhuyubu dabba, bε daa boonila lala niŋsim Swayamvar bee Gandharva doo kulibu.[5]

Greece tingbani ni mi, di mini paɣa daa ka siyaasa yaɣili kamani dabba ni daa mali shεm zaa yoli, bε daa mali yolisim shεŋa hali paai saha shεli bε ni boli Archaic Age la.[6]

Amaa Rome, Byzantine Empire, china ŋan daa bi lihi nya paɣaba ka bε simdi shεli bee yolisim shεli.

Binshɛŋa Nira ni yɛn niŋ ka di wuhi ni a tum birigi paɣaba n-nyɛ;

  1. Nira yi bɔri ni o gbarigiri paɣa paɣatali.
  2. Doo yi bili paɣa.
  3. Nira yi mirisi paɣa ni o niŋ jaɣamili tali.
  4. Paɣaba gunibu.
  5. Paɣa kubu.

Kundivihira mali niŋ

  1. "International Standard Book Number", Wikipedia (in English), 2022-04-16, retrieved 2022-04-20
  2. "Women's rights", Wikipedia (in English), 2022-04-05, retrieved 2022-04-20
  3. Kramer, Samuel Noah; Rogers D. Spotswood Collection. TxSaTAM (1963). The Sumerians : their history, culture, and character. Internet Archive. Chicago : University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-45237-1.
  4. Women in Ancient Egypt (en).
  5. "The History and Culture of the Indian People", Wikipedia (in English), 2022-01-17, retrieved 2022-04-20
  6. Gerhard, Ute (2001). Debating Women's Equality: Toward a Feminist Theory of Law from a European Perspective (in English). Rutgers University Press. ISBN 978-0-8135-2905-9.