E-Class

Echinococcosis
Buɣisim Echinococcus life cycle (click to enlarge)
Bolibu 4048
Alaama Tɛmplet:ICD10
Taɣibu Tɛmplet:ICD9, Tɛmplet:ICD9
Nyeviya din yi kalinli


Echinococcosis, bee hydatid, hydatidosis, nyɛla ningbiŋzohi dɔr’ shɛli mɛbima ni tahiri na. Doro ŋɔ pula buyi; din tooi looi niri sapuɣu (alveolar echinococcosis) bee ka di lee bingoo (cystic echinococcosis) sal ningbuŋ zuɣu. Puri ayi ŋɔ nyaaŋa, “polycystic echinococcosis” mini “unicystic echinococcosis” gba biɛni ka lee bi yammmi. Di zooya ka doro ŋɔ gbaai niri kadi paai yuun’ muni ka bi wuhi shihira shɛli. Doro ŋɔ lahimgbana palo yibu dɔlila Echinococcosis ningbiŋzohi ŋɔ galsim, n-ti pahi ningbina luɣu shɛli ŋa ni be. Alveolar echinococcosis pilindila binsaba ni, ka ni tooi zooi n-nɣɔɣi ningbiŋ ni luɣa pam Kaman zuɣupuri mini kukolini. Di yi gbaai binsabili, echinococcosis bara ni tooi kɔbi sampuɣili, kɔɣisibu, bei yellow. Kukolini doro tahiri nyoɣuni doro na, vuhim faabu n-ti pahi kɔhingu.[1]

Din tahiri li na mali niŋ

Doro maa nyɛvuli dolila bindirigu bei ko’ nyurim shɛli mɛbima gala ŋɔ ni be dini, bei niri yi miri vuhurigu so ŋun pun mali doro ŋɔ.[1] Binkobi shɛb’ ban ŋubiri nimbi ka doro ŋɔ malibi, mɛbima gala ŋɔ yirila be bindinina.[2] Binkɔb shɛb’ din tooi gbaaira nyɛla: baa, ŋɔɣu ni kunduŋ.[2] Poi ka Echinococcosis ti yɛn gbaai binkɔbiri ŋɔ, shei ka be mi ton ŋɔbi bin saba bei puuni binyɔri bin be vuhurisi shɛb’ ban pun mali doro ŋɔ, kaman piɛri bie nantarisi.[2] Din niŋ ka Echinococcus be tabini la, dor’ shɛli ŋan zirina gba bela tabini. Doro ŋɔ vihibaŋ dolila tabibi baŋsim shaŋa nashaara nim ni boli ultrasound computer tomography (CT) bei magnetic resonance imaging (MRI). ʒim ni vihigu n-ti pahi biopsy gba nyɛla din ni tooi soŋ.[1]

Taɣibu mini Tibibu mali niŋ

Doro ŋɔ taɣibu pahiya ka di tibi bahi shab’ mɛbima ŋɔ ni nyɔɣi, ka nyuhi binkɔbri ban kpalim tima din -ni guba ka che dɔro ŋɔ. Di tibi ku nyɛla din to pam. Di yi niŋmi ka di nabi bingɔhi, baŋdib’ ni tooi dooi li ka naan yi niŋ tim’ ta li.[1] Puhigibu ŋɔ nyaaŋa, di tuya ka benkɔbiri nɔ laamba che ka be nina pa yuma ŋɔ zuyu.[3] Sapuɣu echinococcosis la mii tuya ka be karigi ka naan yi tibili.[1] Tim din yuli booni albendazole la tuhiri li vienyelinga, di naɣi diri la yum’ bɔbgu.[1][3] Sapuɣu echinococcosis kuri bara.[1]

Loobu mali niŋ

Doro ŋɔ be dunia luɣa kam. Doro ŋɔ mali salnim paai million zaɣiyini. South America, Africa, n-ti pahi Asia luɣu shaŋa beni ka doro ŋɔ mali nirib’ 10%.[1] 1990 yuuni pulini, di daa kula nirib’ 2000. 2010 yuuni pulinimii ka di ku nirib’ 1200.[4] Yuuni kam pulini, doro ŋɔ cheka gɔmnanti nim diri 3 billion USD. Di nyɛla dinni tooi gbaai kuruchunima, yuri n-ti pahi niɣi.[1]

Kundivihira mali niŋ

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 Echinococcosis Fact sheet N°377. World Health Organization (March 2014). Retrieved 19 March 2014.
  2. 2.0 2.1 2.2 Echinococcosis [Echinococcus granulosus [Echinococcus multilocularis] [Echinococcus oligarthrus] [Echinococcus vogeli]]. CDC (November 29, 2013). Retrieved 20 March 2014.
  3. 3.0 3.1 Echinococcosis Treatment Information. CDC (November 29, 2013). Retrieved 20 March 2014.
  4. Lozano, R (Dec 15, 2012). "Global and regional mortality from 235 causes of death for 20 age groups in 1990 and 2010: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2010.". Lancet 380 (9859): 2095–128. DOI:10.1016/S0140-6736(12)61728-0. PMID 23245604.