Loss and damage

E-Class

Loss and damage

scholarly article

Yaɣ sheli	stressor
Yɛltɔɣ'kpani	Loss and damage
Tum' baŋsim	climate impact research
Sab'sabira	Adrian Fenton, Saleemul Huq
Sabisabiri yuli	Erin Roberts
Zaŋ wuhi salo dabisili	Silimin gɔli November 2013
N tahi	Tingbani biɛhigu taɣimalisi
Di sabimi niŋ	Nature Climate Change
Galisim	3
Yaɣili (yaɣa)	947-949
Yɛlili	11

Lubu mini Saɣingu Anfooni

Lubu Ni Saɣiŋgu

Lala bachi ŋɔ nyεla UN Framework Convention ban yuuni tingbani biεhigu taɣibu (UNFCCC) la nyεla ban na min zaŋ li ku bukaata ka di wuhiri barina shεŋa din tum ka di nyεla bε ni bɔli shεli anthropogenic climate change la n tahi li. (ref) Lala yεlli ŋɔ gariginsim din tuhi zaŋ chaŋ lubu ni saɣingu ŋɔ polo nyεla din mali nangbankpeeni saha shεli UNFCCC nima ŋɔ ni deli na hali zuŋɔ.

Lubu ni Saɣingu” Gbunni

UNFCCC nima nyεla ban wuhi lubu ni saɣiŋgu gbunni n wuhi ni di nyεla barina shεŋa din tahi na di piligu (kamani tingbani biɔhigu alaamunima kamani pɔhimʒepilinkpiεŋ) nti pahi barina din dii bi niŋdi yim (kamani teeku ko’ kpεɣu)

Tuuli Gbaabunima

Dini daa niŋ ka UNFCCC pili 1991, AOSIS nima daa buɣisiya ni bε bɔmi sɔŋsim zaŋ ti tingban’ bihi din ka yaa ni din dii bi lεbigira zaŋ chaŋ lubu mini saɣingu polo. . Lala buɣisibu ŋɔ ni, din daa tu ni tingbani kam tɔhiri shεm daa yεn yila bε tingbani maa tɔhibu zaŋ chaŋ andunia yili zoosim nib ε nyamma ni shεli, lala so’ chibiga maa ka bε daa boli ni “modelled on the 1963 Brussels Supplementary Convention on Third Party Liability in the field of Nuclear Energy la”. Lala bε ni daa buɣisi shεli ŋɔ bεdaa zaɣisi li, ka UNFCCC ni daa pili 1992 di daa bi boli lubu mini saɣingu di puuni.Bε daa zaŋla lubu mini saɣingu zaŋ ti 2007 Bali Action plan ka di nyεla sokam zaa gbaabu la, dina n che ka “alaamu baligibu so’ chibisi ni din che ka lubu mini saɣingu din jεndi tingbani bioεhigu taɣibu ni di nyɔri zaŋ ti tingban’ shεŋa nazn na lεbigira di bahibhindi tingban’ shεŋa ŋan ka yaa din ni tooi tuhi tingbani biεhigu taɣibu barina ni nyε shεli la  daa nyε naba zani.

Warsaw Tinduya So’ chibiga zaŋ ti Lubu mini Saɣingu

Warsaw Tinduya So’ chibiga zaŋ ti Lubu mini Saɣingu daa pilila  yuuni 2013, ka din yuli nya “lubu mini saɣingu din jεndi so’ shεli din yεn baligi tingbani biεhigu taɣibu barinanima ni di yεligɔla zaa. Di tuma nyεla ni di “kpaŋsi salo baŋsim ni bε gbaabu” , “n kpaŋsi laɣim gbaai”, n yuuni sɔŋda, kpamba zaa sani, ka lahi kpaɣŋsi di tumbu ni sɔŋsima zaŋtbili laɣidihigu, tabibi baŋsim and yaa kpaŋisbu ni di sɔŋ maali lubu ni saɣingu yεliimuɣira din jεndi tingbani biεhigu taɣibu. Amaa, di bi ti soli zaŋ chaŋ so yεlli nyabu deebu polo bee sɔŋsim zaŋ ti so yi kɔhi lu mini saɣimbu polo.

Parisinima Gbaabu saɣi ti lala so’ chibiga ŋɔ (Warsaw Tinduya So’ chibiga zaŋ ti Lubu mini Saɣingu)  tuɣi tummi tuma, amaa  di yi ʒεhira yεli ni “bε ni zaŋli pahi maa bi wuhi ni bε yεn deela so yεlli,yεlli yi ti paagi o bee m- bo sɔŋsim ti o. bε ni zaŋli pahi maa bi yila shεli ka di nyεla tingaban’ shεŋa ŋan pun lεbigi ka Amarikanima n daa saɣiti ka bε zaŋ binshεli kamani lubu ni saɣingu pahi maa.