Annabi Yisifu Suurili

surah
Pahi la	Alikuraan
Zuliya wuhibu	يوسف
Siɣili-lana yuli	Joseph in Islam
Be lɛbigili zuliya nima ni	12. Joseph, Q31204666
Balli tuma bɛi balli yuli	laribanchi
Tuma ŋɔ maa zaa bɛla URL maa ni	https://quran.com/12
Nahingbaŋ	Meccan surah
Stack Exchange tag	https://islam.stackexchange.com/tags/surat-yusuf

Annabi Yisifu Suurili (Yusuf يُوسُف)^[1]

E-Class

Suurili ŋɔ maa wuhirila ninsala Dunia ʒia biεhigu ni nyε shεm, ni di ni tu kamaata ni o be shεm o mini ban be sunsuuni, halli kam puuni.

Aaya nima

Aaya nima:^[2]

1. Alif-Laam-Ra (A.L.R). [Bachi gaŋ gaŋ ŋɔ maa wuhirimi ni Alkur’aani nyɛla Muɣujiza (lahiʒibsi din ka ŋmali), dama so ʒi di fasara naɣila Naawuni. Dimbɔŋɔ maa nyɛla aayanima, litaafi (Alkur’aani) shεli din kahigiri yɛllikam la puuni.
2. Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) nsiɣisi li (Alkur’aani) na, ka di nyɛla bɛ ni karindi shεli ni Larbu zinli, domin achiika! Yi (Larbunim’) niŋ haŋkali.
3. (Yaa nyini Annabi)! Ti (Tinim’ Naawuni) n-tiri a lahibali shɛŋa din gahim ni Ti ni siɣisiri Alkur’aani ŋɔ maa wahayi shɛli n-tira na. Yaha! Achiika! A daa bela ninvuɣu shɛba ban ʒi puuni pɔi ni dina.
4. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Teemi saha shεli Annabi Yisifu ni daa yεli o ba: “Yaa nyini m ba! Achiika! N-nyala saŋmarsi pia ni yini, ni wuntaŋ’ mini goli, ka n-nya ba (n zahinli puuni) ka bɛ nyɛla ban luri ma suzuuda.”
5. Ka o (Annabi Yisifu ba) yεli: “Yaa nyini m bia! Di zaŋ zahinli maa yεli a mabihi maa, ka bɛ ti na a nabiεri. Achiika! Shintaŋ nyɛla ninsala dim’ polo ni.”
6. Yaha! Lala ka a Duuma yɛn gahim a, ka baŋsi a zahima fassara, ka pali O yolisigu a zuɣu, n-ti pahi Annabi Ya’akuba yiŋ nima, kamani O ni daa pali li a banima, Annabi Ibrahima mini Annabi Is’haaka zuɣu shɛm. Achiika! A Duuma (Naawuni) nyɛla Baŋda, Yεmgoliŋgalana.
7. Achiika! Annabi Yisifu mini o mabihi yεltɔɣa puuni mali kpahimbu n-zaŋ ti ninvuɣu shɛba ban bɔhira.
8. Saha shεli bɛ (Annabi Yisifu mabihi maa) ni daa yεli: “Achiika! Yisifu mini o mabia (Bunyaamin’) mali yurlim ti ba sani n-gari ti, ka ti mi nyɛ salo ban galsi. Achiika! Ti ba shiri be birginsim din be polo ni.”
9. (Ka bɛ yεli): “Kum ya Yisifu, bee ka yi zaŋ o n-ti labi tiŋgbani shɛli ni, ka yi ba maa yurlim kpalim yi koŋko zuɣu, din nyaaŋa ka yi leei ninvuɣu maŋa.”
10. Ka bɛ puuni so (Yahuuza) yεli: “Di kun ya Yisifu, amaa! Zaŋmi ya o n-labi kobilga lɔɣisima ni, sochandiba ni kana n-ti pihi o, yi yi nyɛla ninvuɣu shɛba ban yɛn niŋ lala.”
11. Ka bɛ yεli: “Yaa nyini ti ba! Bo nleei chɛ kaa bi niŋ ti yεdda nzaŋ chaŋ Yisifu polo? Achiika! Tinim’ nyɛla pupɛlimnima n-zaŋ ti o.”
12. “Sa chɛli o n-ti ti biɛɣuni,ka o ti wum nyεɣisim, ka jɛmda. Achiika! Ti mi nyɛla ban yɛn gu o.”
13. Ka o yεli: “Achiika! Di niŋdi mala suhusaɣingu ni yizaŋ o chaŋ, ka n-lahi zɔri dabiɛm ni kuduŋ’ ti ŋubi o, ka yi ti nyɛla ban tam o yεla.”
14. Ka bɛ yεli: “Achiika! Kunduŋ’ yi ŋubi o, ka ti nyɛ ti salo ŋɔ, din ŋuna, ti nyɛla ban niŋ ashaara ni achiika.”
15. Saha shεli bɛ ni zaŋ o chaŋ, ka bɛ ti laɣim ni bɛ zaŋ o niŋ kobilga lɔɣisima ni, ka Ti (Tinim’ Naawuni) tim na ni wahayi o sani (ka yεli o): “Achiika! A nyɛla ŋun yɛn ti ti ba lahibali ni bɛ yɛli shɛli dimbɔŋɔ maa, ka bɛ ti ku lahi mi.”
16. Ka bɛ kana bɛ ba sani Zaawuni n-ti kuhira.
17. Ka bɛ yεli: “Yaa nyini ti ba! Achiika! Tinim’ chaŋ mi n-ti guuri daŋadaŋa, ka chɛ Yisifu ti nyεma shee ka kunduŋ’ ŋubi o, a mi pala ŋun yɛn ti tiyεlimaŋli, hali ti yi nyɛla yεlimaŋlinima.”
18. Ka bɛ zaŋ o (Yisifu) daliya na ni ʒim din nyɛʒiri dini, ka o (bɛ ba maa) yεli: “Chɛli gba! Yi suhiri ni ka yi kuli tɛhika yɛli yεltɔɣa ŋɔ maa. Dinzuɣu suɣulo nyɛla din vεla. Yaha! Naawuni n-nyɛ bɛ ni bɔri sɔŋsim so sani ni yi ni buɣisiri shɛli ŋɔ maa.”
19. Ka sochandiba ti kana (mɔɣu maa ni), ka tim bɛ kotoora na, ka o ti labi o guuga niŋ (kobilga maa ni, ka nya Yisifu di puuni). ka o yεli: “Yaa ni n suhupiɛlli, bidibga m-bɔŋɔ, ka bɛ zaŋ osɔɣi, ka zaŋ o n-leei dampaa (biŋkɔhirigu). Naawuni mi nyɛla Ŋun mi bɛ tuuntumsa.”
20.Ka bɛ zaŋ o n-kɔhi alaha, ka di nyɛla dirhami shεŋa din mali kalinli, ka nyɛla ban bi kali o n-kpɛhi niriba ni.
21. Ka ninvuɣu so ŋun da o Misra tiŋgbani ni maa yεli o paɣa (Zulaiha): “Gbibi o ni viɛnyɛla, di yi pa shεli o ni niŋ ti anfaani, bee ka ti zaŋ o n-leei ti bia.” Lala mi ka Ti (Tinim’ Naawuni) ti Yisifu yiko tiŋgbani yaaŋa zuɣu, dama Ti baŋsi o zahima fasara. Yaha! Naawuni nyɛla Ŋun nyɛŋ O yɛla, amaa! Ninsalinim’ pam bi mi.
22. Yaha! Saha shεli o (Annabi Yisifu) ni ti bi doo, ka Ti (Tinim’ Naawuni) ti o yεmgoliŋga (Annabitali) mini baŋsim. Lala mi ka Ti yɔri ninvuɣusuma samli.
23. Ka paɣa so o ni be oyiŋ maa (Misra Naa paɣa maa) ti niŋ o kore (ni ninvuɣu yolim), ka kpari kpari yili maa dindoya, ka naan yεli: “Di yi pa kpalim la a sani.” Ka o (Annabi Yisifu) yεli: “M-bɔri Naawuni taɣibu.” Achiika! Ŋuna n yiŋlana maa gbibi ma ni viɛnyɛla, achiika! Zualindiriba ku tilgi.”
24. Achiika! O (Paɣa maa) daa niŋ o (Annabi Yisifu) kore, o mi gba haŋkali naan ŋmalgi kpa o polo, di yi di daa pala o ni nya o Duuma (Naawuni) daliri shɛli zuɣu. Ŋɔ maa daliri nyɛla domin Ti (Tinim’ Naawuni) ŋmalgi tuumbɛɣu mini zina ka chɛ o. Achiika! O daa shiri be Ti daba gahinda puuni.
25. Ka bɛ niriba ayi maa (Yisifu mini paɣa maa) kpaɣi taba n kana dindoli ni, ka o (paɣa maa) cheei o gɔɣali (daliya) o nyaaŋa polo, ka bɛ (niriba ayi maa) chirigi o yiŋlana (paɣa maa yidana) dindoli ni, ka o (paɣa maa) yεli: “Tɔ! Bo n-leei nyɛ ninvuɣu so ŋun tεhi a paɣa ni zaɣibɛɣu sanyoo m-pahila bɛ niŋ o sarika, bee ka bɛ dargi o tibli dargiri kpeeni.”?
26. Ka o (Annabi Yisifu) yεli: “Ŋuna nnyɛŋun niŋ ma kore.” Ka shɛhiralana so o (paɣa maa) niriba puuni di shɛhira, ka yεli: “(Yulimi viεnyεla), di yi nyɛla o (Yisifu) gɔɣili cheeila o tooni, tɔ! O (paɣa maa) yεli yεlimaŋli, ka o leei ʒirilana.
27. Amaa! Di yi nyɛla o (Yisifu) gɔɣali maa cheeila o nyaaŋa polo, tɔ! O (paɣa maa) ŋmala ʒiri, ka o (Yisifu) mi shiri yεli yεlimaŋli.”
28. Saha shεli o (paɣa maa yidana) ni nya ka o (Annabi yisifu) gɔɣali cheeila o nyaaŋa polo, ka o yεli: “Achiika! Ŋɔ maa nyɛla yipaɣaba nabiεri puuni shεli, dama achiika! Yi paɣaba nabεri nyɛla din bara.”
29. Ka o (paɣa maa yidana yεli): “Yaa nyini Yisifu! Yim ŋɔ maa yεla ni. A mi (Zulaiha) bom gaafara ni a taali shɛli dimbɔŋɔ maa. Achiika! A shiri be ninvuɣu shɛba ban tum taali ni.”
30. Ka tiŋ’ puuni paɣaba yεli: “Ka Aziizi (Misra naa) mammaŋ’ paɣa ti niŋ o dabli kore? Achiika! O suhi yu o n-ti lahi yεɣi. Achiika! Ti shiri nya o ka o be birginsim din be polo ni.”
31. Saha shεli o (paɣa maa) ni wum bɛ nabɛri, ka o tim boli ba, ka mali bindira shɛli bɛ ni ŋmaari ni suhi shili n-ti ba, ka ti bɛ zaɣiyino kam suwa, ka naan yεli(ka o yɛli Annabi Yisifu): “Tɔ! Yima nchaŋ bɛ (paɣaba maa) sani.” Saha shεli bɛ (paɣaba maa) ni nya o, ka bɛ tibgi o, ka zaŋ suhi ŋmahi ŋmahi bɛ nuhi, ka yεli: “Naawuni nam niŋ kasi, ŋumbɔŋɔ pala ninsala, ŋumbɔŋɔ maa pa so naɣila Malaaika so ŋun nyɛ jilmalana.”
32. Ka o (Napaɣa maa) yεli: “Tɔ! Ŋuna n-nyɛ (nachimbila so) yi ni galim ma o zuɣu la, tɔ!Yɛlimaŋli, mani n-daa shiri niŋ o kore, ka o zaɣisi. M-mi poya ni o yi bi tum n-ni puhi o shɛli maa, tɔ!Bɛ ni niŋ o sarika. Yaha! Achiika! O ni pahi ninvuɣu shɛba ban filiŋ puuni.”
33. Ka o (Annabi Yisifu) Yεli: “Yaa n Duuma (Naawuni)! Sarika n-nyɛ ni bɔri shɛli n-gari bɛ (paɣaba maa) ni boondi ma n-zaŋ chaŋ shɛli ni maa. Dinzuɣu,Ayi bi ŋmalgi bɛ nabεri ka chɛ ma, n-ni dalim bɛ polo, ka pahi ninvuɣu shεba ban ʒi puuni.”
34. Ka o Duuma (Naawuni) deegi o suhigu maa, ka gu o ka chɛ bɛ nabεri. Achiika! O nyɛla Wumda, Baŋda.
35. Din nyaaŋa, ka di yi na polo ni n-ti ba alaama shɛŋabɛ ni nya maa nyaaŋa kadama bɛ kuli ni niŋ o (Annabi Yisifu) sarika hali ni saha shɛli.
36. Ka nachimbihi ayi ti kpe m-pahi o (Annabi Yisifu) zuɣu na sarika maa ni, ka bɛ puuni yino ti yεli: “Achiika! Mani nyɛla m maŋ’ zahinli ni ka n-kahindi Inabi dam, ka yino maa mi yεli: “Mani nyɛla m maŋ’ zahinli puuni ka n-ʒiri boroboro n zuɣu ni ka noombihi diri di puuni, wuhimi ti di fasara, achiika! Ti nya a la ninvuɣu suma puuni.
37. Ka o (Annabi Yisifu) yεli: “Bindir’ shεli bi kani ya na (sarika duu ŋɔ ni) ka di nyɛla bɛ ni yolsi ya shɛli, naɣila n-tin ya di lahibali poi ka di naan kan ya na. Lala maa bela n Duuma ni baŋsi ma shɛli ni. Dinzuɣu, mani chɛ ninvuɣu shεba ban bi ti Naawuni yεlimaŋli daadiini, ka nyɛla ban niŋdi chεfuritali ni Chiyaama.”
38. “Yaha! Mani dolila m banim’ daadiini, (bana n-nyɛ) Annabi Ibrahima mini Annabi Is’haaka, n-ti pahi Annabi Ya’akuba. Di bi tu ni ti laɣim Naawuni mini shɛli jεm. Ŋɔ maa nyɛla Naawuni pini ti zuɣu, ni ninsalinim’ zuɣu. Amaa! Ninsalinim’ pam bi paɣira (Naawuni).”
39. (Ka Annabi Yisifu ŋmalgi yεli): “Yaa yinim’ n zo dansarikanim’ ayi! Dini bɔŋɔ, duuma koŋkoba n-leei gari bee Naawuni so Ŋun nyɛ Nagaŋ, Nyεŋda la?
40. “Yibi jɛmda shɛli din pa O (Naawuni) m-pahila yuli shεŋa (buɣa) ka yi mini yi banim’ kuli boli li. Naawuni bi siɣisi daliri shεli na n-ti ti li. Fukumsi shɛli n-kani naɣila Naawuni dini, O puhi ya mi ni yi di jεm shɛli naɣila O ko. Dina n-nyɛ adiini shɛli din tuhi, amaa! Ninsalinim’ pam bi mi.”
41. (Ka Annabi Yisifu yɛli): “Yaa yinim’ n zo dansarika nima ayi! Yi niriba ayi maa puuni so yɛn ti boorila Inabi dam n-tiri o duuma (Misra naa), amaa! Yi ni zaɣiyino maa, bɛ yɛn ti kpahi o mi yili, ka noombihi kana n-ti diri o zuɣu ni nimdi. Dinzuɣu bɛ (Naawuni) pun naai yɛltɔɣa shɛli yi ni bɔrini bɛ kahigi ya ŋɔ maa.”
42. Ka o (Annabi Yisifu) naan yεli bɛ puuni so o ni dihitabli kadama o ni tilgi maa: “Teemi n yεla a duuma (Misra naa) sani,” ka shintaŋ chɛ kaotam oyiŋlana di yɛla teebu, ka o labi ʒini sarika duu maa ni yuma biɛla.
43. Ka o (Misra naa) ti yεli (o kpambaliba): “Achiika! Mani zahimla zahinli, ka nya naɣigɔba ayɔpoin, ka naɣikɔri ayɔpoin gbaari ba nvaanda, ni kayola ayɔpoin din nyɛ zaɣimaha, ka shεŋa mi nyɛ zaɣikuma, yaa yinim’ m kpambaliba! Wuhimi ya ma n zahinli maa fasara ni nyɛ shεli, yi yi nyɛla ban mi zahinli fasara.
44. Ka bɛ (kpambaliba maa) yεli: “Di nyɛla zahiŋgabra, ti mi pala ban mi zahima fasara.”
45. Ka ninvuɣu so (dansari kanima ayi la puuni) ŋun daa tilgi maa teei saha biɛla nyaaŋa ka yɛli: “Mani ni tin ya di fasara, amaa! Timmi ya ma (chεli ya ka n-chaŋ ninvuɣu so ŋun mi zahinli fasara sani ka kana).”
46. (Ka o chaŋ n-ti yεli Annabi Yisifu sarika maa ni): “Yaa nyini Yisifu ŋun nyɛ yεlimaŋli lana! Wuhimi ti fasara nzaŋ chaŋ naɣigoba ayɔpoin, ka naɣikɔri ayɔpoin gbaari ba vaanda, ni kayola ayɔpɔin din nyɛ zaɣimaha, ka shεŋa mi nyɛ zaɣikuma, (a yi wuhi ma li), achiika! N-ni zaŋ li labi niriba sani, achiika! Bɛ nyɛla ban yɛn baŋ.”
47. Ka o (Annabi Yisifu) yεli: “Yi ni ko n-kpiɣi bindira yuma ayɔpoin m-pa taba, dinzuɣu yi ni nya bindir’ shɛli, yin chεli ya li di yola ni, naɣila bɛla yi ni diri shɛli puuni.”
48. “Din nyaaŋa, yuma ayɔpɔin ni kana, ka bɛhigu yɛn ti niŋ kpɛŋ di puuni, ka bɛ (ninsalinim’) yɛn ti diri bɛ ni daŋsi shɛli n-zali, naɣila di puuni bɛla shεli yini yɛn chɛ n-zali.”
49. “Din nyaaŋa, yuun’ shεli ni kana, ka alibarika saa yɛn ti mi ninsalinima, di puuni yaha ka bɛ yɛn ti kahindi Inabi (sinsaba) dam.”
50. KaNaa yεli: “Zaŋmi ya o (Yisifu) n-ti ma na,” Saha shεli (nayili) tumo ni kana o (Annabi Yisifu) sani, ka o yεli: “Labmi a yiŋlana (Misra naa) sani, n-ti bɔhi o kadama: “Wula n-nyɛ paɣ’ shεba ban daa ŋmahi bɛ nubihi la yɛltɔɣa? Achiika! N Duuma (Naawuni) nyɛla Ŋun mi bɛ nabiεri yεla.”
51. Ka o (Naa maa) yεli:“Ka yiyɛltɔɣa n-leei nyɛ dini n-zaŋ chaŋ yi ni daa niŋ Yisifu kore la? Ka bɛ yεli: “Ti Duuma Naawuni nam simsiya. Tinim’ bi mi o ni hali shεli din be, ka Aziizi (Misra naa) paɣa maa yεli: “Pumpɔŋɔ yεlimaŋli yi na polo ni, mani n-daa shiri niŋ o kore, amaa! Achiika! O nyɛla ŋunbe yɛlimaŋlinim’ puuni.”
52. Di daliri nyɛla o (Naa maa) baŋ ni achiika! M (Mani Yisifu) bi sɔɣi niŋ o bilkɔŋsi. Yaha! Achiika! Naawuni bi dolsiri bilkɔŋsinim’ nabiεri.
53. “Yaha! M-bi yihiri m maŋa nuu, dama nyɛvuli nyɛla din puhiri ninsala ni zaɣibiεɣu tumbu, naɣila n Duuma (Naawuni) ni zo so nambɔɣu, achiika! N Duuma nyɛla Chεmpaŋlana, Zaadali Nambɔzobonaa.”
54. KaNaayεli: “Zaŋmi ya o (Yisifu) na, ka n-ti zaŋ o tabli m maŋa, saha shεli o (Annabi Yisifu) ni tɔɣisi o (Naa maa) yεltɔɣa,ka o yεli: “Zuŋɔ,a nyɛla jilmalana, yɛmbahigalana ti sani.”
55. Ka o (Annabi Yisifu) yεli: “Zaŋmi maniŋ ka n-guli tiŋgbani ŋɔ daarzichi (bindaira) ni do shɛli kam. Achiika! N-nyɛla ŋun yɛn tooi gu li, ka lahi nyɛ di Baŋda.”
56. Yaha! Lala ka Ti (Tinim’ Naawuni) zaŋ yiko ti Annabi Yisifu tiŋgbani yaaŋa zuɣu, ka o sheeri di ni luɣulikam o ni bɔra. Ti zaŋdila Ti nambɔzɔbo n-tiri Ti ni bɔri so. Yaha! Ti bi bahiri ninvuɣu suma sanyoo yoli.”
57. Yaha! Achiika! Zaadali sanyoo nnyɛ din gari n-zaŋ ti ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli ka nyɛla ban mali wuntia.
58. Ka Annabi Yisifu mabihi ti kana kpe o sani, ka o baŋ ba, ka bɛ nyɛla ban bi baŋ o.
59. Yaha! Saha shεli o ni mali bɛ shili nti ba (o ni daa zahim bindira n-tiba naai), ka o yεli: “Zaŋmi ya yi mabia so (Bunyaaminu) ŋun kpalim yi ba sani la na. Di ni bɔŋɔ, yi bi nya n-ni zahindi ya bindira ka di paandi shεm? Yaha! Mani n-nyɛŋun sheeri saamba vεnyεla shee.”
60. “Dinzuɣu, yiyi bi zaŋ o n-ti ma na, yi ka bindirigu zahimbu n sani, yi mi di lahi miri ma.”
61. Ka bɛ yεli: “Ti ni kpaŋ ti maŋa ndeegi o na o ba sani na, achiika! Timi nyɛla ban yɛn tooi niŋ lala.”
62. Ka o (Annabi Yisifu) yεli o nachimba: “Zaŋmi yabɛ liɣiri ti niŋ bɛ nyεma ni, achiika! Bɛ nyɛla banyɛn baŋ li bɛ yi ti labi bɛ niriba sani, achiika! Bɛ nyɛla ban yɛn labi na.”
63. Saha shεli bɛ (Annabi Yisifu mabihi maa) ni labi bɛ ba sani, ka bɛ yεli: “Yaa nyini ti ba! Bɛ mɔŋ ti bindira zahimbu (ni naɣila ti zaŋ Bunyaamin na), dinzuɣu zaŋmi ti mabia maa m-pahi ti zuɣu,ka ti chaŋ ti zahim bindirigu maa na, achiika! Ti nyɛla ban yɛn gu o.”
64. Ka o (Annabi Ya’akuba) yεli: “Dini bɔŋɔ, n-yaa niŋmi ya yεda kamani n-ni daa niŋ ya yεda ka yizaŋ o mabia la chaŋ shεm? Tɔ! Naawuni n-nyɛŊun gari sokam gulibu. Yaha! Ŋuna nyɛŊun gari sokam nambozɔbo.”
65. Yaha! Saha shεli bɛ (Annabi Yisifu mabihi maa) ni ti yooi bɛ nyεma, ka bɛ nya ka bɛ zaŋ bɛ liɣiri n-labsi ti ba, ka bɛ yεli: “Yaa nyini ti ba! Bo ka ti leei lahi bɔra? Ti liɣiri m-bɔŋɔ ka bɛ labsi nti ti na, dinzuɣu ti ni lahi zaŋ li m-bo bindirigu ti ti niriba, ka gu ti mabia maa, ka lahi zahim laakumi yini binirigu mpahi. Di nyɛla zahimbu di nyɛ soochi.
66. Ka o (Annabi Ya’akuba) yεli: Di kariya ka n-zaŋ o m-pahi yi zuɣu ka yi chaŋ timsim maa, naɣila yi gbaai ma la alikauli Naawuni sani kadama yi ni zaŋ o n-ti ma na, naɣila bɛ ti nyɛŋ ya mi.” Saha shεli bɛ ni gbaagi o bɛ daalikauli maa, kaoyεli: “Naawuni n-nyɛ ti ni zaŋ ti maŋ’ dalim So ni ti ni yɛri shɛli ŋɔ maa.”
67. Kao yεli: “Yaa yinim’ m bihi! Di kpen ya li (tiŋ’ maa ni) dindoyini polo, kpεm ya dindo koŋkoba ni, amaa! N-ku tooi taɣi ya ka chɛ Naawuni ni zaliya shɛli, fukumsi shɛli n-kani naɣila Naawuni sani. O zuɣu ka n-dalim. Yaha! Ban dalinda, bɛ dalimmi O ko zuɣu.”
68. Saha shεli bɛ ni daa kpe (tiŋ’ maa ni) luɣushεli polo bɛ ba ni daa puhi ba maa, di daa naan ku tooi niŋ ba anfaani ka chɛ Naawuni ni zali ni shεli paai ba, amaa! Di daa nyɛla bukaata (ashili) shεli Annabi Ya’akuba suhi ni, ka o daa yihi li polo ni. Yaha! Achiika! O daa nyɛla baŋda, dama Ti (Tinim’ Naawuni) n-daa baŋsi o li. Amaa! Ninsalinim’ pam bi mi.
69. Saha shεli bɛ ni daa kpe Annabi Yisifu sani, ka o gbaai o tuzobila n-tabli o maŋa, ka (sɔɣi) yεli o: “Achiika! Mani n-nyɛ a mabia (Yisifu), dinzuɣu di niŋ suhusaɣiŋgu ni bɛ ni niŋda shɛli maa.”
70. Saha shεli o (Annabi Yisifu) ni chɛ ka bɛ zahim bɛ bindirigu n-ti ba, ka o zaŋ salima binzahindigu n-niŋ o tuzobila maa nyεma ni. Din nyaaŋa, ka mololana so moli (ka yɛli): “Yaa yinim’ kɔhigɔriba achiika! Yi nyɛla nayiɣisi.”
71. Ka bɛ (Annabi Yisifu mabihi maa) ŋmalgi kpa ba ka yεli: “Yi bimbo ka yi leei kɔŋ?
72. Ka bɛ yεli: “Ti kɔŋla Naa salima binzahindigu, dinzuɣu ŋun tahi li na, tɔ! O sula laakumi muni zahimbu. Mani (Yisifu) mi n-nyɛŋun zani ti li (alikauli maa).”
73. Ka bɛ (Annabi Yisifu mabihi maa) yεli: “Naawuni zuɣu, achiika! Yi mi ni ti bi kana ni ti ti saɣim tiŋgbani ni, ti mi pala nayiɣisi.”
74. Ka bɛ yεli: “Ka di yi niŋ ka yi ŋma ʒiri, di sanyoo yɛn nyɛla dini?”
75. Ka bɛ (Annabi Yisifu mabihi maa) yεli: “Bɛ yi kuli nya li so nyεma ni, tɔ! Di lana sanyoo nyɛla o dini. Lala ka ti yɔri zualindiriba samli.”
76. Ka o (Annabi Yisifu) pili bɛ nyεma ni vihibu pɔi ni o tuzobila maa nyɛma. Din nyaaŋa, ka o ti yihi li o tuzobila maa nyεma ni. Lala ka Ti (Tinim’ Naawuni) daa baŋsi Annabi Yisifu, o pala ŋun yɛn saɣi gbaai o mabia maa ni Misra Naa daadiini puuni zalsi, naɣila Naawuni ni yu shɛli, Ti (Tinim’ Naawuni) duhirila Ti ni bɔri so ni darzanima. Yaha! Baŋda kam zuɣu ni, Baŋda (Naawuni) beni.”
77. Ka bɛ (Annabi Yisifu mabihi) yεli: “Di yi niŋ ka o shiri zu, tɔ!O mabi’ so gba daa min pun zu, ka Annabi Yisifu sɔɣi li o suhi ni, ka bi yihi li polo ni nyεli ba, ka yεli (o suhu ni): “Yinim nleei be n-gari lala, amaa! Naawuni mi yi ni buɣisiri shɛli ŋɔ maa.”
78. Kabɛ (Annabi Yisifu mabihi maa) yεli: “Yaa nyini Aziiz (Misra naa)! Achiika! O malila ba ka o nyɛ niŋkurumaŋli ŋun mali darza, dinzuɣu gbaami ti puuni yino n-zali o zaani. Achiika! Tinim’ nya a ka a bela ninvuɣusuma ni.”
79. Ka o (Annabi Yisifu) yεli: “Ti bɔri taɣibu Naawuni sani ni ti gbaai so kadi pa tini nya tinyεma so sani, (ti yi niŋ lala) din’ ŋuna, ti nyɛla zualindiriba.”
80. Saha shεli bɛ ni ti yihi tamaha ni ŋuna, ka bɛ yi kpaŋa n-ti gbaari saawɔra bɛ sunsuuni, ka bɛ kpεm sani (Yahuuza) yεli: “Di ni bɔŋɔ, yi bi mi ni achiika! Yi ba daa gbaai yala alikauli Naawuni sani, ka naan chɛ yi ni daa pun niŋ fawaɣili n-zaŋ chaŋ Yisifu yεltɔɣa la ni? Dinzuɣu,mani bi yɛn chɛ (Misra) tiŋgbani ŋɔ ni, naɣilam ba ti saɣi ti ma (ni yiŋ’ kundi), bee ka Naawuni ti ŋmaai fukumsi maa n-ti ma (ka bɛ chɛ Bunyaaminu). Yaha! Ŋuna (Naawuni) n-nyɛŊun gari sokam fukumsi.”
81. Labmi ya yi ba sani n-ti yεli: “Yaa nyini ti ba! Achiika! A bia maa zuya, ti mi bi di shɛhira naɣila ti ni nya shεli, ti mi daa pala ban mi din sɔɣi.”
82. “Yaha! Bɔhimi tiŋsheenim’ ti ni daa be di puuni maa, ni kɔhigɔri shεba ti mini ba ni yoli paai na. Yaha! Achiika! Tinim’ nyɛla ban yɛri yεlimaŋli.”
83. Ka o (Annabi Ya’akuba) yεli: “Chɛli gba! Yi suhiri n-viɛlgi li n-tin ya, amaa! Suɣulo nyɛla din viεla, tamaha beni kadama Naawuni ni labsi bɛ zaasa n-ti ma na namgbaniyini. Achiika! O nyɛla Baŋda, Yεmgoliŋgalana.”
84. Ka o lԑbi biri ba, ka yεli: “Yaa ni n suhusaɣiŋgu ni Yisifu,” ka o nina ayi paligi (ka zom) domn suhusaɣiŋgu zuɣu, ka nyɛla ŋun vali biεrim.
85. Ka bɛ (Annabi Yisifu mabihi maa) yεli): “Naawuni zuɣu,a ku milgi ka chɛ Yisifu yεla teebu, hali ti leei ŋun gbargi, bee ka a pahi ban niŋ hallaka puuni.”
86. Ka o (Annabi Ya’akuba) yεli: “Achiika! M ŋmɛrila n suhusaɣiŋgu mini n nandahima kuŋa n-tiri Naawuni. Yaha! M-mi binshɛɣu yi ni ʒi n-zaŋ jɛndi Naawuni.”
87. (Ka Annabi Ya’akuba yεli): “Yaa yinim’ m bihi! Cham ya ti vihi baŋ Yisifu mini o tuzobila maa shee, ka miri ya ka yi yihi tamaha ni Naawuni nambɔzɔbɔ. Achiika! So bi yihiri tamaha ni Naawuni nambɔzɔbo naɣila ninvuɣu shεba ban nyɛ gutulunima.”
88. Saha shεli bɛ ni kpe o (Annabi Yisifu) sani, ka bɛ yεli: “Yaa nyini Aziz (Misra Naa)! Biɛrim gbaai ti mini ti niriba, ka ti kana ni liɣiri din bi galsi, dinzuɣu palmi ti zaɣa, ka mali ti sara. Achiika! Naawuni nyɛla Ŋun yɔri ban maandi sara sanyoviɛlli.”
89. Ka o (Misra naa) yεli: “Dini bɔŋɔ, yimiyini daa niŋ Yisifu mini o tuzobila (Bunyaaminu) shɛm saha shεli yi ni daa be ʒilinsi puuni la?”
90. Ka bɛ yεli: “Dini bɔŋɔ, nyini n-nyɛ Yisifu? Ka o yεli: “Mani n-nyɛ Yisifu, ŋumbɔŋɔ maa mi (Bunyaaminuu) n-nyɛ n tuzobila. Achiika! Naawuni ti ti pini. Di ni nyɛ shɛm, ninvuɣu so ŋun zo Naawuni ka niŋ suɣulo, tɔ! Achiika! Naawuni bi bahiri ninvuɣu suma sanyoo yoli.”
91. Ka bɛ (Annabi Yisifu mabihi maa) yεli: “Naawuni zuɣu, achiika! Naawuni shiri gahimma tam ti zuɣu, timidaa nyɛla ban tum taali.”
92. Ka o (Annabi Yisifu) yεli: “Galime ka yi zuɣu zuŋɔ, Naawuni ni chε m-paŋ ya. Yaha! Ŋuna n-nyɛŊun gari sokam nambɔzɔhigu.”
93. (Ka Annabi Yisifu yɛli): “Zaŋmi yan gɔɣali (daliya) ŋɔ maa n-ti bahi m ba ninni, o ni leei ŋun ne, din nyaaŋa ka yi zaŋ yi niriba zaasa namgbaniyini n-ti ma na.”
94. Saha shεli kɔhigɔrba maa ni yiɣisi na (Misra tiŋgbani ni), ka bɛ ba yεli: “Achiika! Mani nyɛla ŋun wumdi Yisifu ʒiεɣu, yi yidi naan ku zaŋ ma leei ŋun ka haŋkali.”
95. Ka bɛ (bihi maa) yεli: “Naawuni zuɣu, achiika! A kuli bela a kurumbuni birginsim ma puuni.”
96. Saha shεli ŋun ʒiri suhupɛlli lahibali maa ni paai na, ka o zaŋ li (gɔɣali maa) m-bahi o (Annabi Ya’akuba) ninni, ka o leei ninvuɣu so ŋun ne, kayεli: “Di nibɔŋɔ, n-daa bi yεli ya ni m-mi din be Naawuni sani ka yi ʒi li?”
97. Ka bɛ (bihi maa) yεli: “Yaa nyini ti ba! Suhimi ti taya chεmpaŋ (Naawuni sani) n-ti ti. Achiika! Ti daa shiri nyɛla ban tum taali.”
98. Ka o (Annabi Ya’akuba) yεli: “Ni baalim, n-nyɛla ŋun yɛn suhi chεmpaŋ n-tin ya n Duuma (Naawuni) sani. Achiika! O nyɛla Chεmpaŋlana, Zaadali Nambɔzobonaa.
99. Saha shεli bɛ ni ti kpe Annabi Yisifu sani, ka o gbaai o ba mini o ma n-tabli o maŋa, ka yεli: “Naawuni yi saɣi, kpεm ya Misra tiŋgbani ni na, kanyɛla ban mali suhudoo.”
100. Ka o (Annabi Yisifu) kpiɣio ba minioma ʒili o nam garo zuɣu, ka bɛ kurum n-ti o jilma, ka o yεli: “Yaa nyini m ba ! Ŋɔ maa n-nyɛ n zahinli shεli n-ni daa zahimla fasara. Achiika! N Duuma (Naawuni) zaŋ li leei yɛlimaŋli. Yaha! Achiika! O da viεlgi biɛhigu n-ti ma, dama O ni daa yihi ma sarika ni, ka yihi ya tiŋkpaŋ’ maa tahi na, shintaŋ ni daa saɣim m mini m mabihi sunsuuni maa nyaaŋa. Achiika! N Duuma (Naawuni) nyɛla Ŋun balgira n-tiri O ni bɔri so. Achiika! O nyɛla Baŋda, Yεmgoliŋgalana.”
101. (Ka Annabi Yisifu yεli): “Yaa n Duuma (Naawuni)! Achiika! A shiri ti ma nam puuni shɛli, ka lahi baŋsi ma zahima fasara, Ŋun pili nambu sagbana mini tiŋgbani ni, nyini n-nyɛŊun guli ma Dunia ni Chiyaama, deemi n nyɛvuli ka n-nyɛ Muslimi, ka ti zaŋ ma m-pahi ninvuɣu suma puuni (Zaadali).”
102. (Yaa nyini Annabi Muhammadu)! Lala maa be lahibali shεŋa din sɔɣi ni, ka Ti (Tinim’ Naawuni) siɣisiri li n-tira na. Yaha! A daa ka bɛ (Annabi Yisifu mabihi maa) sani saha shεli bɛ ni daa laɣim gbaai bɛ yɛltɔɣa ka nyɛla ban nari nabiɛri.
103. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Ninsalinim’ pam pala ban yɛn ti Naawuni yεlimaŋli halia yiniŋdi lala kore.
104. A mi bibɔhiri ba sanyo’ shεli. Di (Alkur’aani) pa shεli naɣila teebu nnyɛli zaŋ ti binnamda.
105. Yaha! Di zooiya ka alaama shεli be sagbana ni tiŋgbani ni, ka bɛ (ninsalinimi) kuli gariti di zuɣu, ka nyɛla ban lebri biriti ka chɛri li.
106. Yaha! Bɛ pam bi tiri Naawuni yεlimaŋli, naɣila bɛ nyɛla ban jɛmdi binyɛr’ shɛŋa m-pahi Naawuni zuɣu.
107. Di nibɔŋɔ,bɛ niŋla yεmbahiga ni mushiiba din yi Naawuni daazaaba puuni ti kaba na, bee ka Chiyaama yiɣisibu ti kaba na yim, ka bɛ nyɛla ban bi mi?
108. (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Ŋɔ maa nyɛla n soli ka m boondi zaŋ chaŋ Naawuni sani ni suhunɛli (baŋsim), m mini ŋun doli ma. Yaha! Naawuni nam niŋ kasi. Mani ka ninvuɣu shεba ban bo nyintahi m-pahi Naawuni zuɣu n-jɛmda maa ni.”
109. (Yaa nyini Annabi)! Ti (Tinim’ Naawuni) daa bi tim (tuun’ shεba) ban daa kana pɔi ni nyini naɣila bɛ daa nyɛla dobba, ka Ti siɣisiri wahayi n-tiri ba na tiŋgbananim’ puuni. Di ni bɔŋɔ,bɛ (Maka chεfurinim’) bi gola tiŋgbani yaaŋa zuɣu ka nya ninvuɣu shεba ban daa kana pɔi ni bana maa bahigu ni daa nyɛ shεm? Achiika! Bahiguyili n-nyɛ din gari n-zaŋ ti ninvuɣu shɛba ban mali wuntia. Di ni bɔŋɔ, yi ku niŋ haŋkali?
110. (Bɛ daa naɣisi mi ti ba) Hali ka Naawuni tuumba maa ti yihi tamaha, ka tεhi ni bɛ labsi bala ʒirinima, dinsaha ka Ti (Tinim’ Naawuni) nasara naan yi kaba na, ka Ti tilgi Ti ni bɔri so, so mi ku tooi taɣi Ti daazaaba ka chɛ ninvuɣu shεba ban nyɛ bibɛhi.
111. Achiika! Bɛ (Annabi Yisifu mini o mabihi maa) lahibaya puuni nyɛla din mali kpahimbu n-zaŋ ti ninvuɣu shεba ban mali haŋkali. Di (Alkur’aani) pala lahibali n-nyɛ li ka bɛ kpirti li, amaa! Di nyɛla din tiri yεlimaŋli ni litaafi shεŋa din kana pɔi ni dina, ka nyɛ din kahigiri yεllikam, ni dolsigu mini nambɔzɔbo n-zaŋ ti ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli.

Kundivihira

↑ Bachigahinda Din Be Dagbanli Kur'aani Puuni. The Noble Qur'an: Translation of the Meanings (Dagbani language).
↑ Translation of the Meanings of the Noble Qur'an - Dagbani translation, by Muhammad Baba Gutubu.

[quran-1] Bachigahinda Din Be Dagbanli Kur'aani Puuni. The Noble Qur'an: Translation of the Meanings (Dagbani language).

[2] Translation of the Meanings of the Noble Qur'an - Dagbani translation, by Muhammad Baba Gutubu.

[1]

[2]