Mount Nimba Strict Nature Reserve

Mount Nimba Strict Nature Reserve nyɛla yaɣ’ shɛli be ni gu n-sɔŋ ka ŋa pahi UNESCO world Heritage Site mbe Guinea mini Cote d’ivoire ka ŋa yaliŋ bee di galisim paai yikanima 17540. Yikanima 12540 nyɛla din be Guinea ka yikanima 5000 mi be Cote d’ivoire.

Mount Nimba Strict Nature Reserve
nature reserve, strict nature reserve, transboundary protected area
Di pilli ni1944 Mali niŋ
Zuliya wuhibuRéserve naturelle intégrale du mont Nimba Mali niŋ
IUCN protected areas categoryIUCN category Ia: Strict Nature Reserve Mali niŋ
TiŋaIvory Coast, Guinea Mali niŋ
Din be shɛli polonaGuinea, Ivory Coast Mali niŋ
Located in/on physical featureMount Richard-Molard Mali niŋ
Tiŋgbaŋ yaɣili calinli7°36′11″N 8°23′28″W Mali niŋ
Highest pointMount Richard-Molard Mali niŋ
Significant eventlist of World Heritage in Danger, UNESCO World Heritage Site record modification Mali niŋ
Heritage designationWorld Heritage Site Mali niŋ
Nahingbaŋtransboundary site Mali niŋ
World Heritage soliWorld Heritage selection criterion (ix), World Heritage selection criterion (x) Mali niŋ
Significant placeYekepa Mali niŋ
Map

Lala reserve ŋɔ nyɛla yaɣ' shɛli din gahim m-be tiŋ'shɛli bɛ ni boli Nimba- Range, di lahi nyɛla din mali tingbani shɛli din gahim ka saha shɛli kam binwɔla mini binkɔbiri nti pahi binneembihi ban tabi kani, be shɛba n-nyɛ; viviparous, lɔna, nti pahi horseshoe bats.[1] Di waɣilim tariga n-nyɛ Mount Richard-Molard din waɣilim nyɛ maali tuhupia ni tusaayɔpɔi ni pihinu ni ayi (1,752m) ( 5,750), di ni n-nyɛ din waɣa dunia yaaŋa zuɣu zaa.

<nowi

  1. List Of World Heritage site

Yakubu Fadilatu (Yɛltɔɣa) 00:53, 7 Silimin gɔli December 2022 (GMT)

Taarihi mali niŋ

Strict nature reserve ŋɔ daa pili la yuuni 1943 puuni, di kalinli n-daa nyɛ No. 4190 SE/F cote d'lvoire tingbani ni, ka yuuni 1944 decree gba n-daa nyɛ din niŋ Guinea tingbani ni.

Guinea nima yaɣili ŋɔ be daa nyɛla di ni saɣi ti shɛli ni biosphere reserve yuuni 1980. Lala reserve nima ŋɔ zaa daa nyɛla World Heritage site nima ni laɣim shɛli n-niŋ zaɣ'yini yuuni 1981 (Guinea) ni yuuni 1982 (cote d'lvoire). [2]Oron-Ore exploration zaŋ jɛndi salima gbibu n-daa nyɛ binshɛli din pili yuuni 1992 ni ninmɔhi, lala yaɣili ŋɔ daa nyɛla UNESCO world Heritage site nima ni pii shɛli pahi din be ninmɔhi ni pam tum di saha maa.[3] lɛbiginsim mini gu ka taɣi ni pa ka la zuɣu, be nyɛla ban mɛ conservation tuma yilinima du'zuɣu n-zali Guinea parks foudation. Guinea Gomnanti mini CEGENS n-daa dihi nuu di zuɣu 2016 yuuni.

Joografi mali niŋ

Nimba Range nyɛla ridge noombila ka di waɣilim paai kamani kilomita pihinahi (40km), ka dii mini wulinpuhili nuzaa polo (northeast) mini wulinluhili nudirigu polo (southwest) ba daansi; di nyɛla din yeligi paai Guinea Highlands wulinluhili polo. Mount Richard Molard n-nyɛ di waɣilim zaa ni nyɛ shɛli, din kalinli yiɣisi maali tuhipia ni kɔbisiyopɔi ni pihinu ni ayi (1,752m) (5,750ft). Waɣilim tarisi shɛŋa din pahi n-nyɛ Grand Rochers din nyɛ 1694 m (5558 ft), Mont Sempéré at 1682 m (5518 ft), Mont Piérré Richaud at 1670 m (5479 ft), Mont Tô at 1675 m (5495 ft), nti pahi Mont LeClerc 1577 m (5174 ft). Di zaa nyɛla din be Guinea reserve yaɣili. Kulisi pihinu m-beni, nti pahi calvally, Cestos ni Sassandras Rivers (Mɔɣa). Oron-Ore din nyɛ zaɣa maŋa gbibu n-nyɛ bin'shɛɣu din nyɛ yel' muɣisiri li n-ti geomorphology mini Mɔɣini binkɔb'yarisi zaɣ'maŋtali.

Tiŋgbani biɛhigu mali niŋ

Nimba Range ŋɔ nyɛla din mali sub-equitorial montane climate. Tingbani tulim bee di maasim nyɛla din taɣi pam, ka di ni tooi be kamani 24°C ni 33°C ka di ni tooi chaŋ tiŋa kamani 10°C. Reserve maa yaɣ'shɛŋa beni di bi deeri precipitation pam, rain-shadow effects zuɣu ni di ridge ni be zuɣusaa shɛm maa. Di ni nyɛ shɛm zaa di wulinluhili polo nyɛla din tingbani mahi ka naan yi che kikaa mini pɔhim ni nahandi wulinpuhili tingbani shɛŋa din Sahara polo. Nimba Range maa mini reserve maa nyɛla din mali microclimatic diversity din gahim.[4]

Ecology mali niŋ

 
Mount Nimba Strict Nature Reserve

Mount Nimba Strict Nature Reserve lies within the Guinean Forests of West Africa

Mount Nimba Strict Nature Reserve nyɛla din do lies Guinean Forests of West Africa Biodiversity Hotspot yaɣili polo. Di nyɛla din mali binnɛma mini binkɔbiri pam lala yaɣili maa, ka di lahi nyɛ tihi din gari 2000 balibu yiŋa di puuni, ka mali 317 vertebrate balibu, ka mali 107 ban nyɛ binkɔbiri, ka mali gari 2,500 binneembihi balibu. Mɔɣu maa nyɛla yɛlikpani zaŋ ti biological surveys, dama binnɛma pam na nyɛla bɛ ni ni na bi mi shɛba. Binnɛma ban gba daa ka be yaɣili maa n-nyɛ; the Nimba viviparous toad (Nimbaphrynoides occidentalis), Lamotte's roundleaf bat (Hipposideros lamottei), ni Nimba otter shrew (Micropotamogale lamottei). Binneen shɛba ban nyabu tɔ ka be muɣisigu ni n-nyɛ; the West African lion (Panthera leo senegalensis), pygmy hippopotamus (Choeropsis liberiensis), zebra duiker (Cephalophus zebra), ka galisim zaŋ ti western chimpanzee (Pan troglodytes verus) di ni mali kuɣu shɛŋa maani tools.

Terrestrial ecoregions din be yaɣili maa n-nyɛ; Western Guinean lowland forest, Guinean montane forest, Guinean forest-savanna mosaic, ni West Sudanian savanna. Nimba Range maa nyɛla din pahi distinct freshwater ecoregion yaɣili maa zuɣu din mali kɔm ni binnɛma pam.

Terrestrial ecoregions din be yaɣili maa n-nyɛ; Western Guinean lowland forest, Guinean montane forest, Guinean forest-savanna mosaic, ni West Sudanian savanna. Nimba Range maa nyɛla din be distinct freshwater ecoregion maa puuni din mali kɔm ni binnɛma pam.

Terrestrial vegetation nyɛla din dɔli altitude cardinal orientation biɛhigu.

  • Zɔli maa nyɛla din waligi di maŋa ka che tingbani shɛŋa din be zuɣusaa din be Forest Guinea maa puuni zaŋ chaŋ lowland West Sudanian savanna mini Guinean forest-savannah mosaic. Savanna habitats nyɛla agallery forests ni wurim shɛba ka yɔ canopy forest islands.
  • lowland foothills maa nyɛla din pɔbi ti Western Guinean Lowland Forest hali ti paai 600 meters. Din mali mɔɣu maa nahingbana taba nyɛla semi-deciduous high forest din mali di canopy maŋmaŋa ni di emergent layer. 40-70 tihi balibu n-nyɛ a ni ni tooi nya shɛli hectare yini puunitree, ka bini din gari 500 tihi n-nyɛ din be yaɣili maa puunni.
  • Guinean Montane Forests nyɛla din be 600 mini 1200–1400 meters di sunsuuni. Din be lower levels, semi-deciduous high forests n-nyɛ din yɛligi paai 900 meters; bɛ nyɛla binneen'shɛba ban galisim bɛ yaɣi lala ti paai ban be lowlands. Mɔɣ' shɛli din bi waɣa ka kuui nyɛla a ni ni tooi nya shɛli ridge maa eastern polo naabu ni. Din pili 900 meters altitude, luɣ'shɛli sa'gbana ni pɔbi zoli maa nyɛla din ku ni beni hali ni yuuni, mossy forests nyɛla din beniare , din ni tooi pirigi buta zuɣu : Parinari exclesa forests (1), summit forests (2), ni tree fern forests din be zolɔna maa ni, luɣ' shɛli kom ni niŋ bayaana. (3). Zone nima ata maa zuɣusaa, taɣibu nyɛla din be Protea bushland mini grassland sunsuuni.
  • Isolated high-altitude grassland yɛligirila 1200 hali 1400 meters hali ni di galisim tariga. Binnɛma ban gbamda nyɛla ban niŋ bayaana n-nyɛ; Nimba viviparous toad (Nimbaphrynoides occidentalis), ni the Lamotte's roundleaf bat (Hipposideros lamottei), vihigu din daa niŋ yaaŋa daa nyɛla din yi salima gbibu yaɣ' shɛli yaɣ'gaŋa kɔnko. Tihi din be yaɣili maa n-nyɛ among others Asplenium schnellii, Osbeckia porteresii ni Blaeria nimbana.

Terrestrial ecoregions within the reserve include Western Guinean lowland forest, Guinean montane forest, Guinean forest-savanna mosaic, and West Sudanian savanna. The Nimba Range is a part of a distinct freshwater ecoregion with a high portion of endemic aquatic species.[2]bani tihi ni tiŋbani biɛhigu

Nimba Range maa nyɛla din mali sub-equatorial montane climate. Din biɛhigu taɣiri dɔli ni altitude, din dɔli dahinyini ka di galisim nyɛ 24 °C mini 33 °C sunsuuni, ka yuŋ mi ka di galisim nyɛ bee ka di ni tooi lu 10 °C gbunni. Yaɣ'shɛŋa din be reserve maa puuni nyɛla di bi deeri Some parts of precipitation pam, ka di nyɛla saa lahanli zuɣu n-tahi di zuɣusaa chaŋ di maa. Di zaa polo, yaɣili din nyɛ wulinluhili polo nyɛla din mali mahili n-gari yaɣili din nyɛ wulinpuhili polo, din nyɛ kikaa mini pɔhim din yiri sahara ni damdi shɛli. Nimba Range maa din lahi nyɛ reserve maa nyɛla din mali as exceptional microclimatic balibu.

Gɔnkaai-dunia mali niŋ

Mount Nimba nyɛla din be lɛbiginsim ni na ka luɣishɛli, di dola Guinea tri-nation tiŋ'tariga, Cote d'lvoire, mini Liberia, di mini di tin'zuɣu nyɛla din waɣa ni taba. Hali Liberia zoya maa yaɣ'shɛŋa nyɛla din booi pam ka di nyɛla bɛ ni gbi salima di zuɣu maa zuɣu. Di zuɣu Guinea nima polo ridge maa nyɛla din gu taɣi pam; tɔ dinzuɣu lala yaɣili maa nyɛla din montane ecosystems na kuli mali yaa ka bin'niɛma ban gahim na be di ni ( nti pahi Alvorian section zaɣ'bihi). Strict nature reserve ŋɔ n-nyɛ ni a kaai shɛli Guinea tingbani ni, di ni ka tourism tuma yilinima laɣim ban mi tourism yɛltɔɣa ban yi Conakry na.

Chɔɣiŋgu mali niŋ

honey buzzards anahi zaɣ' yini kam zaŋ ti Kempen-Broek daa nyɛla din mali shili ni GPS trackers n-doli national paaki ŋɔ November goli biɛɣu pina ata yuuni 2013.[5]

Anfooninima mali niŋ

Lihi pahi mali niŋ

External links mali niŋ

Kundivihira mali niŋ

  1. "Mount Nimba Strict Nature Reserve" UNESCO World Heritage Convention. Retrieved 10 December 2022.
  2. "Freshwater Ecoregions Of the World" www.feow.org. Retrieved 2016-12-19.
  3. "Wespendieven van het Kempenbroek"
  • UNESCO Mount Nimba Strict Nature Reserve Site
  • Mount Nimba Strict Nature Reserve, Guinea and Côte d'Ivoire (UNESCO MAB Biosphere Reserves Directory)
  • Mount Nimba Strict Nature Reserve, Guinea and Côte d'Ivoire (African World Heritage Sites)
  • Mount Nimba Strict Nature Reserve, Guinea and Côte d'Ivoire (Encyclopedia of Earth)
  • Mount Nimba (Freshwater Ecoregions of the World)
  • APES MAPPER
  • WCMC Natural Site Data Sheet
  • Act Establishing East Nimba Nature Reserve - Republic of Liberia
  • Guinean Safari Services (the only tour operator, which organizes one-day hikings to the mountain)
  1. "Mount Nimba Strict Nature Reserve", Wikipedia (in English), 2022-12-11, retrieved 2022-12-15
  2. "Mount Nimba Strict Nature Reserve, Ivory Coast and Guinea", Dictionary of Geotourism, Singapore: Springer Singapore, pp. 410–410, 2019-11-11, retrieved 2022-12-07
  3. Centre, UNESCO World Heritage. UNESCO World Heritage Centre - World Heritage List (en).
  4. "Mount Nimba Strict Nature Reserve", Wikipedia (in English), 2022-12-11, retrieved 2022-12-15
  5. "Mount Nimba Strict Nature Reserve", Wikipedia (in English), 2022-12-11, retrieved 2022-12-15