Kpatindariga Suurili: Waligimsim din be labiteei balibu ni.

Lahabali din nyahi Lahabali din pahi
Kuligu 7:
Aaya nima:<ref>[https://quranenc.com/en/browse/dagbani_ghatubo Translation of the Meanings of the Noble Qur'an - Dagbani translation], by Muhammad Baba Gutubu.</ref>
 
*1. 1. Alif-Laam-Miim (A. L. M.). [Bachi gaŋ gaŋ ŋɔ maa wuhirimi ni Alku’aaniAlkur’aani nyɛla Muɣujizah (lahiʒibsi din ka ŋmali), dama so ʒi di gbinni naɣila Naawuni].
*2. Di ni bɔŋɔ, ninsalinim’ tεhimi ni bɛ kuli yɛn chɛ bami, kabɛ yεli ni bɛ ti Naawuni yεlimaŋli,ka bɛ bi dahim shεba (ka nya bɛ iimaansili)?
*2. Litaafi ŋɔ (Alkur’aani) siɣisibu ka zilsigu, di yila binnamda Duuma sani na.
*3. BeeYaha! bɛ (Maka chɛfurinim’) yεrimi niAchiika! oTi (Muhammadu)Tinim’ kpiri li mi? Chɛli gba! Di nyɛla yεlimaŋli din yi a Duuma (Naawuni) sanidaa na, domin a zaŋ li nsaɣisirisidahim ninvuɣu shεba saɣisigulanaban sokana poi ni na ʒin kaba nabana, domin achiika! YiNaawuni leeibaŋ ninvuɣu shɛba ban dolsiniŋ (sochibga)yεlimaŋli, ka lahi baŋʒirinima.
*4. Di nibɔŋɔ, ninvuɣu shεba ban tumid tuumbεri maa tεhimi ni bɛ ni tooi zo n-tilgi ka Ti (Tinim’ Naawuni) daazaaba? Bɛ ni zaandi fukumsi shεli maa nyɛla din be.
*4. Naawuni n-nyɛŊun nam sagbana mini tiŋgbani, ni din be di sunsuuni dabsili diba ayɔbu puuni. Din nyaaŋa, ka O du m- ba Al-arshi. Yi (ninsalinima) ka ŋun yɛnsɔŋ ya, bee ŋun yɛn suhudee ya ka pa ni Ŋuna. Dini bɔŋɔ, yi ku teei Naawuni yɛla?
*5. Ninvuɣu so ŋun niŋdi kore ni Naawuni laɣimbu, tɔ! Achiika! Naawuni (laɣimbu) saha nyɛla din yɛn kana. Yaha! Ŋuna n-nyɛ Wumda, Baŋda.
*5. O (Naawuni) lebgirila yεla n-zaŋ yi zuɣusaa hali ni tiŋgbani ni, din nyaaŋa kadiyɛn ti du O sani dabsi’ shεli din timsim nyɛ yuuntuhili yi laasabu puuni.
*6. Yaha! Ŋun kam tuhi adiini zuɣu, tɔ! O tuhila o maŋ’ zuɣu. Achiika! Naawuni nyɛla Bundana ka chɛ binnamda.
*6. Ŋuna (Naawuni) n-nyɛ Duuma so Ŋun mi din sɔɣi ni din be polo ni, Ŋuna n-nyɛ Nyεŋda, Zaadali Nambɔzobonaa.
*197. AmaaYaha! Ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli ka tum tuunsuma, achiika! AlizandaTi shεli(Tinim’ dinNaawuni) nyεni labbu shee nyɛlanyεhidini,taali bihi ka dichɛ nyɛlaba. saaniYaha! n­zaŋAchiika! tiTi ni yo ba dominsanyoo ka di viɛla n-gari bɛ ni daa tumdi tuun’ shɛŋa zuɣushεli (Dunia puuni).
*7. Ŋuna n-nyɛŊun viεlgi O ni nam shɛli kam, ka pili ninsala (Annabi Adam) nambu ni yεɣiri.
*8. Yaha! Ti (Tinim’ Naawuni) saɣisila ninsala (kadama) o be o ba mini oma bɛrisuŋ. Amaa! Bɛ yiti niŋ a talahi ni a laɣim M (Mani Naawuni) mini shɛli jεm, ka di nyɛ a ni ka shɛli baŋsim, tɔ! Nyin miri ka a doli ba, N sani n-nyɛ yi labbu shee, ka N-yɛn ti tin ya yi ni daa tumdi tuun’ shɛŋa (Dunia puuni) lahibali.
*8. Din nyaaŋa, ka O zali o (Annabi Adam) zuliya ka bɛ pilgu yi kochɔɣiŋgu (maniyyi) ni na.
*9. Yaha! Ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli, ka tum tuunsuma, tɔ! Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) ni zaŋ ba kpεhi ninvuɣu suma puuni (Zaadali).
*9. Din nyaaŋa,kaOpalionama, kapɔbsi o nyɛvuli niŋ o puuni, ka tin ya (yi ninsalinim’) wumbu mini nyabu, n-ti pahi haŋkali, amaa! Bɛla ka yi paɣira.
*10. Yaha! Ninsalnim’ puuni so beni n-yεra: “Ti ti Naawuni yεlimaŋli,” Amaa! Bɛ yiti niŋ ba bɛrim shεli Naawuni soli zuɣu, ka bɛ zaŋ ninsalinim’ bɛrim zali kamani Naawuni daazaaba la. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Achiika! Nasara shεli yi kana a Duuma sani, ka bɛ naan yεra: “Achiika! Ti mini ya n-kuli be. Di ni bɔŋɔ, Naawuni bi mila din be binnamda suhiri ni?
*10. Ka bɛ (Maka chεfurinim’) naan yεli: “Dini bɔŋɔ, (ti yi kpi) ka bɔrgi tiŋgbani ni, bɛ ni tooi lahi nam ti namdi palli? Chɛli gba! Bɛ nyɛla ban niŋdi chɛfuritali ni bɛ Duuma (Naawuni) laɣimbu.
*11. Yaha! Achiika! Naawuni mi ninvuɣu shεba ban ti yεlimaŋli, ka lahi mi Munaafichinima.
*11. (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Kum Malaaika so bɛ ni zaŋ dalim ya maa ndeeri yi nyɛvuya, din nyaaŋa kabɛ lahi yɛn ti labsi ya yi Duuma sani (Zaadali).
*12. Ka ninvuɣu shεba ban niŋ chεfuritali maa naan yεli ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yεlimaŋli: “Doli ya ti soli, ka tinim’ deei yi taya ʒi,” bɛ mi pala ban yɛn tooi deei ʒili shɛli bɛ taya puuni, achiika! Bɛ nyɛla ʒirinima.
*12. (Yaa nyini ŋun gbilsiri tibli)! A yi di nya saha shεli bibiɛhi zuɣuri ni yɛn ti ba tiŋgbani ni bɛ Duuma sani (ka yεra): “Yaa ti Duuma! Ti yi pa nya ya ka wum, dinzuɣu labsim ti (Dunia puuni) ka ti ti tum tuunviεlli. Achiika! Ti yi pa nyɛla ninvuɣu shεba ban dihitabli.”
*13. Achiika! Bɛ ni ʒibɛ mammaŋ’ ʒilitibsa, n-ti pahi ʒili shεŋa din pa bɛ dini. Yaha! Achiika! Zaadali bɛ ni tibɔhi ba bɛ ni daa namdi ʒiri shεŋa maa.
*13. Yaha! Ti (Tinim’ Naawuni) yi di bɔra, achiika! Ti naan ti nyɛvuli kam di dolsigu, amaa! Yεltɔɣa pun niŋ dihitabli N (Mani Naawuni) sani kadama “N-yɛn chɛmi ka ʒahannama buɣum pali ni ninsalinim’ mini alizinnim’ namgbanyini.”
*14. Yaha! Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) daa tim Annabi Nuhu o niriba sani, ka o ti ʒini bɛ puuni yuuntuhili pihinu ka, ka kokpεɣu daa ti di ba, ka bɛ nyɛla zualindiriba.
*14. Dinzuɣu, lammi ya (azaaba), dama yi daa tamla yi zuŋɔ dabsili ŋɔ maa laɣimbu. Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) gba tam yi yεla. Dinzuɣu lammi ya azaaba shεli din ka naabu, domin yi tuuntumsa ni daa nyɛ shɛli maa zuɣu.
*15. Ka Ti (Tinim’ Naawuni) gu o (Annabi Nuhu) mini ban daa pahi o zuɣu ŋarim puuni, ka zaŋ li leei yɛlikpahindili n-zaŋ ti binnamda.
*15. Achiika! Ninvuɣu shεba ban tiri yεlimaŋli ni Ti (Tinim’ Naawuni) aayanim’ maa, bɛ yi ti teei ba ni dina, ka bɛ lu n-niŋ suzuuda, ka niŋ kasi ni bɛ Duuma (Naawuni) paɣibu, ka nyɛla ban bi tibgiri bɛ maŋa.
*16. Ni Annabi Ibrahima, saha shεli oni daa yεli o niriba: “Jεmmi ya Naawuni, ka zo O, dina n-nyɛ din gari n-zaŋ tin ya, yi yi nyɛla ninvuɣu shεba ban mi.”
*16. Bɛ puluɣa niŋdila katiŋ’ ka chɛri bɛ dooshεhi, kabɛ nyɛla ban suhiri bɛ Duuma (Naawuni) ni dabiεm mini kore, ka nyɛla ban dihiri Ti (Tinim’ Naawuni) ni largi ba shɛli puuni.
*17. “Achiika! Yi ni jεmdi binyεr’ shεŋa din pa Naawuni maa nyɛla buɣa, ka yi lahi namdi ʒiri. Achiika! Yi ni jɛmdi binyεr’ shεŋa din pa Naawuni maa ka arzichi yiko. Dinzuɣu bom ya arzichi Naawuni ko sani. Yaha! Jεmmi ya O, ka lahi paɣiO, O sanikabɛ yɛn ti labsi ya (Zaadali).
*17. Dinzuɣu nyɛvuli shεli bi mibɛ ni sɔɣi ba suhupiɛlli shɛli, ka di yɛn ti nyɛ sanyoo ni bɛ (ninsalinim’) tuuntumsa ni daa nyɛ shɛli (Dunia puuni).
*18. “Yaha! Yi yi zaŋ li leei ʒiri, tɔ! Ali’umma shεba ban daa kana poi yinim’ maa gba daa labsi (bɛ tuumba) ʒirinima. Yaha! Talahi shɛli bɛʒe Naawuni tumo zuɣu m-pahila o ti o tuuntali din be polo ni.”
*18. Di ni bɔŋɔ, ŋun ti Naawuni yεlimaŋli mini ŋun kpee yi ni ŋmani taba? Bɛ kum niŋ yim.
*19. Di ni bɔŋɔ,bɛ (chεfurinim’ maa) bi nya Naawuni ni piindi nama shεm, din nyaaŋa kaOyɛn ti labsi li na (Zaadali). Achiika! Lala maa nyɛla soochi n-zaŋ ti Naawuni.
*19. Amaa! Ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli ka tum tuunsuma, tɔ! Alizanda shεli din nyε labbu shee nyɛla bɛ dini, ka di nyɛla saani n­zaŋ ti ba domin bɛ ni daa tumdi tuun’ shɛŋa zuɣu (Dunia puuni).
*20. (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Gom ya tiŋgbani yaaŋa zuɣu, ka nya O (Naawuni) ni pili nambu shεm, din nyaaŋa ka Naawuni yɛn ti lahi nam namdili shɛli Chiyaama (ka sokam lahi yiɣisi o gballi ni). Achiika! Naawuni nyɛla Toora binshɛɣu kam zuɣu.
*20. Amaa! Ninvuɣu shεba ban kpee yi maa, tɔ!Bɛ labbu shee n-nyɛ buɣum. Saha shεli kam ka bɛ yi ti bɔrini bɛ yi di (buɣum maa) puuni, ka bɛ labsi ba di puuni, ka yεli ba: “Lammi ya buɣum daazaaba shεli yi ni daa labsiri ʒiri (Dunia puuni) la?
*21. O (Naawuni) dargirila O ni bɔri so tibli, ka zɔri O ni bɔri so nambɔɣu. Yaha! O sani ka bɛŋmalgiri ya kpara.
*21. Yaha! Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) ni chɛ ka bɛ lam azaaba shεli dinbe yoma kachɛ (Chiyaama) daazaaba titali maa, domin achiika! Bɛ niŋ tuuba n-labi Naawuni sani.
*22. Yaha! Yi ku tooi nyεŋ Naawuni tiŋgbani bee sagbana ni. Yi mi ka ŋun yɛn tooi taɣi ya, bee ŋun yɛn sɔŋ ya ka pa ni Naawuni.
*22. Yaha! Ŋuni n-leei nyɛ zualindira nti lahi paai ninvuɣu so bɛ ni teegi o ni o Duuma aayanima, din nyaaŋa, ka o lebi biri ka chɛ li, tɔ! Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) nyɛla ban yɛn dargi bibiɛhi tibli.
*23. Yaha! Ninvuɣu shεba ban niŋ chεfuritali ni Naawuni aayanim’ mini O laɣimbu, bannim’ yihila tamaha ni N (Mani Naawuni) nambɔzɔbo. Yaha! Bannim’ maa, azaaba kpeeni be bɛ zuɣu (Zaadali).
*23. Yaha! Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) daa ti Annabi Musa litaafi (Attaura), dinzuɣu (yaa nyini Annabi)! Di be zilsigu puuni ni o (Annabi Musa) laɣimbu, ka Ti lahi zaŋ li (Attaura maa) leei dolsigu n­zaŋ ti Israaila bihi. Naawuni gbaaila Annabi Muhammadu alikauli kadama o mini Annabi Musa ni laaan ɣim poi ka o n kpi. Ka bε daa ti shiri laɣim Kudus ji ŋli ni, yuŋ shεli ni o nidaa du zuɣusaa tideei jiŋa anu ŋɔ na. Ka bε ti lahi laɣim sagbana ayi ni o ni daa deeijiŋli Naawuni sani ka labri na tiŋgbani ni.
*24. Dinzuɣu o (Annabi Ibrahima) niriba daa ka bɛ ni yɛn labsi o shεli m-pahila bɛ yεlimi:“Kumyao,bee kayinyoo (ni buɣum),” ka Naawuni gu o ka chɛ buɣum maa. Achiika! Ŋɔ maa puuni mali kpahimbu n-zaŋ ti ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli.
*24. Ka Ti (Tinim’ Naawuni) zaŋ bɛ (Israaila bihi) puuni shεba n-leei toondannima, ka bɛ dolsiri (ninsalinim’) ni Ti zaligu saha shεli bɛ ni daa niŋ suɣulo. Yaha! Bɛ daa nyɛla nivuɣu shɛba ban dihitabli ni Ti aayanima.
*25. Ka o (Annabi Ibrahima) yεli: “Achiika! Yi gbibila buɣa ka di pa ni Naawuni, ka di nyɛ yurlim yi sunsuuni Dunia bɛhigu puuni. Amaa! Zaadali yi puuni shɛba ni ti niŋ gutulunsi ni taba, ka yi puuni shεba narim taba. Yaha! Yi labbu shee n-yɛn ti nyɛ buɣum ni, yi mi ti ka sɔŋdiba.”
*25. Achiika! (Yaa nyini Annabi)! A Duuma (Naawuni) nyɛla Ŋun yɛn ti wolgi bɛ (Muslinnim’ mini chɛfurinim’) sunsuuni Zaadali n-zaŋ chaŋ bɛ ni daa niŋdi namgbankpeeni shɛli zuɣu maa.
*26. Ka Annabi Lutu ti o yεlimaŋli, ka o (Annabi Ibrahima) yεli: “Achiika! Mani nyɛla ŋun yɛn zo hiʒira n-labi n Duuma (Naawuni) sani. Achiika! O nyɛla Nyɛŋda, Yεmgoliŋgalana.”
*26. Di ni bɔŋɔ, di pala dolsigu n-zaŋ tiba (bɛ Maka chεfurinima) kadama di zooiya ka Ti niŋ tiŋgbani shɛŋa ban kana pɔi ni bana hallaka, ka bɛ chani bɛ yiŋsi puuni (ka nyari Ti ni daa niŋ ba hallaka shεm). Achiika! Ŋɔ maa puuni mali kpahimbu. Di ni bɔŋɔ,bɛ ku wum (ka kpahim vɛnyɛla)?
*27. Di ni bɔŋɔ,bɛ bi nya kadamaKa Ti (Tinim’ Naawuni) karitilati komo n­labsiri tiŋgbani shɛliIs’haaka ni din kuuiYa’akuba, ka Ti zaŋ liAnnabitali n-yihimini bindiralitaafinim’ shεŋaniŋ na,o kabɛzuliya biŋkobrini. miniYaha! Ka mammaŋ’Ti diriti o o sanyoo ni nyɛ shɛli diDunia puuni. DiYaha! niAchiika! bɔŋɔ,bɛO biyɛn nyara?ti bela ninvuɣu suma puuni Chiyaama.
*28. Ni Annabi Lutu, saha shεli oni daa yεli o niriba: “Achiika! Yinim’ tahirila tuumbe’ shɛli so ni na bi daŋ ya di tumbu binnamda puuni?”
*28. Ka bɛ (Maka chεfurinim’) naan yεra: “Bondali ka yi (Muslinnim’) yɛn ti nya nasara ti zuɣu, yi yi shiri nyɛla yɛlimaŋlinima.”
*29. Di ni bɔŋɔ, yinim’ bindila dobba, ka ŋmari taɣiri soli (ka fari niriba ka kura), ka lahi sɔɣiri gbaari tuumbεri saawɔri yi ʒiishɛhi? Amaa! O (Annabi Lutu) niriba maa daa ka bɛ ni labsi o ni shεli mpahila bɛ yεli mi: “Tahimi ti azaaba na, a yi shiri nyɛla ŋun be yεlimaŋlinim’ puuni.”
*29. (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Nasara maa dali, ninvuɣu shεba ban niŋ chεfuritali iimaansili ti ku lahi niŋ ba anfaani shεli, bɛ mi tiku naɣisi n-ti ba (ka bɛ niŋ tuuba).
*30. Ka o (Annabi Lutu) yεli: “Yaa n Duuma! Sɔŋmi ma ninvuɣu shɛba ban nyɛ barinanim’ ŋɔ maa zuɣu.”
*30. Dinzuɣu (yaa nyini Annabi)! Yim bɛ (chɛfurinim’ maa) yɛla ni, ka ʒiya guhima. Achiika! Bɛ (chɛfurinim’) gba nyɛla ban ʒiya guhira.
*31. Saha shεli Ti (Tinim’ Naawuni) tuumba ni daa kana Annabi Ibrahima sani ni suhupεlli lahibali, ka bɛ yεli: “Achiika! Ti nyɛla ban yɛn niŋ tiŋ shɛli dimbɔŋɔ maa (Saduumnim’) hallaka. Achiika! Di niriba nyɛla zualindiriba.”
*32. Ka o (Annabi Ibrahima) yεli: “Achiika! Lutu be di (tiŋ’ maa) ni, ka bɛ yεli: “Ti mi ninvuɣu shεba ban be di puuni n-gari a, achiika! Ti ni gu o mini o niriba naɣila o paɣa,o (paɣa maa) nyɛla ŋun yɛn kpalim nyaaŋa m-pahi ban niŋ hallaka puuni.”
*33. Saha shεli Ti (Tinim’ Naawuni) tuumba (Malaaikanim’ maa) ni kana Annabi Lutu sani, ka o niŋ suhusaɣiŋgu, ka o suhu biigi ni bana, ka bɛ yεli: “Di zo dabiεm, amidi niŋ suhusaɣiŋgu. Achiika! Ti nyɛla ban yɛn gu a mini a iyaali naɣilaa paɣa.O nyɛla ŋun yɛn kpalim nyaaŋa m-pahi ban niŋ hallaka puuni.”
*34. “Achiika! Ti nyɛla ban yɛn siɣisi azaaba na zuɣusaa tiŋ’ ŋɔ maa nim’ zuɣu, domin bɛ ni kpeeri yiri maa zuɣu.”
*35. “Yaha! Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) chɛla alaama shɛli di puuni ka di kuli be polo ni n-zaŋ ti ninvuɣu shɛba ban mali haŋkali.”
*36. Ka Ti (Tinim’ Naawuni) lahi tim Madyananim’ mabia Annabi Sayibu n-zaŋ chaŋ bɛ sani, ka o ti yεli: “Yaa yinim’ n niriba: “Jεmmi ya Naawuni, ka niŋ ya Chiyaama kore, ka miri ya ka yi kpahiri yεɣira, ka nyɛla ban saɣindi tiŋgbani yaaŋa zuɣu.”
*37. Ka bɛ labsi o ʒirilana, dinzuɣu ka tahigu gbaai ba yim zuɣu, ka bɛ leei ninvuɣu shεba ban (kpi) ka gbaŋgbaya bɛ yiŋsi puuni.
*38. Ni Aadu mini Samuudu nima. Achiika! Di yina polo n-tin ya bɛ yiŋsi puuni (kadama azaaba daa min paai ba), ka shintaŋ daa dihi ba bɛ tuuntumsa nachinsi, ka taɣi ba ka chɛ sochibga, amaa! Ka bɛ daa nyɛla ninvuɣu shɛba ban mali niŋkpali.
*39. Ni Kaaruuna mini Fir’auna, n-ti pahi Haamaana. Achiika! Annabi Musa daa kaba na ni dalirinim’ din be polo ni, ka bɛ daa tibgi bɛ maŋ’ tiŋgbani yaaŋa zuɣu, bɛ mi daa bi tooi zo n-tilgi (ka chɛ Tinim’ Naawuni daazaaba).
*40. Dinzuɣubɛ zaɣiyino kam, ka Ti (Tinim’ Naawuni) daa gbaagi o ni o taali ni nyɛ shεli. Bɛ puuni shεba beni ka Ti tim ʒɛɣu (pɔhim biεɣu)na bɛ zuɣu. Bɛ puuni shεba mi beni ka tahigu gbaai ba, bɛ puuni so mi beni ka Ti chɛ ka tiŋgbani vali o. Yaha! Bɛ puuni so mi beni ka Ti chɛ ka kom di o. Yaha! Naawuni daa pala Ŋun di ba zualinsi, amaa! Bana n-daa di bɛ maŋ’ zualinsi.
*41. Ninvuɣu shεba ban gbibi binyεri shεŋa kabɛ nyɛ duumanim’ ka pa ni Naawuni maa kotomsi ŋmanila kpatindariga ŋun me o yili. Achiika! Yilibuhima mi puuni din kuli chɔɣim zaasa n-nyɛ kpatindariga yili, bɛ (chεfurinim’) yi di nyɛla ban mi.
*42. Achiika! Naawuni mi bɛ ni jεmdi shɛli kapa ni Ŋuna maa. Yaha! Ŋuna n-nyɛ Nyεŋda, Yεmgoliŋgalana.
*43. Yaha! Ti (Tinim’ Naawuni) tiri la ninsalinim’ ŋmahin’ shεŋa dimbɔŋɔ maa. So mi ku tooi kpahim m-baŋ li naɣila baŋdiba.
*44. Naawuni namla sagbana mini tiŋgbani ni yεlimaŋli. Achiika! Ŋɔ maa puuni mali kpahimbu n-zaŋ ti ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli.
*45. (Yaa nyini Annabi)! Karimmi bɛ ni siɣisi shɛli wahayi n-ti a na kundili (Alkur’aani) puuni. Yaha! Puhimi jiŋli. Achiika! Jiŋli puhibu mɔŋdila kavi tuma mini Naawuni ni je shεli. Yaha! Naawuni yɛla teebu n-nyɛ din bara. Yaha! Naawuni mi yi tuuntumsa ni nyɛ shɛli.
*46. Yaha! Di niŋ namgbankpeeni (yi Muslinnima) ni ninvuɣu shεba bɛ ni ti litaafi (Yahuudu mini Nashaaranima) maa, naɣila ni so’ shɛli din viεla, naɣila ninvuɣu shεba ban di zualinsi bɛ puuni. Yaha! Yεlimi ya: “Ti tiyεlimaŋli ni bɛ ni siɣisi shɛli n-ti ti na, n-ti pahi bɛ ni siɣisi shɛli n-ti ya na. Yaha! Ti Duuma ni yi Duuma nyɛla zaɣiyino, dinzuɣu tinim’ nyɛla ban zaŋ ti maŋ’ zaasa n-ti O (ti nyɛla Muslinnima).”
*47. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Lala ka Ti siɣisi kundili (Alkur’aani) n-ti a na, dinzuɣu ninvuɣu shεba Ti ni ti litaaf maa gbai tiri lilayεlimaŋli. Yaha! Bambɔŋɔnim’ (Maka chɛfurinima) gba puuni shεba tiri li layεlimaŋli.So mi bi ŋmεri Ti (Tinim’ Naawuni) aayanim’ namgbankpeeni naɣila gutulunima.
*48. (Yaa nyini Annabi)! A daa pun pala ŋun karindi (litaafi shεli) pɔi ni dina (Alkur’aani), a mi daa pala ŋun sabri li ni a nudirgu, (lala yi mi di niŋ), tɔ! Ban saɣindi naan zilsi (Alkur’aani).
*49. Chɛli gba! Di (Alkur’aani) nyɛla aayanim’ din kahigiri yɛllikam ka be ninvuɣu shɛba bɛ ni ti baŋsim suhiri ni. Yaha! So bi ŋmɛri Ti (Tinim’ Naawuni) aayanim’ namgbankpeeni naɣila zualindiriba.
*50.Ka bɛ (Maka chεfurinim’) naan yεli: “Bozuɣu ka bɛ bi siɣisi alaama shɛŋa nti o (Muhammadu) na o Duuma sani? Yεlima: “Achiika! Alaamanim’ bela Naawuni sani. Yaha! Achiika! Mani nyɛla saɣisigulana polo ni.”
*51. Di ni bɔŋɔ, di bi saɣindi ba kadama Ti (Tinim’ Naawuni) siɣisi kundili n-ti a na ka bɛ karindi li n-tiri ba? Achiika! Di puuni nyɛla nambɔzɔbo, ni Naawuni yɛla teebu n-zaŋ ti ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli.
*52. (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Naawuni saɣi Shɛhiradira m mini ya sunsuuni, O mi din be sagbana mini tiŋgbani ni, amaa ninvuɣu shεba ban ti ʒiri yεlimaŋli ka niŋ chεfuritali ni Naawuni maa, bana n-nyɛ ninvuɣu shɛba ban kɔhi lu.
*53.Ka bɛ (chɛfurinim’) bɔri yomyom’ ni a chɛ ka azaaba paai ba, di yi di pala di malila sahamirili zuɣu, tɔ! Azaaba naan kaba na. Yaha! Achiika! Di nyɛla din yɛn ti ka ba na yim zuɣu ka bɛ bi lahi mi.
*54. (Yaa nyini Annabi)! Ka bɛ (Maka chɛfurinim’) bɔri yomyom’ a sani ni a chɛ ka azaaba paai ba na. Tɔ! Achiika! Ʒahannama buɣum nyɛla din gili chεfurinima.
*55. Dabsi’ shεli azaaba ni yɛn ti ŋari ba (chεfurinim’) bɛ zuɣusaa, ni bɛ napona gbinni, ka O (Naawuni) yεli: “Lammi ya yi ni daa tumdi shɛli (sanyoo).”
*56. “Yaa yinim’ N dab’ shεba ban ti yεlimaŋli: “Achiika! N (Mani Naawuni) tiŋgbani nyɛladin yɛlimma, dinzuɣu, jεmmi ya Ma (luɣulikam yi ni be).”
*57. Nyɛvuli kam nyɛla din yɛn lam kum, din nyaaŋa Ti (Tinim’ Naawuni) sani ka bɛ yɛn ti labsi ya na.
*58. Yaha! Ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli, ka tum tuunsuma, Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) ni ʒili ba Alizanda puuni yili shɛŋa kulibona ni yɛn tizɔri di gbinni, ka bɛ nyɛlaban yɛn ti kpalim di puuni. Dinzuɣu, m-bo ni tuuntumdiba sanyoo.
*59. Ninvuɣu shεba ban niŋ suɣulo, ka nyɛla ban zaŋdi bɛ yεla n-dalindi bɛ Duuma (Naawuni).
*60. Yaha! Di zooiya ka biŋkobgu chana ka bi ʒiri o bindirigu, Naawuni n-nyɛŊun largiri o bindirigu, n-ti pahi yinim’ gba (ninsalinim’). Yaha! Ŋuna n-nyɛ Wumda, Baŋda.
*61. Yaha! A yi bɔhi ba: “Ŋuna n-leei nam sagbana mini tiŋgbani ka balgi wuntaŋ’ mini goli n-tin ya? Achiika! Bɛ ni yεli ni Naawuni, ka bozuɣu ka bɛ lebgiri ba (ka chɛri yɛlimaŋli)?
*62. Naawuni yεlgirila arzichi n-tiri O ni bɔri so O daba puuni, ka kpaŋsiri bɛhigu n-tiri O. Achiika! Naawuni nyɛla Ŋun mi binshɛɣu kam.
*63. Yaha! Achiika! A yi bɔhi ba ŋuni nleei siɣisi kom na zuɣusaa, ka zaŋ li neei tiŋgbani di kpibu nyaaŋa? Bɛ ni yɛli ni Naawuni, tɔ!Yεlima: “Paɣibu balibu dihitabli ti Naawuni.” Chɛli gba! Bɛ pam bi niŋdila haŋkali.
*64. Yaha! Dunia bεhigu pa shεli naɣila kpɛrigu mini dɛma. Yaha! Achiika! Chiyaama n-nyɛ nyɛvuli kpaliŋkpaa shee, bɛ yi di nyɛla ninvuɣu shεba ban mi.
*65. Di yiti niŋ ka bɛ (chɛfurinim’) kpe ŋarim puuni (ka kom yɛn di ba), ka bɛ suhiri Naawuni, ka niŋdi Okasi ni jɛma. Saha shεli Oyititilgi ba kabɛ du duli na, ka bɛ naan bo nyintahi n- ti O.
*66. Domin bɛ niŋ chεfuritali ni Ti (Tinim’ Naawuni) ni ti ba shɛli maa, bɛ wummi nyεɣisim, amaa! Ni baalim, bɛ ni ti baŋ.
*67. Di ni bɔŋɔ,bɛ bi nya kadama Ti (Tinim’ Naawuni) zaŋla (Maka) ka di nyɛ kasi shee ka mali suhudoo, ka di nyɛla bɛ tɔhigirila ninsalinima tiŋgbani shεŋa din gili li maa. Di ni bɔŋɔ, ʒiri ka bɛ tiri yεlimaŋli, ka niŋdi gutulunsi ni Naawuni yolsigu?
*68. Yaha! So pa zualindira n-ti paai ninvuɣu so ŋun ŋma ʒiri pa Naawuni, bee ka o labsi yεlimaŋli ʒiri saha shεli di ni ka o na. Di ni bɔŋɔ, ʒiishee shɛli kala ʒahannama buɣum puuni n- zaŋ ti chεfurinima?
*69. Yaha! Ninvuɣu shεba ban tuhi Ti (Tinim’ Naawuni) soli zuɣu, achiika! Ti ni dolsi ba Ti soya. Yaha! Achiika! Naawuni mini tuunviɛla nima m-be.
 
==Kundivihira==