E-Class

Shahrisabz
city, big city
Di pilli ni7. century BCE Mali niŋ
TiŋaUzbekistan Mali niŋ
Capital ofShakhrisabz District, Q10916017 Mali niŋ
Din be shɛli polonaQashqadaryo Region Mali niŋ
Wakati luɣiliUTC+05:00 Mali niŋ
Tiŋgbaŋ yaɣili calinli39°3′0″N 66°50′0″E Mali niŋ
Significant eventlist of World Heritage in Danger Mali niŋ
Heritage designationWorld Heritage Site Mali niŋ
World Heritage soliWorld Heritage selection criterion (iii), World Heritage selection criterion (iv) Mali niŋ
Map

Shahrisabz (Uzbek: Шаҳрисабз Shahrisabz; Tajik: Шаҳрисабз; Persian: شهر سبز, romanized: shahr-e sabz: "city of green" / "verdant city"; Russian: Шахрисабз) nyɛla district-level tiŋ karili be Qashqadaryo Region in southern Uzbekistan.[1]

Taarihi mali niŋ

Be daa booni la tiŋ ŋɔ Kesh bee Kish ("suhi maabu") Shahrisabz nyɛla Central Asia nim tiŋ kura la zaɣ'yini. Be daa zalila tiŋ ŋɔ yuma 2,700 din daa gari la nti pahi Achaemenid Empire be bɛni booni shɛli Persia 6th zaŋ chɛŋ 4th centuries pɔi ka bɛ dɔɣi Anabi Issah ( B. C).

Saha ŋɔ zaaha, Kesh daa pun nyɛla tiŋ gahindili tiŋtitali sunsuuni Sogdiana puuni. Din nyɛ tiŋ karili tiŋgbani maa puuni. Gbana din yi Achaemenid di daa gari la wuhiya be ni daa labi mali tiŋ maa gɔma shɛm.[2] Di yuli n daa pun nyɛ Shahrisabz hali Timurid saha la.[3] Alexander ŋunnyɛ ninvuɣ'timsili sapashin kpɛma ŋun yuli booni Ptolemy daa nyɛla ban gbaai gbaŋlaan so ŋun daa ʒi Bactria ni ŋun yuli booni "Bessus" ŋun daa bori Persia nam la daa kpe tiŋ yuli booni Nautaca nti wurim nam timsili din nyɛ "Achaemenid Empire" la. Alexander the Great daa nyɛ O paɣa Roxanna O ni daa vuhira O Winter vuhum lala tiŋ ŋɔ maa yuuni 328 zaŋ chɛŋ 327 BC. Yuuni 567 ni yuuni 658 AD sunsuuni, Kesh nim naa daa nyɛla ban yɔri farigu n-tiri Turkic ni Western Turkic Khaganates nima.

Yuuni 710 pulini, Laribaawa[4] nim daa nyɛla ban ŋme n fa tiŋ ŋɔ maa n ti doli nyaaŋa ka Mongol conquest of Khwarezmia mi kana 13th century puuni. Tiŋ ŋɔ daa lahi chɛŋ ti kpe Barlas tribe nim nuu ni, be zaa daa nyɛla ban mali alaaka ni adiini ŋɔ.[5]

Timur dɔɣiri tiŋa mali niŋ

Kesh n-daa nyɛ Timur dɔɣiri tiŋa 1336 yuuni puuni, din daa yi Barlas tinkpaŋ bila naa la zuliya ni na, ni Timurid dynasty, tiŋ ŋɔ daa nyɛla din di O sɔŋsim daanfaani.

Timur daa kuli kpuɣila Kesh kamani O ya la, ka daa lahi zahim ni ni ka O silga ti yɛn be. Amaa O nam saha maa, yɛla pam daa lee vuu mi n chɛŋ Samarkand tiŋgbani. Timur saha maa, duniya yili zaa ya viɛla daa mɛ mi n ʒila ni. Ak-Saray na'yili, din pa nyɛ "Dorusiodat memorial complex" la.[6] Tiŋ ŋɔ daa mɔya ni be be deei be maŋ sulinsi Bukharan nim sani, Amaa ka Russians daa sɔŋ Bukharan naa maa ka O lahi fa tiŋ maa zali 1870 yuuni.

Historical Sites mali niŋ

 
Remains of the Ak-Saray Palace.

Alahiʒiba binyɛri din daa be "Timurid dynasty" puuni la zuɣu daa che ka "UNESCO Duniya Siɣili" nim daa zaŋ li pahi tiŋ kuri shɛŋa be ni mi be yɛla la puuni. Amaa, din daa niŋ ka bɛ wurim tiŋ kura ŋɔ pam yuuni 2015 la ni be me paaki ni saamba duri la daa che ka UNESCO nim suhu daa be paligi.[7] Din tooi niŋ ka be bi lahi kali li n pahi be ni mi shɛŋa yɛla.

Timur's Summer Palace, be ni lahi booni shɛli “White Palace” la daa nyɛla be ni kpa shɛli ka di yi n gahim tandi shɛŋa din daa be Timur tandi nim puuni. Ban daa piligi li mɛbu n daa nyɛ tan'mɛri shɛba Timur nim ni daa kari be ni daa ŋme n kari Khwarezm la.

Din daa tooi kpalim n daa nyɛ din'do titali shɛli din waɣilim nyɛ meter pihi yɔbu ni anu (65 m), be ni zaŋ shim din nyɛ zaɣ' piɛlli, zaɣ' nuɣiso ni salim kɔm mali shɛli la. Dundɔli din kpɛri Ak-Saray puuni malila yɛltɔɣa ka di sabi bachi kara n yɛra: " A nini yi be tiɣi ti yaa - tɔ nyin yulimi ti yiya!"

Ulugh Beg daa mɛla zumba jiŋli ni di lɛbi paɣ'bu ni tibgimsim zaŋ ti O ba Shah Rukh, di yuli maa gbinni nyɛla Manaara din shim nyɛ nuɣiso (“Blue Dome”) ka di be Kok Gumbaz jiŋli la nyaaŋa, be ni booni shɛli Tasibaha bɔbu shee la (“House of Meditation”), Ulugh Beg ni daa me tingbani zaa silga gahindili yuuni 1437 puuni, be ni daa be tooni sɔɣi niriba shɛli ni la.

  • Hazrat-i Imam Complex

Dorus-Saodat (Seat of Power and Might), nyɛla silisi shee din be Kok Gumbaz luɣuli zuɣu, ni n lahi nyɛ ŋun nyɛ Timur bi'tooni ni bi'yurigu sɔɣibu shee. Di mini niŋ shɛli din ba daansi ni taba n-nyɛ Imam Amir Kulal silga ni be shɛli ni 8th century puli ni.

  • Timur Siliga

Hazrat-i Imam Emsemblen nyaaŋa malila dundɔli din kperi tingbani du shɛli archaeologist nim di daa vihi n yi shɛli zuɣu 1943 yuuni puuni. Kum adaka shɛli be ni zaŋ kuɣuli mali, ka be sabi n pa di zuɣu wuhi ni be daa chɛla adaka maa ni be sɔɣi Timur dini. Amaa be daa sɔɣi O Samarkand ka be ni tɛhi ni Shahrisabz shɛli la, sɔɣasinli li. O silgi shɛli be Shahrisabz maa malila be ni be baŋ kpiimba ayi shɛba.

Din lahi mali zaɣa n-nyɛ medieval baths ni 18th-century bazaar.

Kaya ni ta'ada dinniŋ bayana puuni mali niŋ

1989 yuuni, Uzbek Soviet band Yalla daa sabi yila ti Shahrisabz.

Timur Summer Saha Nayili, be ni lahi booni shɛli “White Palace” la daa nyɛla be ni kpa shɛli ka di yi n gahim tandi shɛŋa din daa be Timur tandi nim puuni. Ban daa piligi li mɛbu n daa nyɛ tan'mɛri shɛba Timur nim ni daa kari be ni daa ŋme n kari Khwarezm la.

Din daa tooi kpalim n daa nyɛ din'do titali shɛli din waɣilim nyɛ meter pihi yɔbu ni anu (65 m), be ni zaŋ shim din nyɛ zaɣ' piɛlli, zaɣ' nuɣiso ni salim kɔm mali shɛli la. Dundɔli din kpɛri Ak-Saray puuni malila yɛltɔɣa ka di sabi bachi kara n yɛra: " A nini yi be tiɣi ti yaa - tɔ nyin yulimi ti yiya!"

Kok Gumbaz Jiŋli bee Dorut Tilovat (Dorut Tilavat) Complex

Ulugh Beg daa mɛla zumba jiŋli ni di lɛbi paɣ'bu ni tibgimsim zaŋ ti O ba Shah Rukh, di yuli maa gbinni nyɛla Manaara din shim nyɛ nuɣiso (“Blue Dome”) ka di be Kok Gumbaz jiŋli la nyaaŋa, be ni booni shɛli Tasibaha bɔbu shee la (“House of Meditation”), Ulugh Beg ni daa me tingbani zaa silga gahindili yuuni 1437 puuni, be ni daa be tooni sɔɣi niriba shɛli ni la.

Hazrat-i Imam Complex

Dorus-Saodat (Seat of Power and Might), nyɛla silisi shee din be Kok Gumbaz luɣuli zuɣu, ni n lahi nyɛ ŋun nyɛ Timur bi'tooni ni bi'yurigu sɔɣibu shee. Di mini niŋ shɛli din ba daansi ni taba n-nyɛ Imam Amir Kulal silga ni be shɛli ni 8th century puli ni.

Timur Silga

Hazrat-i Imam Emsemblen nyaaŋa malila dundɔli din kperi tingbani du shɛli archaeologist nim di daa vihi n yi shɛli zuɣu 1943 yuuni puuni. Kum adaka shɛli be ni zaŋ kuɣuli mali, ka be sabi n pa di zuɣu wuhi ni be daa chɛla adaka maa ni be sɔɣi Timur dini. Amaa be daa sɔɣi O Samarkand ka be ni tɛhi ni Shahrisabz shɛli la, sɔɣasinli li. O silgi shɛli be Shahrisabz maa malila be ni be baŋ kpiimba ayi shɛba.

Also of interest are medieval baths and an 18th-century bazaar.

External links mali niŋ

Kundivihira mali niŋ

  1. "Urban and rural population by district" (PDF) (in Uzbek). Qashqadaryo regional department of statistics.
  2. "Classification system of territorial units of the Republic of Uzbekistan" (in Uzbek and Russian). The State Committee of the Republic of Uzbekistan on statistics. July 2020.
  3. Pickett, James (2018). "Written into Submission: Reassessing Sovereignty through a Forgotten Eurasian Dynasty". The American Historical Review. 123 (3): 819. doi:10.1093/ahr/123.3.817 "Now a provincial city in the modern state of Uzbekistan, Shahrisabz is remembered primarily as the birthplace of Timur—if it is remembered at all."
  4. Pavel Lurje, (2009), 'KEŠ' Encyclopaedia Iranica (online)
  5. "Shahrisabz Travel Guide" Caravanistan. Retrieved 2021-04-13.
  6. B.F. Manz, The rise and rule of Tamerlan, Cambridge University Press, Cambridge 1989, p. 156–7
  7. Golombek, L. Wilber, D. The Timurid Architecture of Iran and Turan. Vol 1. Princeton, N.J.: Princeton University Press. 1988
  8. Synovitz, Ron. "Bulldozing History" Radio Free Europe. Retrieved 16 November 2019.
  9. https://stat.uz/uploads/docs/soato(mhobt)_2020.xlsx
  10. https://en.m.wikipedia.org/wiki/Shahrisabz#cite_ref-3
  11. http://www.iranicaonline.org/articles/kes-ancient-city
  12. https://caravanistan.com/uzbekistan/center/shahrisabz/
  13. https://en.m.wikipedia.org/wiki/Shahrisabz#cite_ref-6
  14. https://en.m.wikipedia.org/wiki/Shahrisabz#cite_ref-7
  1. https://stat.uz/uploads/docs/soato(mhobt)_2020.xlsx
  2. Foundation, Encyclopaedia Iranica. Welcome to Encyclopaedia Iranica (en-US).
  3. Shahrisabz Travel Guide (en-US).
  4. Foundation, Encyclopaedia Iranica. Welcome to Encyclopaedia Iranica (en-US).
  5. p. 156–7
  6. Golombek, L. Wilber, D. The Timurid Architecture of Iran and Turan. Vol 1. Princeton, N.J.: Princeton University Press. 1988
  7. https://www.rferl.org/a/bulldozing-history-ancient-uzbek-city-unesco-status-at-risk/28392139.html