Dagbani Wikipedia

Lahibaya Suurili: Waligimsim din be labiteei balibu ni.

Browse history interactively
Mali niŋ kuriliMalniŋ palli palli
Lahabali din nyahi Lahabali din pahi
Palo niWikitext
Kuligu 7:
Aaya nima:<ref>[https://quranenc.com/en/browse/dagbani_ghatubo Translation of the Meanings of the Noble Qur'an - Dagbani translation], by Muhammad Baba Gutubu.</ref>
 
*1. 1. AlifTā-LaamSiin-MiimMiin (AT.LS.M.). [Bachi gaŋ gaŋ ŋɔ maa wuhirimi ni Alkur’aani nyɛla MuɣujizahMuɣjizah (lahiʒibsi din ka ŋmali), dama so ʒi di gbinni naɣila Naawuni].
*2. Ŋɔ naamaa nyɛla litaafi (Alkur’aani) aayanim’ din malikahigiri yɛmgoliŋgayɛllikam polo ni.
*3. (Yaa nyini Annabi)! Ti (Tinim’ Naawuni) karindila Annabi Musa mini Fir’auna lahibali puuni n-tira ni yεlimaŋli n-zaŋ ti ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli.
*3. Di nyɛla dolsigu mini nambɔzɔbo n-zaŋ ti tuunsuma nima.
*4. Achiika! Fir’auna daa kpahi yεɣi (Misra) tiŋgbani ni, ka zaŋ di niriba leei zamaatu koŋkoba, ka filindi yεɣ’ shɛli (Israaila bihi) bɛ puuni, ka kɔriti bɛ bidibsi, ka chɛri bɛ bipuɣinsi. Achiika! O daa shiri be barinanim’ puuni.
*4. Ninvuɣu shεba ban puhiri jiŋli, ka tiri zaka, ka lahi dihi Chiyaama tabli.
*5. Ka Ti (Tinim’ Naawuni) bɔri ni ti tibgi bɛ ni filindi shεba (Misra) tiŋgbani ni maa, ka zaŋ ba leei toondannima. Yaha! Ka Ti zaŋ ba leei ban diri (Misra tiŋgbani) fali.
*5. Bannim’ maa be dolsigu zuɣu din yi bɛ Duuma (Naawuni) sani na. Yaha! Bana n-nyɛninvuɣu shεba ban nya tarli.
*6. Yaha! Domin Ti ti ba (Israaila bihi Misra) yiko tiŋgbani ni, ka chɛ ka Fir’auna mini Haamaana, ni bɛ tobbihi maa nya bɛ ni daa zɔri shεli maa (ka nam yi bɛ nuu ni).
*6. Yaha! Ninsalinim’ puuni so beni dari kpɛrgu yεltɔɣa domin o zaŋ li m-birgi ninsalinim’ ka chɛ Naawuni soli ka di pa ni baŋsim sh εli, ka lahi gbibi li ka di nyɛla ansarsi. Bannim’ maa, filiŋ daazaaba be bɛzuɣu (Zaadali).
*7. Ka Ti (Tinim’ Naawuni) tim ni wahayi Annabi Musa ma sani (ka yεli o): “Mɔɣisim o (Musa) bihili, a mi yi zɔri dabεm (ni Fir’auna niriba tiku o), tɔ! Nyin zaŋmi o n-ti labi mɔɣili (kom ni), ka miri ka a zo dabiεm, ami di niŋ suhusaɣiŋgu. Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) ni labsi o na a sani, ka zaŋ o m-pahi tuumba ni.
*7. Yaha! Bɛ yi ti karim Ti (Tinim’ Naawuni) aayanima (Alkur’aani) n-ti o, o lebri mi biri, ka tibgi o maŋ ’ kamani o bi wum li mi la, ka diŋmani la kamani o tiba puuni malila dalima (tikpirlim). Dinzuɣu (Yaa nyini Annabi)! Tim o azaabakpeeni lahibali.
*8. Ka Fir’auna niriba ti pihi o, domin o ti leei dim’ ni suhusaɣiŋgu n-ti ba. Achiika! Fir’auna mini Haamaana, n-ti pahi bɛ tobbihi daa nyɛla ninvuɣu shɛba ban tum taali.
*8. Achiika! Ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli, ka tum tuunsuma, bɛ mali yolsigu Daalizanda puuni yiya.
*9. Ka Fir’auna paɣa (Aasiya) yεli: “O (Musa) nyɛla suhupiεlli bia n-ti m mina (Fir’auna). Dinzuɣu di kun ya o, diyi pa shɛli,o ni ti niŋ ti anfaani, bee ka ti zaŋ o leei ti bia,” amaa! Ka bɛ nyɛla ban bi mi (din yɛn ti kana din nyaaŋa).
*9. Ka bɛ nyɛla ban yɛn ti kpalim di puuni. Naawuni niŋ la alikauli, ka dihi li n­tabli. Yaha! Ŋuna n-nyɛ Nyεŋda, Yεmgoliŋgalana.
*10. Ka Annabi Musa ma suhi bi lan tɛhiri shɛli m-pahila dina, o daa chɛ bɛla nioyihilipoloni(kayɛli ni o bia m-bala), di yi di daa pala Ti (Tinim’ Naawuni) ni daa su o suhukpeen’ mɔɣu zuɣu, domin o pahi ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yεlimaŋli puuni.
*10. O (Naawuni) namla sagbana ka di pa ni daantali’ shεli ka yi kuli nyari li, ka zaŋ zoya m-bahi tiŋgbani yaaŋa zuɣu domin di ti mali ya damdi zuɣu. Yaha! Ka O chɛ ka biŋkobgu balibu kam yεɣili tiŋgbani ni. Yaha! Ka Ti siɣisi sakom na zuɣusaa, ka yihi bimbirili balibu kam din viɛla na di puuni.
*11. Ka o (Annabi Musa ma) yεli o tuzopaɣa: “Bɛhimi o naba (kom maa ni).” Dinzuɣu, ka o (tuzopaɣa maa) be yεɣili m-puɣisiri o, amaa! Ka bɛ (Fir’auna niriba) nyɛla ban bi mi.
*11. Ŋɔ maa nyɛla Naawuni nambu. Dinzuɣu (Yaa yinim’ chεfurinima)! Wuhimi ya ma binyεr’ shεŋa yi ni jεmdi ka pa ni Ŋuna maa ni nam shεli, chɛli gba! Zualindiriba be birginsim din be polo ni.
*12. Yaha! Achiika!Ka Ti (Tinim’ Naawuni) daamɔŋ tio Lukmanu(Annabi yεmgoliŋgaMusa) paɣa kam bihili gbaabu (kaFir’auna yɛliyiŋa), ka o): “Paɣimi(tuzopaɣa Naawuni,maa) ninvuɣuti soyεli: ŋun“Di mini paɣibɔŋɔ, tɔ!n­wuhimi Achiika!ya Oyili maŋ’shεli zuɣunim’ kaban oyɛn paɣi,tooi ŋunyoli mio niŋtin gutulunsiya, tɔ!Achiika!ka Naawunibɛ nyɛla Bundana,ninvuɣu shɛba ban yɛn tooi gbibi o Duumani paɣirigu.viɛnyɛla?”
*13. Ka Ti (Tinim’ Naawuni) labsi o (Annabi Musa) na o ma sani, domin o niŋ suhupiɛlli ka di niŋ suhusaɣiŋgu. Domin o lahi baŋ ni achiika! Naawuni daalikauli nyɛla yεlimaŋli. Amaa! Bɛ pam bi mi.
*13. Yaha! Saha shεli Lukmanu ni daa yεli o bia, ka nyɛla ŋun saɣisiri o (ka yεra): “Yaa nyini m bia! Miri ka a jεm shɛli pahi Naawuni zuɣu, achiika! Nyintaa bo m-pahi Naawuni zuɣu nyɛla zualinsi din bara.”
*14. Saha shεli o (Annabi Musa) ni daa ti bi doo, ka saɣisi Annabitali yuma, ka Ti (Tinim’ Naawuni) ti o fukumsi (Annabitali) mini baŋsim, to lala ka Ti yɔri ninvuɣusuma samli.
*14. Ka Ti (Tinim’ Naawuni) saɣisi ninsala kadama o viɛlgim biɛhigu n-ti o ba ni o ma. O ma kpiɣila o puli ni chɔɣinsi n-ti pahi chɔɣinsi zuɣu, ka o yolibu nyɛ yuma ayi puuni, (ka Naawuni yεli o): “Paɣim Ma, ka paɣi a ba mini a ma. Labbu shee nyɛla N sani.”
*15. Ka o (Annabi Musa) ti kpe (Misra) tiŋ puuni n-gɔra saha shɛli so ni ʒioyɛla, ka nya niriba ayi ka bɛ zabra, ŋumbɔŋɔ maa yila o niriba (Israaila bihi) puuni na, ka ŋumbɔŋɔ mi yi o dimba (Fir’auna niriba) puuni na, ka ŋun yi o niriba puuni maa bo sɔŋsim o sani o dim maa zuɣu, ka o (Annabi Musa) ŋmɛ o kurli ka o kpi, ka o (Annabi Musa) yεli: “Ŋɔ maa nyɛla shintaŋ tuma. Achiika! O nyɛla dima, ka nyɛ ŋun birgiri (ninsalinim’) polo ni.”
*15. Amaa! Bɛ (a ba ni a ma) yi ti niεm shɛli m-pahi N (Mani ŋ a talahi ni a j Naawuni) zuɣu, ka di nyɛla a nika shɛli baŋsim, tɔ! Nyin di doli ba. Amaa! Be viɛnyɛla ni bana Dunia puuni. Yaha! Doli ninvuɣu so ŋun niŋ tuuba n-labi N sani na, di nyaaŋa, N sani n-nyɛ yi labbu shee, ka N-yɛn ti tin ya yi ni daa tumdi shɛli lahibali.
*16. Ka o (Annabi Musa) yεli: “Yaa n Duuma (Naawuni)! Achiika! Mani, n-di m maŋ zualinsi, dinzuɣu chεli paŋ ma, ka Naawuni shiri chɛ m-paŋ o, domin achiika! Ŋuna (Naawuni) n-nyɛ Chεmpaŋlana, Zaadali Nambɔzobonaa.
*16. (Ka Lukmanu yεli)! Yaa nyini m bia! Achiika! Di (tuuni din pɔrlim) yi ŋmani binbiεlli din be tampiŋ ’ puuni, di yi bela sagbana bee tiŋgbani ni, Naawuni ni t i tahi li na (Zaadali). Achiika! Naawuni nyɛla Ŋun balgiri yεla tiri O daba, ka mi din sɔɣi.
*17. Ka o (Annabi Musa lahi) yεli: “Yaa n Duuma (Naawuni)! Domin A ni yolsi ma shɛli ŋɔ maa zuɣu, di kariya ka nleei sɔŋda n-ti bibiɛhi.”
*17. (Ka Lukumanu lahi yɛli)! Yaa nyini m bia! Puhimi jiŋli, ka puhi (ninsalinim’) ni zaɣiviεlli tumbu, ka mɔŋ Naawuni ni zaɣisi shεli, ka niŋ suɣulo ni din paagi a. Achiika! Di lala maa be yεlikara puuni.
*18. Ka o (Annabi Musa) leei ŋun zɔri dabiεm (Misra) tiŋ puuni, ka guhiri (din yɛn paagi o kubu maa nyaaŋa), ka ti lahi nya ninvuɣu so ŋun sabosɔŋsim o sani maa ni lahi bɔri sɔŋsim o sani, ka o (Annabi Musa) yεli: “Achiika! A nyɛla ŋun birgiri polo ni.”
*18. “Yaha! Di lebi biri niriba, ka di chana ka nyɛla ŋun gamdi tiŋgbani yaaŋa zuɣu, achiika! Naawuni je ŋun kam gamda, ni ŋun fuhira.”
*19. Saha shεli o (Annabi Musa) ni niŋ niya ni o gbaai ŋun nyɛ bɛ niriba ayi maa dim’ maa, ka o (mabia maa) yεli: “Yaa nyini Musa! Di ni bɔŋɔ, abɔrimi ni a ku ma kamani a ni sa ku so sɔhila shɛm?” Nyini kuli je shεli m-pahila a leei ŋun saɣindi tiŋgbani yaaŋa zuɣu, dinzuɣu a je ni a be ban maandi puuni.”
*19. Yaha! Nom ni baalim a chandi puuni, ka siɣisi a kukoli. Achiika! Kukoya puuni din be zaa n-nyɛbuŋsi kukoya.
*20. Ka ninvuɣu so yi (Misra) tiŋtariga na, ka chana ni yomyoma, ka yεli: “Yaa nyini Musa! Achiika! Kpambaliba (Fir’auna yiŋ’ kpambaliba) gbaarila saawɔra ni bɛ ku a, dinzuɣu yim yεŋɔ, Achiika! Mani nyɛla Ŋunbe saɣisigu nim puuni n-zaŋ ti a.”
*20. Di ni bɔŋɔ, yi bi nya ni achiika! Naawuni m-balgi din be sagbana ni, ni din be tiŋgbani ni n-tin ya, ka pali ya O yolisa din be polo ni mini sɔɣisinli? Yaha! Ninsalinim’ puuni shεba beni ŋmεri namgban kpeeni n-zaŋ kpa Naawuni polo, ka di pa ni baŋsim shεli, ka mi pa dolsigu, bɛmi ka kundi’ (litaafi) shεli din neera (ka wuhiri ba soli).
*21. Ka o (Annabi Musa) yi di (tiŋ’ maa) ni, ka nyɛla ŋun zɔri dabiεm, ka chana ka puɣisira, ka yεli: “Yaa n Duuma (Naawuni)! Gum ma ka chɛ ninvuɣu shɛba ban nyɛ zualindiriba ŋɔ maa.”
*21. Yaha! Bɛ yi yεli ba: “Doli ya Naawuni ni siɣisi shɛli na, ka bɛ yεli: “Chɛli gba! Tinim’ dolila ti ni paai ti banim’ ka bɛjεmdi shɛli.” Di ni bɔŋɔ, shintaŋ daa pala ŋun boondi ba (bɛbanim’ maa) n-zaŋ chaŋ Sa’iir buɣum daazaaba la ni?
*22. Saha shɛli o (Annabi Musa) ni ŋmalgi kpa Madyana (tiŋgbani ni) polo, ka o yɛli: “N-mali tamaha ni n Duuma (Naawuni) ni dolsi ma sochibga.”
*22. Yaha! Ninvuɣu so ŋun zaŋ o maŋ ’ zaa n-ti Naawuni, ka nyɛla ŋun viεlgiri o tuma, tɔ! Achiika! O shiri gbibi gabi-kpeeni. Yaha! Naawuni sani ka yεlli-kam bahigu be.
*23. Yaha! Saha shεli o (Annabi Musa) ni daa paai Madyana nim’ ni toori kom (kobili shɛli ni), ka o nya niriba ni nyuhiri bɛ biŋkɔbri kom, ka nya paɣabaayi ka bɛ taɣibɛ biŋkobri m-bahi nyaaŋa (ka ʒe kpaŋ’). ka o (Annabi Musa) yεli: “Yi lahibali nyɛla dini? Ka bɛ yεli: “Tinim’ bi nyuhiri ti biŋkobri kom, naɣila ban guli biŋkobri maa zaa ti ŋmalgi (dama ti nyɛla paɣaba), ti ba mi nyɛla ŋun kurgi pam.
*23. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Ŋun niŋ chεfuritali, tɔ! Nyin di chɛ ka o chεfuritali maa niŋ a suhusaɣiŋgu. Ti (Tinim’ Naawuni) sani ka bɛ labbu be, ka Ti ti yɛn ti ba bɛ tuuntumsa lahibali. Achiika! Naawuni nyɛla Ŋun mi din be suhiri ni.
*24. Ka o (Annabi Musa) nyuhi biŋkobri maa kom n-ti ba, ka ŋmalgi labi mahim ni (n-ti ʒiya) ka yεli: “Yaa n Duuma (Naawuni)! N-nyɛla ŋun mali bukaata ni alheeri kam A ni siɣisi na n-ti ti ma.”
*24. Ti (Tinim’ Naawuni) ni chɛ ka bɛ wum nyεɣisim biɛla (Dunia puuni). Din nyaaŋa, ka Ti yɛn ti niŋ ba talahi ni azaaba timsili.
*25. Ka bɛ (bipuɣinsi ayi maa) puuni so ti kana o (Annabi Musa) sani, ka nyɛla ŋun chana ka vi mali o, ka yεli: (Yaa nyini Musa): “Achiika! M ba boonda ni o ti yo a samli ni a ni nyuhi ti biŋkobri ko’ shɛli maa.” Saha shεli o (Annabi Musa) ni kana o (bɛ ba Annabi Sayibu) sani, ka o ti o lahibali (ni din kam niŋ), ka o (Annabi Sayibu) yɛli: “Di zo dabiεm, atilgi yaka chɛ ninvuɣu shɛba ban nyɛ zualindiriba.”
*25. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Achiika! A yi bɔhi ba (kadama)Ŋuni n -leei nam sagbana mini tiŋgbani? Achiika! Bɛ ni yεli: “Naawuni.” Tɔ! Yεlma: “Paɣibu balibu kam dihitabli ti Naawuni,” Chɛli gba! Bɛ(chεfurinim’) pam bi mi.
*26. Ka bɛ (bipuɣinsi ayi maa) puuni so yεli: “Yaa nyini m ba! Kpiɣimi o tuma, achiika! A ni yɛn kpiɣi so tuma ŋɔ maa nyɛla yaalana, yɛmbahiga lana.”
*26. Naawuni n-su din kam be sagbana mini tiŋgbani ni, achiika ! Naawuni nyɛla Bundana, Duuma paɣrigu.
*27. Ka o (Annabi Sayibu) yεli: “Achiika! M-bɔri mi ni n-lo bipuɣinsi ayi ŋɔ maa puuni so amiliya n-ti a, ka a tum tuma n-ti ma yuma anii, a mi yi ni tooi pali yuumpia, tɔ! Di bela a sani. Yaha! N-je ni n-zaŋ muɣisigu mpa a zuɣu. Naawuni yi saɣi,a ninyamakam-be ninvuɣusuma ni.”
*27. Yaha! Achiika! Di yi di niŋ ka tihi zaasa din be tiŋgbani yaaŋa zu ɣu leei alkalminima, ka teeku kom di yɛn leei (tadabo din yɛn sabi Naawuni yεltɔɣa), din nyaaŋa, ka teeku kom maa tatabo y ɛn pahi di zuɣu siɣim buyɔpoin, tɔ! Naawuni yεltɔɣa (Alkur’aani) naan ku naai. Achiika! Naawuni nyɛla Nyɛŋda, Yεmgoliŋgalana.
*28. Ka o (Annabi Musa) yεli: “Din’ bela m mina sunsuuni, saha ayi maa zaasa puuni shεli ka n-tooi niŋ, dimli ka n zuɣu. Naawuni mi n­nyɛ ti ni yɛn zaŋ ti ni yɛri shɛli ŋɔ maa n-dalim so.”
*28. Yi (ninsalinim’) nambu mini yi gbala puuni yiɣisibu pa shɛli (Naawuni sani) m-pahila kamani nyɛvuli yini (nambu mini di gballi ni yiɣisibu). Achiika! Naawuni nyɛla Wumda, Nyara.
*29. Saha shεli Annabi Musa ni daa naai o saha (yuma anii bee pia maa), ka o zaŋ o iyaali ka bɛ chana yuŋ (n-labri Misra), ka o (Annabi Musa) ti nya buɣum lahinli Tuuri zoli luɣili zuɣu,ka yεli o iyaali: “Ʒinimi ya kpe, achiika! N-nyɛla buɣum lahinli, di yi pa shεli ka n-chaŋ ni ti ʒin ya lahibali shεli na, bee buɣum mokpalli, ka yi ti mali li n-wuɣisira.”
*29. (Yaa nyini Annabi)! Di ni bɔŋɔ, a bɛ nya kadama achiika! Naawuni zaŋdi la yuŋ n-kpεhiri wuntaŋ’ ni, ka zaŋdi wuntaŋ ’ kpεhiri yuŋ ni, ka balgi wuntaŋ’ mini goli, ka di zaɣiyini kam chani hali ni sahamirli O (Naawuni) ni zali li? Yaha! Achiika! Naawuni nyɛla Ŋun mi din sɔɣi yi tuuntumsa puuni.
*30. DiSaha dalirishεli nyɛlaoni paai ni (buɣum maa gbini), achiika!ka Naawunibɛ n-nyɛboli yεlimaŋli.o Yaha!yiliŋ Achiika!maa Bɛnudirigu nizuɣu, jεmdiluɣushεli shɛlipolo kadin pamali Naawunialibarka, maaka nyɛla ʒiri.tia gbini: “Yaa nyini YahaMusa! Achiika! NaawuniMani n-nyɛ ŊunNaawuni, nam du kabinnamda galsiDuuma.”
*31. Yaha! Di ni nyɛ shɛm, zaŋmi a jaangbee maa n-labi tiŋgbani ni, saha shεli o (Annabi Musa) ni nya li (jaangbee maa) ka di damdi kamani waɣamahili la, ka o lebi biri ka bi yuli o nyaaŋa, (ka Naawuni yεli): “Yaa nyini Musa! Ŋmalgi yuli na, di zo dabiεm, achiika! A be ban mali yɛmbahiga puuni.”
*31. (Yaa nyini haŋkalilana) ! Di ni-bɔŋɔ, a bi nya kadama ŋarim cha nila teeku puuni ni Naawuni yolsigu, domin O wuhi ya (ninsalinima) O nam yɛlikpahinda puuni shɛli. Achiika !Ŋ ɔ maa puuni mali kpahimbu n-zaŋ ti ŋun kam nyɛ suɣulolana, ŋun zooi (Naawuni) paɣibu.
*32. “Zaŋmia nuu niŋ a daliya niŋgoli ni, di ni yi na nyɛ zaɣipiεlli (kamani wuntaŋ’ la) ka pa ni zaɣibe’ shɛli. Yaha! Zaŋmi a nuhi n-tabli a yεɣili domin dabεm zuɣu. Dinzuɣu, dina nnyɛ alaamanim’ diba ayi din yi a Duuma (Naawuni) sani n-zaŋ chaŋ Fir’auna mini o kpambaliba sani. Achiika! Bɛ nyɛla ninvuɣu shεba ban kpee yi.”
*32. Yaha! Kogbana yi ti liri ba kamani zoya la (ka bɛ be ŋarim puuni) , bɛ (chɛfurinim’ maa) boondila Naawuni yuli, ka yεli ni O ko n-nyɛ Duuma, saha shεli mi O yi ti tilgi ba ka bɛ du duli na, tɔ! Bɛ puuni so beni n-nyɛ ŋun kpalim ʒe sunsuuni (o tim Naawuni yεlimaŋli bee o di ti y ɛlimaŋli). Yaha! So bi zilsiri Ti (Tinim’ Naawuni) aayanima naɣila ŋun kam ny ɛ bilkɔŋsi lana, ŋun zooi gutulunsi.
*33. Ka o (Annabi Musa) yεli: “Yaa n Duuma (Naawuni)! Achiika! N-daa di la bɛ ni so nyɛvuli, dinzuɣu ka n-zɔri dabiɛm ni bɛ ti ku ma.”
*33. Yaa yinim’ ninsalinima! Zom ya yi Duuma, ka zon ya dabsi’ shεli ba ni ti bi yɛn tooi niŋ o bia anfaani, bee ka bia ku tooi niŋ o ba anfaani sh ɛli. Achiika! Naawuni daalikauli nyɛla yεlimaŋli. Dinzuɣu, di chɛn ya ka Dunia biεhigu yɔhim ya. Yaha! Di chɛn yaka ŋun yɔhindi niriba (shintaŋ) yɔhim ya.
*34. Yaha! M mabia Haruna mi yεltɔɣa n-gari ma, dinzuɣu timmi o m­pahi n-zuɣu ka o nyɛŋun sɔŋdi ma, katirima yεlimaŋli. Achiika! Mani nyɛla ŋun zɔri ni bɛ ti labsi ma ʒirilana.”
*34. Achiika! Naawuni, O sani ka Chiyaama yiɣisibu dali baŋsim be, O si ɣisirila saa na, ka mi din be paɣa tolana puuni. Yaha! Nyɛvuli ʒi tuun’ shεli di ni sa yɛn tum biεɣuni. Nyɛvuli mi ʒi tiŋgbani shεli ni di ni yɛn ti kpi. Achiika! Naawuni nyɛla Baŋda, ka lahi mi din sɔɣi.
*35. Ka O (Naawuni) yεli: “Ti ni kpaŋsi a ni a mabia maa, ka tin ya nasara (Fir’auna mini o niriba zuɣu), dinzuɣubɛ ku tooi paai ya ni chuuta shɛli, ni Ti (Tinim’ Naawuni) aayanima, yi mini ban doli ya n­nyɛ ban yɛn nyɛŋ.”
*36. Saha shεli Annabi Musa ni kaba na ni Ti (Tinim’ Naawuni) aayanim’ din be polo ni, ka bɛ yεli: “Ŋɔ maa pala shεli m-pahila sihira, ka di lahi nyɛʒiri ka bɛ nam. Yaha! Tinim’ na ʒin wum yɛltɔɣa ŋɔ maa ti banim’ ban daŋ tooni maa (ʒɛmana) puuni.”
*37. Ka Annabi Musa yεli: “N Duuma (Naawuni) n-nyɛŊun mi ninvuɣu so ŋun kana ni dolsigu din yi O sani na, ni ŋun yɛn ti mali bahindisuŋ. Achiika! Zualindiriba pala ban yɛn nya tarli.”
*38. Ka Fir’auna yεli: “Yaa yinim’ m kpambaliba! Achiika! Mani ʒin ya ni Duuma so ka pa ni mani. Dinzuɣu, yaa nyini Haamaana! Shem yεɣiri buɣum ni n-ti ma, ka zaŋ li me yilitamdili (ka di waɣa hali ni sagbana ni), achiika! N-nyɛla ŋun yɛn du zuɣusaa n-ti nya Musa Duuma maa. Yaha! Achiika! Mani tɛhi ya ni o be ʒirinim’ puuni.”
*39. Ka o (Fir’auna) mini o tobbihi tibgi bɛ maŋ’ tiŋgbani yaaŋa zuɣu, ka dipa niyεlimaŋli shεli zuɣu, ka tεhi ni bɛ ku lahi labi na Ti (Tinim’ Naawuni) sani.
*40. Dinzuɣu, ka Ti (Tinim’ Naawuni) gbaai o mini o tobbihi maa, ka zaŋ ba nlabi teeku kom ni. Dinzuɣu (yaa nyini Annabi)! Yulimi zualindiriba bahigu ni daa ti nyɛ shεm.
*41. Ka Ti (Tinim’ Naawuni) zaŋ ba (Fir’auna niriba) n-leei ka toondannim’ ban boonda n-zaŋ chaŋ buɣumni, kabɛ ti bi lahiyɛn sɔŋsi ba Zaadali.
*42. Ka Ti (Tinim’ Naawuni) lahi chɛ ka narimbu doli ba Dunia ŋɔ. Yaha! Bɛ nyɛla ban yɛn ti niŋ katiŋ’ ka chɛ Naawuni nambɔzɔhigu Zaadali.
*43. Yaha! Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) daa ti Annabi Musa litaafi (Attaura) saha shɛli Tini niŋ tiŋgbani shɛŋa ban daŋ bɛ tooni hallaka nyaaŋa, domin di leei yɛlikpahinda n-ti ninsalinima, ka lahi nyɛ dolsigu mini nambɔzɔbo, domin achiika! Bɛ leei ban yɛn teei Naawuni yɛla.
*44. “(Yaa nyini Annabi)! A mi daa ka (Tuuri zoli) wulinluhili shee saha shεli Ti (Tinim’ Naawuni) ni daa tim ni wahayi n-zaŋ chaŋ Annabi Musa sani, a mi daa ka ban di di shɛhira puuni.”
*45. Amaa! Ti (Tinim’ Naawuni) namla tiŋgbani shεŋa (Annabi Musa nyaaŋa), ka di niŋ ʒɛmana waɣila (ka Ti naan tim a na). A mi daa pa ŋun ʒi Madyana nim’ (Annabi Sayibu niriba) puuni nkarindi Ti aayanima n-tiri ba, amaa! Ti (Tinim’ Naawuni) n-nyɛ ban timdi na (ka wuhira di ni daa nyɛ shɛm).
*46. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! A daa ka Tuuri zoli gbini saha shεli Ti ni daa boli (Annabi Musa maa), amaa! Di nyɛla nambɔzɔbo din yi a Duuma sani na, domin a valsi ninvuɣu shεba valsigu lana so ni bi kaba na, domin achiika! Bɛ ni teei Naawuni yεla.
*47. Yaha! Di yi di pala yɛlibiɛɣu ti paai ba (Maka chɛfurinima) domin bɛ nuhi ni daŋsi tuun’ shɛŋa, kabɛ ti yεli: “Yaa ti Duuma! Bozuɣu ka a bi tim tuun’ so na, ka ti ti doli a aayanima, ka pahi ninvuɣu shεba ban tiayεlimaŋli puuni.”
*48. Dinzuɣu, saha shεli yεlimaŋli din yi Ti sani na (Annabi Muhammadu) ni ti kaba na, ka bɛ yεli: “Bozuɣuka bɛ bi ti o bɛ ni daa ti Annabi Musa shɛli maa tatabo? Di ni bɔŋɔ,bɛ daa bi niŋla chɛfuritali ni bɛ ni daa ti Annabi Musa shɛli maa? Kabɛ naan yεli: “Sihiranima ayi (Attaura mini Alkur’aani) n-sɔŋdi taba,” ka yεli: “Achiika! Tinim’ nyɛla ban niŋ chɛfuritali ni di zaasa.”
*49. (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Tɔ! tahimi ya litaafi shεli din yi Naawuni sani na, ka mali dolsigu n-gari kundinim’ ayi ŋɔ maa, n-nyɛla ŋun yɛn doli li, yi yi nyɛla yεlimaŋli nima.
*50. (Yaa nyini Annabi)! Bɛ yi bi saɣi ti a (a ni yεli shεm maa), tɔ! Nyini baŋmi ni achiika! Bɛ dolila bɛ suhuyubu. Yaha! So bi bɔrgi n-ti paai ninvuɣu so ŋun doli o suhuyubu ka di pala ni dolsigu shɛli din yi Naawuni sani na. Achiika! Naawuni bi dolsiri ninvuɣu shεba ban nyɛ zualindiriba.
*51. Yaha! Achiika! Ti siɣisila yɛltɔɣa (Alkur’aani aayanima) ka di kuli tuɣi taba n-zaŋ ti ba (chɛfurinima), domin achiika! Bɛ ni teei Naawuni yɛla.
*52. Ninvuɣu shεba Ti (Tinim’ Naawuni) ni ti ba kundili (Attaura mini Injiila) pɔi ni dina (Alkur’aani), ka bɛ nyɛla ban ti liyεlimaŋli (kamani Abdullahi Ibn Salam).
*53. Yaha! Bɛ yi ti karindi (Alkur’aani) n-tiri ba, ka bɛ yεli: “Ti ti li yεlimaŋli. Achiika! Di nyɛla yεlimaŋli din yi ti Duuma (Naawuni) sani na. Achiika! Tinim’ pun nyɛla ban zaŋ ti maŋ’ zaa nti Naawuni (Muslinnima) poi ni di kandi na.”
*54. Bannim’ maa, bɛ ni ti ba bɛ laara siɣim buyi, domin bɛ ni niŋ suɣulo shεli maa zuɣu,ka bɛ zaŋdi tuunviεla n-taɣiri tuumbiɛri, ka bɛ lahi dihiri ni Ti (Tinim’ Naawuni) ni largi ba shɛli.
*55. Yaha! Bɛ yiti wum yεltɔɣa kaha, ka bɛ lebi biri li, ka yεli: “Ti tuuntumsa (sanyoo) nyɛla ti dini, ka yi gba tuuntumsa (sanyoo) nyɛ yi dini, suhudoo be yi zuɣu, ti bi bɔri ʒilinsinim’ ni zabli.”
*56. (Yaa nyini Annabi)! A ku tooi dolsi a ni bɔri so, amaa! Naawuni n-nyɛŊun dolsiri O ni bɔri so. Yaha! Ŋuna m-mi ninvuɣu shεba ban dolsi.
*57. (Yaa nyini Annabi)! Ka bɛ (Larbu chεfurnim’) yεli: “Ti yi doli dolsigu maa m-pahi a zuɣu, tɔ!Bɛ ni tɔhigi yihi ti ti tiŋgbani ŋɔ ni.” Di ni bɔŋɔ, ka Tinim’ (Naawuni) n-zaŋ tiŋgbani shɛli din niŋ kasi (Maka) yiko n-ti ba ka di nyɛla suhudoo shee, ka bɛʒiri binwola balibu kam n-chani di ni, ka nyɛla arzichi din yi Ti sani na, amaa! Ka bɛ (ninsalinim’) pam bi mi.
*58. Di zooiya ka Ti (Tinim’ Naawuni) niŋ tiŋgbani shɛli nima ban niŋ gutulunsi bɛ bɛhigu puuni hallaka, ka so bi lahi ʒini bɛ yiŋsi maa ni bɛ nyaaŋa naɣila biɛla. Yaha! Tinim’ n-nyɛ falidiriba.
*59. (Yaa nyini Annabi)! A Duuma (Naawuni) pala Ŋun niŋdi tiŋgbana hallaka naɣila o timla tuun’ so na di niriba puuni na, ka o ti karindi ba Ti aayanima. Yaha! Ti pala ban niŋdi tiŋgbana hallaka, naɣila di (tiŋ maa) niriba nyɛla zualindiriba.
*60. Yaha! Binshɛɣu kam ka bɛ yi tin ya, tɔ! Di nyɛla Dunia biɛhigu nyɛɣisim ni di nachintεri. Amaa! Din be Naawuni sani n-nyɛ din gari ka nyɛ kpaliŋkpaa. Di ni bɔŋɔ, yi ku niŋ haŋkali?
*61. Di ni bɔŋɔ, ninvuɣu so Ti (Tinim’ Naawuni) ni gbaai alikauli zaɣiviεlli (Alizanda), ka o ti shiri yɛn laɣim ni dina, o ni ŋmani ninvuɣu so Ti ni chɛ ka o wum Dunia biεhigu nyεɣisim, ka yɛn ti pahi bɛ ni yɛn ti zaŋ ninvuɣu shɛba na Zaadali (n-ti kpɛhi ʒahannama buɣum ni)?
*62. Ni dabsi’ shεli O (Naawuni) ni yɛn ti boli ba ka yεli: “Yapolo ka n nyinta’ shεba yi ni daa bo m-pahi n-zuɣujɛmdi maa be?”
*63. Ka ninvuɣu shεba azaaba ni niŋ talahi bɛ zuɣu maa yεli: “Yaa ti Duuma (Naawuni)! Bambɔŋɔnim’ n-nyɛ ti ni daa birgi shεba la, ti daa birgi ba mi kamani ti maŋmaŋ’ ni daa kuli birgi shεm,tinuu kabɛ ni, ti labsi ti yɛllikam n-zaŋ kana na A sani, pa tinim’ ka bɛ daa jεmda.”
*64. Ka bɛ yεli: “Bolimi ya yi ni daa jεmdi duuma shεba m-pahi Naawuni zuɣu maa.” Ka bɛ boli ba, ka bɛ bi saɣi ti ba, ka bɛ nya azaaba (ka yɛli) ni bɛ yi di daa nyɛla ninvuɣu shεba ban dolsi (Dunia puuni).
*65. Yaha! Dabsi’ shεli O (Naawuni) ni yɛn ti boli ba (chɛfurinima) ka yεli: “Bo ka yi daa labsi N (Mani Naawuni) tuumba la?”
*66. Ka daliri kam bɔrgi bɛ haŋkaya ni ka chɛ ba dindali maa, bɛ mi ku tooi bɔhi taba.
*67. Dinzuɣu ŋun niŋ tuuba, ka ti Naawuni yεlimaŋli, ka tum tuunviεlli, tɔ! Tamaha beni ni o be ninvuɣu shεba ban nya tarli ni.
*68. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! A Duuma (Naawuni) nyɛla Ŋun namdi O ni bɔri shεli, ka gahindi (O ni bɔri so), dinzuɣubɛ (ninsalinim’) ka bɛ suhuyurlim, Naawuni nam niŋ kasi, ka lahi du ka chɛ bɛ ni laɣindi O mini shɛli jεmdi maa.
*69. Yaha! A Duuma (Naawuni) mi din sɔɣi bɛ suhiri ni, ni bɛ ni yihiri shεli polo ni.
*70. Yaha! Ŋuna n-nyɛ Naawuni, Duuma jεmdigu n-kani ni yεlimaŋli naɣila Ŋuna. Paɣibu balibu kam niŋ dihitabli ti O Dunia ni Chiyaama. Yaha! Ŋuna n-su fukumsi (daba sunsuuni), O mi sani ka bɛ yɛn ti labsi ya na.
*71. (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Yi bi nya kadama Naawuni yi zali ya yuŋ ka di kuli yɛn beni hali ni Zaadali, ŋuni nleei nyɛ duuma so ŋun yɛn tahi ya neesim na ka pa Naawuni? Di ni bɔŋɔ, yi ku wum?”
*72. (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Yi bi nya kadama Naawuni yi zaŋ wutaŋa ntin ya ka di kuli yɛn beni hali ni Zaadali, ŋuni n-leei nyɛ duuma so ŋun yɛn tahi ya yuŋ na ka yi ti nya suhudoo di puuni? Di ni bɔŋɔ, yi bi nyara?
*73. Yaha! O (Naawuni) nambɔzɔbo puuni ka O zali ya yuŋ ni wuntaŋa, domin yi nyɛ suhudoo di puuni, domin yi lahi bo O pini puuni. Yaha! Domin achiika! Yi leei ninvuɣu shɛba ban paɣi (Naawuni).
*74. Yaha! Dabsi’ shεli O (Naawuni) ni yɛn ti boli ba (chɛfurinima), ka yεli: “Yapolo ka N nyinta’ shεba yi ni daa bo m-pahi N zuɣujɛmdi la be?”
*75. Ka Ti (Tinim’ Naawuni) yihi shɛhiralana ali’umma kam puuni na ka yεli: “Tahimi ya yi daliri ni nyɛ shεli na,” ka bɛ (ninsalinim’) baŋ ni yεlimaŋli shiri bela Naawuni sani, ka bɛ ni daa namdi ʒiri shɛŋa maa zaa bɔrgi ka chɛ ba.
*76. Achiika! Kaaruuna daa nyɛla ŋun be Annabi Musa niriba puuni, ka ti tibgi o maŋ bɛ zuɣu. Yaha! Ti (Tinim’ Naawuni) daa ti o arzichi shɛli din Saafenim’ ʒibu daa nyεŋdi zamaatu (ninvuɣu pihiyɔpoin) ban mali yaa. (Yaa nyini Annabi)! Teemi saha shεli o niriba ni daa yεli: “Di fuhira, achiika! Naawuni je ninvuɣu shεba ban fuhira.”
*77. “Yaha! Zaŋmi Naawuni ni ti a shɛli maa puuni m-bo Chiyaama, amaa! Di tam a tarli ni nyɛ shεli Dunia puuni. Yaha! Viεlgim biɛhigu (n-ti a ninsala taba) kamani Naawuni ni viεlgi n-ti a shεm, kamiri kaa saɣindi tiŋgbani yaaŋa zuɣu. Achiika! Naawuni je ninvuɣu shεba ban saɣinda.”
*78. Ka o (Kaaruuna) yεli: “Achiika! Bɛ (Naawuni) ti ma li mi domin baŋsim shεli dinbe nsani.” Dini bɔŋɔ, o bi mi ni Naawuni daa pun niŋ tiŋgbani shɛŋanim’ hallaka poi ni ŋuna, ka bɛ daa nyɛla ban mali yaa n-gari o, ka laɣim arzichi din gari o dini ŋɔ maa? Yaha! Bɛ ti bi yɛnbɔhi bibiɛhi bɛ taya ni daa nyɛ shɛli.
*79. Ka o (Kaaruuna) ti yina o niriba puuni ni nachinsi, ka ninvuɣu shεba ban yu Dunia bεhigu yεli: “M-baye, ti gba yi di kuli mali bɛ (Naawuni) ni ti Kaaruna shɛli ŋɔ maa tatabo! Achiika! O nyɛla ŋun nya tarli din galsi.”
*80. Ka bɛ (Naawuni) ni ti ninvuɣu shεba (adiini) baŋsim yεli: “Yi baye, Naawuni sanyoo n-nyɛ din gari n-zaŋ ti ninvuɣu so ŋun ti Naawuni yεlimaŋli ka tum tuunvεlli, bɛ mi bi nyari li naɣila ninvuɣu shɛba ban mali suɣulo.
*81. Dinzuɣu, ka Ti (Tinim’ Naawuni) lebi o (Kaaruuna) mini o yili m­pili tiŋgbani ni, dinzuɣu o daa ka ninvuɣu shɛba ban yɛnsɔŋ o ka pa ni Naawuni, o mi daa ka ban yɛn tooi sɔŋsi bɛ maŋ’ ni.
*82. Ka ninvuɣu shεba ban daa niŋdi kore ni bɛ nya o zaashee sɔhi maa ti lahi leei ban yεra: “Woi, achiika! Naawuni yεlgirila arzichi tiri O ni bɔri so a daba puuni, ka lahi mɔŋdi Oni bɔri so. Di yi di pala Naawuni pini ti zuɣu, tiŋgbani naan lebi ti m-pili. woi, achiika! Ban niŋ gutulunsi sa ku tilgi (Zaadali).”
*83. Chiyaama yili maa, Ti (Tinim’ Naawuni) zaŋ li mi zali, ka di nyε ninvuɣu shεba ban bi bɔri bɛ maŋ’ tibgibu tiŋgbani yaaŋa zuɣu dini, ka mi bi bɔri saɣiŋgu. Yaha! Bahindisuŋ nyɛla wuntizɔriba dini.
*84. Ŋun ti kana (Zaadili) ni tuunviεlli, tɔ! O mali sanyoviεlli din gari li, ŋun mi ti kana ni tuumbiεɣu, tɔ!Bɛ ti bi yɛn yo ninvuɣu shɛba ban tum tuumbiεri sanyo’ shεli naɣila bɛ tuuntumsa ni daa nyɛ shεli.
*85. (Yaa nyini Annabi)! Achiika! (Duuma so) Ŋun siɣisi Alkur’aani n-ti ana maa ni labsaa bɛhigu shee (Maka). Yεlima: “Achiika! N Duuma m-mi ŋun kana ni dolsigu, ni ŋun be birginsim din be polo ni.”
*86. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! A daa pala ŋun tεhiri ni bɛ ni siɣisi kundili (Alkur’aani) n-ti a na m-pahila di kuli nyɛla nambɔzɔbo din yi a Duuma sani na. Dinzuɣu,di leei Sɔŋda n- zaŋ ti chεfurinima.
*87. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Di chɛ ka bɛ (chεfurinima) ŋmalgi a ka chɛ Naawuni aayanim’ zaŋ tum tuma bɛ ni siɣisi li ti a na nyaaŋa. Dinzuɣu, bolimi zaŋ chaŋ a Duuma (Naawuni) jɛma polo. Yaha! Di be ninvuɣu shεba ban jɛmdi binshɛɣu m-pahi Naawuni zuɣu maa puuni.
*88. Yaha! Di jεm duuma so m-pahi Naawuni zuɣu, duuma jεmdigu n-kani ni yεlimaŋli naɣila Ŋuna. Binshɛɣu kam nyɛla din yɛn ti naai naɣila O ko. Ŋuna n­su binshɛɣu kam fukumsi, O mi sani ka bɛ yɛn ti labsi ya.
 
==Kundivihira==
Di yila "https://dag.wikipedia.org/wiki/Lahibaya_Suurili"