Human rights activist

(Human rights Activist ka di tom m-bahina)

E-Class

Human rights activist
Tuma
Yaɣ shelipolitical activist Mali niŋ
Tuma ŋɔ ni jɛndi yaɣi shɛlihuman rights activism, protection of human rights Mali niŋ
Male form of labelناشط حقوق الإنسان, праваабаронец, defensor de los derechos humanos, militant pour les droits de la personne humaine, aktîvîstê mafên mirovan Mali niŋ
Ban zabiri Daadam Yolisim Zuɣu Anfooni

Ninvuɣ’ so ŋun zabiri Daadama yolisim bee bε ni simdi shεli zuɣu mali niŋ

Ninvuɣ’ so ŋun zabiri Daadama yolisim bee bε ni simdi shεli zuɣu nyεla ninvuɣ’ so ŋun su yaa bee niriba yaa, bee zalisi zabira ka kpaŋsira daadama yolisim bee bε ni simdi shεli zuɣu. Bε ni tooi nyεla lahibaligbahiriba, bee Andunia namatεri yilinima baŋdiba, buuzuli piεbiriba (molo mooniba), daabihi, laɣinsi, looyanima, karimbanima, kampeenima, ban kuli yεn zaŋ bε nua zaa niŋ, bee kuli la ninvuɣ’ so n-tumdi o ko. Bε ni tooi zabi yolisima ka di ŋmanila di pahi la bε tuma zuɣu bee ka di kuli nyεla sɔŋsim yaa. Bε lala tuma ŋɔ zuɣu, ban zabiri daadama yolisim zuɣu nima (HRDs) tooi nyεri yεla pam kamani meeli, ʒiri ŋman pa, varisigu, bε ku lahi kpe niriba ni, lirigu, hali saha shεli gba , di mini niŋ ka bε kuri bε shεba. Yuuni 2020, ninvuɣ' shɛba ban zabiri daadama yolisim zuɣu kamani kɔbishita ni pihita ni yini (331) ka bε daa ku tingbana pishi ni anu ni.[1][2]

Anduniya ŋɔ nyɛla varisigu yili n-zaŋ ti Ninvuɣ'shɛba ban zabiri Daadama yolisim bee bɛ ni simdi shɛli zuɣu. Yuuni 2019 frontline Defenders nima vihigu puuni, niriba ban kalinli daa yiɣisi tusaata (300) daa nyɛla niriba ni daa ku shɛba ka di nyɛla bɛ ni zabiri daadama yolisim zuɣu. Tiŋ'shɛli bɛ ni booni Colombia ka lala ninvuɣ'kuli ŋɔ daa zooi dama bɛ kalinli daa yiɣisi la tusaata ni yini (301). Ninvuɣ'shɛba bɛ ni booni philippines, Brazil, Honduras nti pahi Mexico n-daa nyɛ ban paya. Anduniya yili zaa, Ninvuɣ'shɛba ban zabiri Daadama yolisim bee bɛ ni simdi shɛli n-nyɛ ban nyari varisigu mini gadama biɛhigu ni zaŋ chaŋ politiisi mini ti tingbana biɛhigu taɣibu polo. [3]Banima n-nyɛ lala Niriba ŋɔ ni bɔzuɣu la bɛ sabira? Bɛ Niriba pia yuya n-nyɛ;

1.Nadia Murad.

2.Raif(Raef) bin' Muhammed Badawi.

3.Alexya Salvador.

4.Tran Minh Nhat.

5.Michelle Bachelet.

6. Nancy Herz.

7. Befaqadu (Befakadu) Hailu.

8. Greta Thunberg.

9.Malala Yousafzai.

10. John Lewis

Di Gbunni mali niŋ

Lala yεltɔɣ’ ŋmaa ŋɔ daa tuui yimila tinduya zuɣu daadama yolisima ni UN General Assembly nima ʒia la nyaaŋga ka bε daa saɣiti ka moli daadama yolisim ni bε talahi tuma molo, bɔna mini ʒilεli ni bɔna ni bε tabi sɔŋ ka gu daadama yolisima zaa ni bε yolsim so’ shεŋa zaa. A/RES/53/144,1998) ka sokam mi li Declaration of Human Rights Defenders la. lala molo ŋɔ mɔlibu ŋɔ bɔla gbunni zaɣ’ titali zaŋ ti ka bɔbili gbaai  sokam di kpaŋsibu ni di daadama yolisima zabbu zuɣu.[4][5]

Yuuni 2005, UN nima duzuɣu kpεma  zaŋ daadama yolisima ( Office of the United Nations High Commissioner For Human Rights) daa ŋma gbaŋ (Fact sheet 29) ni di tuɣi wuhi ka sɔŋ ban zabiri daadama yolisim.Lala gbaŋ ŋɔ wuhiya ni, “ di bi tu ni nira mali gban’ shεli pɔi ka naayi tooi lεbi ŋun zabiri daadama yolisim zuɣu,”  amaa din tu nira mali shεli ka naanyi tooi nyε HDRs nyεla  daadama Univεsiti  la ni saɣi ti shεli.

Varisa zaŋ ti Ban zabiri daadama yolisima zuɣu mali niŋ

Ban zabiri daadama yolisima zuɣu nyεla ban nyari varisa pam gɔmnantinima mini ʒɛŋgama zuɣu tuma durinima sani  ni Pirinsi, Linjima, ni ŋun kam pahi zaa sani. Varisa maa shεŋa n-nyε varisigu, pirinsi gbaabu, vihi dihibo, tuma ni karibu, kum.[6] [7]HRDs ban yuuni paɣaba yolisima zuɣu (WHRDs) bee ban ŋmεri kaya ni taada nagbankpeeni  paɣaba polo nyεla ban nyεvuli ŋmεri salim bε tuma shεhi di bahi bahindi tinkpansi la. Ban zabiri daadama namatεri yolisim zuɣu (EHRDs) ban yuuni tingbani namatεri yolisim zuɣu,tingbani zuɣu, ni daadama nama yolisim zuɣu nyεla ban nyari varisigu kara n gari HRDs,  yuuni 2020 69% ban daa nyε HRDs tumtumdiba ka bε daa ku andunia yaaŋga zuɣu zaa.

Kundivihira mali niŋ

  1. "Human rights defender", Wikipedia (in English), 2022-04-11, retrieved 2022-04-15
  2. Human rights defenders under threat – A shrinking space for civil society (en).
  3. 10 Human Rights Activists Fighting for Change (en-US) (2020-05-16).
  4. "Human rights defender", Wikipedia (in English), 2022-04-11, retrieved 2022-04-20
  5. "Human rights defender", Wikipedia (in English), 2022-04-11, retrieved 2022-04-20
  6. At least 331 human rights defenders were murdered in 2020, report finds (en) (2021-02-11).
  7. United Nations Official Document.