Common but Differentiated Responsibility

E-Class

Common but Differentiated Responsibility

Yaɣ sheli	principle

Din ŋmani taba maa ka lee wali di  talahi tuma ni anfooni

Yεlli din ŋmani Taba amaa ka Wali di Talahi Tuma Ni

Yεlli din ŋmani taba amaa ka wali di talahi tuma ni ŋɔ nyεla zaligu din daa nyε naba zani andunia tingbana laɣingu tuma zaŋ jεndi tingbani biεhigu tulim mini di maasim (UNFCCC) ʒinahigu din daa ʒini Rio de janeiro, 1992 yuuni la. lala zaligu ŋɔ nyεla din daa be UNFCCC lahabali kundi gbana ata ni, di tuuli kuligu ni. (ref) Dina n daa nyε tuuli zaligu din maani tingbani biεhigu tulim mini di maasim yεla zaana ni din ʒe n-ti tinguya zaa di yi ti yεn niŋ ka maali dunia zaa tingbani namatεri saɣimbu yεla zali. (ref) lala zalikpani ŋɔ wuhiya ni tiŋa kam mali soli m-maani namatεri yεla zaana amaa di bi ti tiŋ kam so’ yini din nyε dede ni dede di yi ti kana tingbani namatεri gu ka taɣi ni. Lala ʒinahigu ŋɔ ni, tingbana pam daa nya ka waliginsim pam m-be daabilim lεbiginsim zaŋ chaŋ tiŋa shεŋa ŋa lεbirigira mini din lεbigi polo. Binyεra maalibu tuma duzuɣuri tma daa pun chaŋ tooni pam tin’ shεŋa ŋan pun lεbigi ni n-gari tin’ shεŋa ŋan lεbirigira ni. zalikpani ŋɔ (CBDR) nyεla din nini kpa binyεra maalibu tuma duzuɣiri tuma polo mini tingbani biεhigu tulim mini di maasim taɣibu polo. Tingbana ŋɔnima pam daa laɣim gbaai ni tin’ shεŋa ŋan pun lεbigi nyεla ban che tingbani namatεri saɣim pam ka di zuɣu simdi ni bε mali tuuni pam ni bε tum zaŋ chaŋ tingbani namatεri saɣimbu Malibu polo n gari tingban’ shεŋa ŋan na lεbigira.

Nianima

Nianima ata m-be ninianima maa zaa ni m-bɔbiliri gbaari nianima maa zaa tuma, ni di bo zaɣ’ yinitali zaŋ chaŋ adalichi polo, ni di bo laɣim tum na tingbana sunsuuni, ka lahi bo soŋsima zaŋ ti tingbana ka tooi niŋ bε ni bɔri shεli.

Galiminima

Todd Stem ŋun nyε baŋdigahindili zaŋ chaŋ Tingbani Biεhigu taɣibu ka be Amarika (U.S) daa yεliya o yεltɔɣa pili Dartmouth yuuni 2012 karim siɣisi ni ka yεli ni Dunia ŋɔnima bε lahi mi tingbani  biεhigu taɣibu tuma yaɣa din lahi beni yaha. di tu ni tingbana kpuɣi so’ kɔnkɔba ka sokam tum din tu ni o tum shεm yεla din pie n-gili ba puuni, bε yikonima ni ni bε talahi tuma ni. o daa kpaŋsiya ni bε galisimi tuma tim taba m baligi yεl’shεŋa saɣinda biεhigu tingbana ni ka di pala tingban’ shεba n yεn laɣim n-tuhiri tumda ni bε baligi tingbani yεlmuɣisira.

Stone gba daa ŋme li nangbankpeni wuhi ni “kɔnbitali” ni tooi mali yεlimuɣira ka di bi yi shεli pahila bε ni bi gbaari yini la. O lahi wuhi ni CBDR ŋɔ “pa din be luɣilikam ka mi pa di maŋma yaa”.

Cullet gba daa tiri wuhi ka yεli ni CBDR ŋɔ, ŋmanila din to ni bε tooi baŋ taada tuma.