Tirana[lower-alpha 1] (/tɪˈrɑːnə/ (listen) tih-RAH-nə,[1][2] Albanian pronunciation: [tiˈɾana]; Gheg Albanian: Tirona) nyɛla Albania tinzuɣu. di bela tiŋgbani maa sunsuuni, ka zoya mini daboya gili li, ka Dajti be din wulinpuhili polo ka miligi tuduu-wulinpuhili bela ka waligi ni "Adriatic Sea". Di bela tiŋgbani shɛŋa din mali tulim mini maasim pam Europe tiŋgbani ni, ka wuntaŋa yiri hawa tuhi kɔbishii ni ni kɔbisinu ni pihinahi ni anahi yuuni puli ni.[3][4]

Tirana
city, big city, Communes of Albania
Di pilli ni1614 Mali niŋ
Zuliya wuhibuTiranë, Tirona Mali niŋ
Yu'gahindiliTiranaise, Tiranais, tiranesi Mali niŋ
TiŋaAlbania Mali niŋ
Din be shɛli polonaTirana municipality Mali niŋ
Wakati luɣiliUTC+01:00 Mali niŋ
Be ni bee n pa kodoosheei zuɣuLanë, Tiranë Mali niŋ
Tiŋgbaŋ yaɣili calinli41°19′44″N 19°49′4″E Mali niŋ
Tiŋgbani zuɣ'lanaErion Veliaj Mali niŋ
Fukimsi tiClock Tower of Tirana, National Martyrs Cemetery of Albania Mali niŋ
Tiŋgbani nahangbani kalinli1001–1028 Mali niŋ
Lahabaya dundɔŋ din mali dihitabilihttps://www.tirana.al Mali niŋ
TuutaSymbols of Tirana Mali niŋ
Coat of armsSymbols of Tirana Mali niŋ
Economy of topiceconomy of Tirana Mali niŋ
Tiŋbani puuni koll koodi4 Mali niŋ
Lansisi plati koodiTR Mali niŋ
Category for honorary citizens of entityQ32031878 Mali niŋ
Lihigu pubuCategory:Views of Tirana Mali niŋ
Category for mapsCategory:Maps of Tirana Mali niŋ
Map

Illyria tɔbu ni daa ŋme n-naai nyaaŋa,bɛ daa zaŋ di mini Rome laɣim taba ka di daa pahi Roman Empire ni. "Western Roman Empire" kpihimbu nyaaŋa 4th century saha, Albania yaɣa pam daa pa bela Byzantine Empire nuuni, di shɛhira n-nyɛ Petrelë Castle dain daa mɛ Justinian I saha . Tirana nyɛa din daa pili yuuni 1614, ŋun daa pili li n-nyɛ Ottoman Albanian (Sylejman Pasha Bargjini kpɛma), di yaa zaa jɛndi jiŋ'kurili mini "türbe". Tiŋgbani maa daa na dii ka jina ni zaŋ na hali ni "20th century", di ni daa ti niŋ ka "Congress of Lushnjë" piigi di tuuli Albania tiŋ'zuɣu Albania ni daa deei maŋsulinsi yuuni 1912 nyaaŋa.

Bɛ pulimi m-pahi "gamma-world-city" ni,[5] Tirana n-nyɛ liɣiri, daabiligu ni siyaasa yaa ni be Albania ka di nyɛla di ni be tiŋgbani sunsuuni la zuɣu.[6]

Tiŋgbani biɛhigu

mali niŋ
 
View of Tirana Metropolitan Area

Tirana yɛligimi chaŋ "Plain of Tirana" din be Albania sunsuuni din be Dajti wulinpuhili zoya polo, mini Kërrabe daboya sunsuuni, Sauk mini Vaqarr "south", ni zaŋ chaŋ "Adriatic Sea" sirigili polo. Di "altitude" galism nyɛla kamani "110 meters (360 ft)" zaŋ chaŋ mɔɣ'gburuŋ, ka ni tooi paai kamani "1,828 metres (5,997 feet)" zaŋ chaŋ Maja Mincekut din be Mali "me Gropa" din be Shenmeri.[7]

Yaɣa din gu ka taɣi dibaa ayi n-gili lala tiŋgbani ŋɔ: dini n-nyɛ Dajti National Park mini Mali me Gropa-Bizë-Martanesh Protected Landscape. Di yi ti niŋ maasim saha, maligim lurila zoya maa zuɣu ka damdi Tirananima, luɣ'shɛŋa din dii bi tooi zooi ka maligim luri ni maa ni. Di yi kana binyɛra balibu polo, shɛlima be yori maa ni, ka viri mini binnɛma ban pahi pahi gba be ni.[8] B`e tooi booni la lala yaɣili ŋɔ "Natural Balcony of Tirana".

"Tiranë river" zorimi yiri tiŋgbani maa ni, ka "Lanë river" zori lala. Tirana nyɛla luɣ'shɛli kulibɔŋ gbira ni zooi pam, n-ti tabili Tirana, Farka, Tufina, ni Kashar. Di saha ŋɔ tiŋgbani titali daa pilila yuuni 2015 di ni daa niŋ ka kpamba laɣim Baldushk, Bërzhitë, Dajt, Farkë, Kashar, Krrabë, Ndroq, Petrelë, Pezë, Shëngjergj, Tirana, Vaqarr, Zall-Bastar ni Zall-Herr, ka di daa laɣim niŋ tiŋ'kari. Lala yaɣili ma tinzuɣu n-nyɛ Tirana.[9]

Tiŋgbani namatɛri

mali niŋ
 
Snow at the Dajti National Park. It generally melts quickly in the region.[10]

Tirana nyɛla tiŋgbani shɛli din maai ka maasim tooi luri ni tulim saha.

Maasim din luri Tirana paai kamani "1,266 millimetres (49.8 inches)" yuuni puli ni. Maasim pam lubu tiŋgbani ŋɔ ni tooi lurila tulim saha, ka di niŋdi bini din gbaai Anashaara goli November zaŋ chaŋ March, ka leei bi lurina maasim saha, bini din gbaai Anashaara golli June zaŋ chaŋ Ansahaara goli September. Di yi kana maligim lubu polo, saa mini paɣili, tiŋgbanimaa n-nyɛ din maa Europe yaɣili zaa.[11]


Di tulim mini maasim chanimi gabiri a ka tooi chani ni 6.7 °C (44.1 °F) Anashaara goli January zaŋ chaŋ 24 °C (75 °F) Anashaara goli July.Tulimi mini maasim yi chani gabiri taba maasim saha tooi duɣiri paari kamani 20 °C (68 °F) bini din gbaai Anashaara goli May zaŋ chaŋ Anashaara goli September. Maasim yi ti naai ka tulim na bi deei,Anshaara goli November zaŋ chaŋ Anashaara goli March, tulim bee maasim siɣirila tiŋgbani kamani 6.7 °C (44.1 °F). Tiŋgbani maa wuntaŋ yirila kamani hawa tuhi kɔbishii ni kɔbisinu.[12]

Climate data for Tirana (7)[lower-alpha 2] 1961-1990 normals and extremes 1940-present[lower-alpha 3]
Month Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec Year
Record high °C (°F) 21.3
(70.3)
28.0
(82.4)
30.3
(86.5)
32.6
(90.7)
35.9
(96.6)
39.7
(103.5)
43.0
(109.4)
41.4
(106.5)
39.7
(103.5)
36.1
(97.0)
31.3
(88.3)
22.5
(72.5)
42.2
(108.0)
Average high °C (°F) 11.6
(52.9)
12.9
(55.2)
15.6
(60.1)
19.0
(66.2)
23.8
(74.8)
27.7
(81.9)
30.7
(87.3)
30.7
(87.3)
27.3
(81.1)
21.8
(71.2)
17.1
(62.8)
13.0
(55.4)
21.0
(69.8)
Daily mean °C (°F) 6.7
(44.1)
7.8
(46.0)
10.0
(50.0)
13.4
(56.1)
18.0
(64.4)
21.6
(70.9)
24.0
(75.2)
23.8
(74.8)
20.7
(69.3)
16.0
(60.8)
11.7
(53.1)
8.1
(46.6)
15.2
(59.4)
Average low °C (°F) 1.8
(35.2)
2.6
(36.7)
4.5
(40.1)
7.9
(46.2)
12.1
(53.8)
15.6
(60.1)
17.2
(63.0)
16.9
(62.4)
14.1
(57.4)
10.1
(50.2)
6.3
(43.3)
3.2
(37.8)
9.4
(48.9)
Record low °C (°F) −10.4
(13.3)
−9.4
(15.1)
−7.0
(19.4)
−1.0
(30.2)
2.5
(36.5)
5.6
(42.1)
4.2
(39.6)
10.0
(50.0)
3.8
(38.8)
−1.3
(29.7)
−4.3
(24.3)
−6.9
(19.6)
−10.4
(13.3)
Average precipitation mm (inches) 143
(5.6)
132
(5.2)
115
(4.5)
104
(4.1)
103
(4.1)
68
(2.7)
42
(1.7)
46
(1.8)
78
(3.1)
114
(4.5)
172
(6.8)
148
(5.8)
1,266
(49.8)
Average precipitation days (≥ 0.1 mm) 13 13 14 13 12 7 5 4 6 9 16 16 128
Average relative humidity (%) 74 73 69 72 68 69 62 64 71 70 76 79 71
Mean monthly sunshine hours 124 125 165 191 263 298 354 327 264 218 127 88 2,544
Average ultraviolet index 2 2 4 6 8 9 9 8 6 4 2 1 5
Source: DWD,[13][14][lower-alpha 4] Meteo Climat (record highs and lows),[15] NOAA (some records, rain and snow days)[16] and Weather Atlas[17]

Siyaasa

Administration

mali niŋ

Tirana munisipalilti laɣimla Tirana tiŋgbani yaɣa din be Albania central region ka din be lala yaɣa ŋɔ nyɛ Baldushk, Bërzhitë, Dajt, Farkë, Kashar, Krrabë, Ndroq, Petrelë, Pezë, Shëngjergj, Vaqarr, Zall-Bastar, Zall-Herr mini Tirana.[18][19] Tirana tuun'zuɣuri yaɣa gbami pula fɔpia ni yini, Tirana 1, Tirana 2, Tirana 3, Tirana 4, Tirana 5, Tirana 6, Tirana 7, Tirana 8, Tirana 9, Tirana 10 ni Tirana 11.[18]

 
Tirana City Hall


Niriba ban mali yuya

mali niŋ

Key of Tirana

mali niŋ

Tirana saafe (Tɛmplet:Lang-sq) nyɛla dalinli shɛli Tirana "Mayor" ni ti. Di daa zaŋmi n-ti:

Lihi pahi

mali niŋ

Kundivihira

mali niŋ
  1. "Tirana". Lexico UK English Dictionary. Oxford University Press. Archived from the original on 26 February 2021.
  2. Tɛmplet:Cite American Heritage Dictionary
  3. Sunniest Cities in Europe.
  4. European Cities With the Wettest, Rainiest Weather.
  5. GaWC - The World According to GaWC 2020.
  6. The World According to GaWC 2020. Globalization and World Cities Research Network (GaWC).
  7. Koncepti i Zhvillimit Rajonal per Qarkun e Tiranes 2012-2017 (sq) (22 April 2013).
  8. Dajti National Park A Recreational Area for Citizens of Tirana, Albania.
  9. Law nr. 115/2014 (sq) 6375.
  10. (June 2006) "World Map of the Köppen-Geiger climate classification updated". Meteorologische Zeitschrift 15 (3): 259–263. DOI:10.1127/0941-2948/2006/0130.
  11. A chirim ya: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named currentresults.com2
  12. Telegraph Media Group (21 November 2016). "Mapped: the sunniest (and dullest) cities in Europe". The Telegraph. https://www.telegraph.co.uk/travel/maps-and-graphics/mapped-the-sunniest-and-dullest-cities-in-europe/.
  13. Klimatafel von Tirana (Flugh.) / Albanien (de). Baseline climate means (1961–1990) from stations all over the world. Deutscher Wetterdienst.
  14. Station 13615 Tirana. Global station data 1961–1990—Sunshine Duration. Deutscher Wetterdienst.
  15. Station Tirana (fr). Meteo Climat.
  16. Tirane (13615) - WMO Weather Station. NOAA.
  17. Tirana, Albania - Detailed climate information and monthly weather forecast (en). Yu Media Group.
  18. 18.0 18.1 Strategjia e Zhvillimit të Qendrueshëm të Bashkisë Tiranë 2018–2022 (sq). Bashkia Tiranë.
  19. Dorina Pojani (6 March 2010). "Tirana City Profile". Cities 27: 483–495. DOI:10.1016/j.cities.2010.02.002.
  20. Presidentja Atifete Jahjaga u takua me kryetarin e Bashkisë së Tiranës, Erion Veliaj (sq). Presidential Office of Kosovo.
  21. 21.0 21.1 Veliaj i dorëzon "Çelësin e Qytetit" këngëtares Bebe Rexha (sq). Klan Kosova (10 September 2016).
  22. Kryebashkiaku Veliaj i jep "Çelësin e qytetit" Zv.Kryeministrit të Malit të Zi, Dritan Abazoviç (sq). Bashkia Tiranë (6 October 2021).
  23. Çelësi i Qytetit për këngëtaren Dua Lipa (sq). Bashkia Tiranë.
  24. "Çelësi i Qytetit" për këngëtaren me origjinë shqiptare, Eleni Foureira (sq). Bashkia Tiranë.
  25. Kryebashkiaku Veliaj i jep "çelësin e qytetit" këngëtares së njohur Emeli Sande (sq). ABC News (30 November 2017).
  26. Fituesi i "Sanremo"-s merr "Çelësin e Qytetit" (sq). Top Channel (1 June 2018).
  27. "Çelësi i Qytetit" për Komandantin e Përgjithshëm të Guardia di Finanza, Giorgio Toschi (sq). Bashkia Tiranë.
  28. "Çelësi i Qytetit" për këngëtaren italiane Giusy Ferreri (sq). Bashkia Tiranë.
  29. "Çelësi i Qytetit" për kryebashkiakun e Budapestit, István Tarlós (sq). Bashkia Tiranë.
  30. "Çelësi i Qytetit" për Presidenten e Kroacisë, Kolinda Grabar-Kitarović (sq). Bashkia Tiranë.
  31. "Çelësi i Qytetit" për këngëtaren Nexhmije Pagarusha (sq). ABC News (7 May 2018).
  32. "Çelësi i Qytetit" Sir Noel Robert Malcolm (sq). Bashkia Tiranë.
  33. Kryetari i Bashkisë së Tiranës i dhuroi Çelësin e Qytetit këngëtarit italian Riccardo Cocciante (sq). Bashkia Tiranë.
  34. Erion Veliaj i dhuron "Çelësin e Qytetit" Rita Orës (sq). Klan Kosova (4 June 2018).
  35. Çelësi i qytetit për Robin Krasniqin/ Boksieri shqiptar u shpall pak ditë më parë kampion bote (sq). Top Channel (19 October 2020).
  36. "Çelësi i Qytetit" për Pendarovskin, Bashkia e Tiranës nderon Presidentin e Maqedonisë së Veriut (sq). Top Channel (27 October 2019).


A chirim ya: &It;ref> tuma maa yi laɣingu din yuli nyɛ "lower-alpha", ka lee bi saɣiritiri $It;references group ="lower-alpha"/> tuka maa bon nya