saɣ' tuliga nyɛla bindir'kpɛŋ ti tudu yaɣili ŋɔ na nti zuliyanima pam. Zuliyanima kamani; Dagbamba, Zabaɣisi, Nanumba, Ŋmamprusi, gurunsi, Dagaati, ni pahi pahi zaa nyɛla ban kpaŋsi saɣ'tuliga dibu pam . A yi kana ti lihi Dagban' kpamba n-nyɛ ka yɛli ni a ni paai nim'shɛli a ba nandaamba zuɣu ka a ŋubiri a, dinzuɣu tini too ŋme nyɔɣu yɛli ni saɣim bee saɣ'tuliga nyɛla ti kali bindira la puuni kpɛma. Ti Dagbaŋ ŋɔ, yil' shɛli n kani n-yɛn paai bakɔi ka di saɣ'tuliga.

Neen' shɛŋa bɛ ni mali duɣiri saɣ' tuliga mali niŋ

  1. Kariwana zim.
  2. Daaŋga.
  3. Duɣu.
  4. Kom.
  5. Buɣum.

Dini mɔndi bee n duɣiri Shɛm mali niŋ

Saɣ' tuliga mɔnibu bee duɣili nyɛla din pa asama bee din lu alaha, amaa lahaʒibu shɛli din lee bɛni nyɛla , hali paɣa yi ku mali vunyaɣili ka wula amaa saɣim ŋun mɔnibu bee di duɣili nyɛla asama n ti o. Ka lala zuɣu che ka ti yili paɣiba kpaŋsi ma duɣibu bee mɔnibu pam. A yi lahi yuli di lahi nyɛla bindir'shɛli din dibu mili ti bee bɛ ni zaŋ shɛli n wumsi ti ka din zuɣu che ka ti nyee bɛ nyɔndi ŋa.

Saɣ'tuliga mɔnibu bee di duɣili yi yɛn pili,

Tuuli; di tu ni bɛ dari bee sala m mali buɣum, ayi mali buɣum ŋɔ ka di yi taai zaa naa ka a bo duɣu tam ka tooi kom n-niŋ ŋa puuni hali ka di ti kpeera.

Di yi kpeera ka niŋ zim bahi ŋa puuni ka tooi ŋa kɔɣi saɣ' duɣu kukɔɣili.

Ayi niŋ lala naai ka a naanyi bɔ luɣu n-zini ka kpuɣi a saɣ' vuɣili mini a saɣ' biɛɣu n damdi ka toori saɣ'duɣu kukɔɣili labisiri duɣu ŋɔ puuni ka niŋ di zim biɛla biɛla pahiri ka damda hali ka di nahigi taba ka kpila bee a ku lahi nyɛ zim kuma duɣu ŋɔ puuni.

Lala ŋɔ yi naai ka a naa yi bɔ a saɣ'diri lahi na nti nyu niŋ ŋanima puuni ka di daa biɛla ka naan tooi niŋ dibu

Saɣ' tuliga daanfaani mali niŋ
  1. Di dibu kuri kum.
  2. Di tiri ti yaa ti ningbuna puuni.
  3. Di di bu kpaŋsiri ti alaafee.
  4. Di duɣibu be asama pam.
Kundivihira mali niŋ