Ndaan Yaan-Naa Abdulai ll

Ndaan Yaan-Naa kuro nti dagbaŋ

Ndaan Yaan-Naa Abdulai ll. ( Naa Ablai Kpɛma 1920-1938)

Ndaan Yaan-Naa Abdulai ll
ninsala
Paɣa bee dooDoo Mali niŋ
O ya TiŋgbaŋGhana Mali niŋ
YumaŋliAbdulai Mali niŋ
Dɔɣim TiŋaNaya Mali niŋ
Kpibu dabisili1 Silimin gɔli February 1938 Mali niŋ
TumaToondana Mali niŋ

Piligu mali niŋ

Yuuni 1920,British[1] ni daa tuhi nyaŋ Germany, bɛ daa chami ka Dagbaŋ labi lahi niŋ nangban'yini n bo ŋun yan lɛbi Yaan-Naa Naa Alasani Tipariga kum nyaaŋa. Silimiin-goli November biɛɣu pishi yuuni 1920 dali ka ŋun daa nyɛ Chief Commissioner n-ti Northern Territories ( CCNT), Captain C. A. Armitage, gahi nuu boli Dagbaŋ Nanima pihita ni anu n kana Tamali ni bɛ labi she Dagbaŋ ni n gbaai Yaan-Naa palo. O alizama ni n-ti ban daai be ʒii maa ni, Chief Commissioner daa yɛliba Dagbaŋ taarihi din be British nim' sani, din zuɣu bɛ chɛli kɔŋkoba mini nangbani kpeeni din gari. O lahi yɛliba ni bi chɛli suhuyurilim baɣili ka pii Naa so ŋun ni tooi tum Yaan-Naa tuma ka Dagbaŋ nima mali nintiɣibo.

Nam boriba mali niŋ

Nam boriba ban daa bori Yani maa n daa nyɛ Mioŋ-lana Abdulai, Naa Alasani Tipariga Gbaŋ-lana, Yoo-Naa Bukari, Naa Andani ll bia lala saha maa kurigimsim, zoontali ni naba gbaribu ndaa paai o, Karaga-Naa Ziblim, Naa Yakubu Nantoo yantibichee di mini o daa kuli be Nam dunnoya ŋɔ puuni yini, o daa bi saɣi ni bɛ pii o.

British " Mioŋ-lana" Abdulai ŋun gba daa nyɛ Yaan-Naa Andani II bia, Karaga-Naa Bukari Narkaw ndaa gbaai o n ʒili " British Mion". Niriba pam daa bi saɣiti o piibu ŋɔ di bahindi Nanima mini kpamba ban be Togoland ( German) Dagbaŋ.

Silimiin-goli November biɛɣu pishi ni ayi, yuuni 1920 ka Chief Commissioner boli Nanima n-ti bohi ba ni bɛ ʒini gbaai ŋun yan deei Naa Alasani. Ka Nanima maa ti o lahabali ni Yoo-Naa Bukari ka bɛ pii. Yoo-Naa Bukari daa bi tooi yi Savelugu chaŋ Yendi pirinla o kurigimsi mini alaafeei kalinsi. Ka o bi saɣi ka pii Mioŋ-lana Abdulai Naa Alasani Gbaŋ-lana ni ʒini Yani gbana zuɣu. Mioŋ-lana Abdulai daa dila Yani ka o gbana yuli booni Yaan-Naa Abdulai ll.

Mion-Lana Abdulai di Yani mali niŋ

Yaan-Naa Abdulai ll ŋun pii British Mioŋ-lana Abdulai n ʒini Mion. Shahiranima wuhiya ni Dagbaŋ Nanima din daa niŋ yuuni 1920 laɣiŋgu mini niŋsim shɛŋa ŋan daa doli nyaaŋa daa yila British Chief Commissioner nti Northern Territories Captain Armitage. O kobili ni ka ka bɛ daa saɣiti Yaan-Naa Bukari piibu, o zaɣisibu mini Yaan-Naa Abdulai ll piibu. Hali Mion-Lana Abdulai gbana zuɣu ʒinibu ŋun daa nyɛ British Mion-Lana kuro n-ʒini Mion daa nyɛla Chief Commissioner ni bɔri shɛli. Yaan-Naa Bukari mini Yaan-Naa Abdulai ll piibu daa pala din tam kaya ni taada soli zuɣu Dagbaŋ. Bɛ daa pala kali ni gbaai shɛba amaa ka lee nyɛ nabihi shaawara gbaabu. British gɔbnanti nti Northern Territories daa yimi na ni bɛ ti labi mɛ ka Yaan-Naa yuli du. Ka gɔmnanti ŋɔ da bo loori n-ti Yaan-Naa Abdulai ll ni o kana Kumahi yuuni 1925 nyaaŋa Nana Prempeh ni yi kuŋkɔɣim na Seychelles. British kabo daa na mali la nuu timbu Dagbaŋ Yaa-Nanima piibu.

Kundivihira mali niŋ

  1. wikiadmin. History of Dagbon Kingdom (en-US).