Annabi Yinusa Suurili

surah
Pahi la	Alikuraan
Zuliya wuhibu	يونس
Siɣili-lana yuli	Yunus
Be lɛbigili zuliya nima ni	10. Jonah, Q31204663
Balli tuma bɛi balli yuli	laribanchi
Tuma ŋɔ maa zaa bɛla URL maa ni	https://quran.com/10
Nahingbaŋ	Meccan surah

Annabi Yinusa Suurili (Yunus يُونُس)^[1]

E-Class

Suurili ŋɔ maa wuhirila Naawuni gaŋsibu, ka lahi vɔri ninsalinim’ haŋkali n-zaŋ chaŋ Naawuni binnamda shεŋa din mali anfaani n-zaŋ ti Adam bia.

Aaya nima

Aaya nima:^[2]

1. Alif-Laam-Ra (A.L.R.). [Bachi gaŋ gaŋ ŋɔ maa wuhirimi ni Alkur’aani nyɛla Muɣujizah (lahiʒibsi din ka ŋmali) dama so ʒi di fasara naɣila Naawuni]. Dimbɔŋɔnim’ nyɛla litaafi (Alkur’aani) aayanim’ din mali yɛmgoliŋga.
2. Di ni bɔŋɔ, di nyɛla lahiʒiba n-zaŋ ti nisalinim’ ni Ti (Tinim’ Naawuni) siɣisi wahayi (tuuntali) na n-ti ti bɛ puuni ninvuɣu so (ka yεli o): “Kpɛhimi ninsalinima dabɛm, ka ti ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yεlimaŋli suhupεlli lahihali kadama bɛ mali bɛ ni daŋsi (tuunsuma) shɛŋa zaashee din du bɛ Duuma (Naawuni) sani, ka chεfurinim’ yεli: “Achiika! Ŋumbɔŋɔ maa shiri nyɛla sihiralana polo ni.”
3. Achiika! Yi Duuma n-nyɛ Naawuni so Ŋun nam sagbana mini tiŋgbani dabsa ayɔbu puuni, din nyaaŋa kaOniŋ dede Al’arshi zuɣu, Ŋuna m-maandi yɛla, suhudeelana so n-kani (Zaadali) naɣila O saɣiti nyaaŋa, tɔ! Lala ka Naawuni so Ŋun nyɛ yi Duuma maa be, dinzuɣu jεmmiyaO. Dini bɔŋɔ, yi ku teei Naawuni yɛla?
4. O sani n-nyɛ yi labbu shee namgbanyini. Naawuni daalikauli shiri nyɛla yεlimaŋli. Achiika! O (Naawuni) piindi la nambu, din nyaaŋa kaO yɛn ti labsi li, domin O yo ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli, ka tum tuunviɛla samli ni aadalsi. Amaa! Ninvuɣu shεba ban niŋ chεfuritali maa mali binnyurgu din nyɛ kotulum, ni azaabakpeeni, domin bɛ ni daa niŋ chεfuritali shɛli maa zuɣu.
5. Ŋuna n-nyɛŊun zali wuntaŋ’ ka di nyɛla din furila, ka goli mi nyɛ neesim, ka nam li ka di mali zaashɛhi, domin yi zaŋ li m-baŋ yuma kalinli, n-ti pahi laasabu. Naawuni bi nam lala maa naɣila ni yεlimaŋli. O kahigirila O aayanima n-tiri ninvuɣu shεba ban mi.
6. Achiika! Yuŋ mini wuntaŋni taɣibu puuni, ni Naawuni ni nam shɛli sagbana mini tiŋgbana puuni, achiika! Di nyɛla Naawuni nam yɛlikpahinda n-zaŋ ti ninvuɣu shεba ban mali wuntia.
7. Achiika! Ninvuɣu shεba ban bi dihiri tabliri Ti (Tinim’ Naawuni) laɣimbu, ka niŋ yεda ni Dunia bεhigu, ka niŋ suhudoo ni dina, ni ninvuɣu shεba ban tam Ti (Tinim’ Naawuni) aayanim’ yεla.
8. Bannim’ maa labbu shee n-nyɛ buɣum, domin bɛ tuuntumsa ni daa nyɛ shɛli (Dunia puuni).
9. Achiika! Ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli, ka tum tuunvεla, tɔ!Bɛ Duuma (Naawuni) ni dolsigu ba ni bɛ iimaansili maa, ka kulibɔna ti yɛnzɔri gindi bɛ gbinni Alizanda yili shɛŋa din mali yolsigu la puuni.
10. Bɛ suhigu di (Alizanda maa) puuni yɛn ti nyɛla: “Yaa ti Ti Duuma Naawuni A nam simsiya.” Yaha! Ka bɛ puhigu di puuni yɛn nyɛ: “Salaamun (suhudoo).” Ka bɛ suhigu maa bahigu ti yɛn nyɛla “Alhamdu Lillaahi Rabbil Aalamiin (Paɣibu balibu kam nyɛla Naawuni dini, binnamda Duuma).”
11. Yaha! Naawuni yi di daŋdi ninsalinim’ adubεri deebu, kamani O ni deeri di zaɣivεla shεm, tɔ! Achiika! Bɛ di naan deei bɛ nyɛvuya. Dinzuɣu Ti (Tinim’ Naawuni) chεrila ninvuɣu shεba ban bi dihitabli ni Ti laɣimbu maa, ka bɛ kuli be bɛ kpahi yεɣi tariga ni m-birinda.
12. Yaha! Biɛrim shεli yi shihi ninsala, o boondila Ti (Tinim’ Naawuni) ka nyɛŋun do opuluɣa zuɣu, bee ka o ʒi tiŋgbani ni, bee ka o ʒela zuɣusaa. Amaa! Saha shεli Tiyi tivuui biɛrim maa ka chɛ o, ka o chaŋ gari kamani o daa ʒin suhila Ti (Tinim’ Naawuni) n-zaŋ chaŋ biɛrim shεli din shihi o maa ni. Tɔ! Lala ka bɛ (shintaŋ) dihi tuumbiɛrinim’ bɛ ni daa tumdi shɛli nachinsi n-ti ba.
13. Yaha! Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) daa niŋ ali’umma shεba ban kana pɔi ni yinim’ maa hallaka saha shεli bɛ ni daa di zualinsi, ka bɛ tuumba kaba na ni dalirinim’ polo ni, amaa! Bɛ daa pala ban ti Naawuni yεlimaŋli. Tɔ! Lala ka Ti (Tinim’ Naawuni) yɔri tuumbiɛrinim’ samli.
14. Din nyaaŋa, ka Tizaŋ ya ka yi (Makanima) nyɛ ban guli tiŋgbani bɛ nyaaŋa, domin ti nya wula n-yɛn nyɛ yi tuuntumsa.
15. Yaha! Bɛ yi ti karindi Ti (Tinim’ Naawuni) aayanima din be polo ni n-tiri ba (bɛ chεfurinima), ninvuɣu shεba ban bi dihitabli ni Ti laɣimbu maa yεrimi: “(Yaa nyini Muhammadu)! Tahimi AlKur’aani shεli din pa ŋɔ maa na, bee kaa taɣi li. (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Di bi tu kamaata ni mani taɣi li m mammaŋ’ sani. M-bi doli shɛli m-pahila bɛ ni siɣisi shɛli wahayi n-ti ma na, achiika! N-zɔrimi ni n-ti kpe n Duuma (Naawuni) taali ni, domin dabsi’ titali la daazaaba zuɣu.
16. (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Naawuni yi di yu, n naan ku karim li wuhi ya, m mi naan ku baŋsi ya li. Achiika! N-nyɛla ŋun ʒini yi puuni yuungbaliŋ pɔi ni di (Alkur’aani maa) kandi na. Di ni bɔŋɔ, yi ku niŋ hankali?
17. Dinzuɣu, ŋuni n-lee lahi nyɛ zualindira n-ti paai ŋun ŋma ʒiri pa Naawuni, bee ka o labsi O aayanim’ ʒiri? Achiika! bibɛhi ti ku tilgi (Zaadali).
18. Ka bɛ (chεfurinim’ maa) jεmdi din pa Naawuni, ka mi ku tooi niŋ ba chuuta bee anfaani shεli, ka naan yεra: “Ti duumanim’ ŋɔ maa n-nyɛ ban yɛn ti suhudee ti Naawuni sani. (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Di ni bɔŋɔ, yi tirila Naawuni lahibali shεli O ni ʒi di yεla sagbana mini tiŋgbani ni? O nam simsiya, ka lahi du ka chɛ yi ni laɣindi O mini binyεr’ shεŋa n-jεmdi maa.
19. Yaha! Ninsalinim’ daa pa shɛli mpahila ali’umma yinsi, ka bɛ daa niŋ namgbankpeeni. Di yi di pala yεltɔɣali din pun daŋsi a Duuma sani zuɣu, bɛ naan niŋ fukumsi bɛ sunsuuni n-zaŋ chaŋ bɛ ni niŋdi namgbankpeeni shɛli puuni maa.
20. Ka bɛ (Maka chεfurinim’ maa) naan yεra: “Bozuɣu ka bɛ bi siɣisi alaama shεli din yi O (Muhammadu) Duuma sani na n-ti ti o? Yεlima: “Achiika! Binshɛɣu din sɔɣi baŋsim bela Naawuni sani. Dinzuɣu, ʒinimi ya guhima, m gba pahi yi zuɣu ka ti ʒiya guhira.”
21. Yaha! Ti (Tinim’ Naawuni) yi ti chɛ ka ninsalinim’ lam nambɔzɔbo biɛrim shɛli din shihi ba nyaaŋa, a ni nyaka bɛ nari nabɛri Ti aayanim’ puuni. Yεlima: “Naawuni n-nyɛŊun valimma ni nari, Achiika! Ti tuumba (Malaaika nima) sabrila yi ni nari nabiɛri shɛŋa maa.”
22. Ŋuna m mali ya n-chana duli ni kom ni, hali ka di yi ti niŋ ka yi be ŋarim puuni, ka di (ŋarim maa) zaŋ ba gari pɔhim shɛli din nyɛɣisa zuɣu,ka bɛ (ninsalinim’) niŋ suhupεlli ni dina, ka pɔhim shɛli di vuri ni kpɛŋ ka li(ŋarim maa) na, ka kogbaŋ kaba na luɣulikam, ka bɛ dihitabli ni hallaka paai ba, dinsaha ka bɛ yi pa yɛn boondi Naawuni ka nyɛla ban simsiri O ni jεma (kayεra): “Achiika! A yi tilgi ti ka chɛ dimbɔŋɔ maa, achiika! Ti nyɛla ban yɛn paɣi.
23. Saha shεli O (Naawuni) ni ti tilgi ba, ka a nya ka bɛ saɣindi tiŋgbani yaaŋa zuɣuka di pa ni yɛlimaŋli shεli. Yaa yinim’ ninsalinima! Achiika! Yi zualinsi bela yi maŋsi zuɣu, di nyɛla Dunia bɛhigu nyεɣisim, din nyaana, Ti (Tinim’ Naawuni) sani n-yɛn ti nyɛ yi labbu shee, ka Ti ti tin ya yi tuuntumsa lahibali.
24. Achiika! Dunia biεhigu kotomsi ŋmanila ko’ shɛli Ti (Tinim’ Naawuni) ni siɣisi li na zuɣusaa, ka tiŋgbani ni bimbila shɛŋa ninsalinim’ mini biŋkobri ni diri gabi ni dina, hali ka tiŋgbani ti kpiɣidi vɛlim na, ka di di nachinsi, ka ban su li (puu maa) tεhi ni bɛ sula di yiko, ka Ti (Tinim’ Naawuni) zaligu ti kana n-ti di li yuŋ bee wuntaŋ’ ni, ka Ti zaŋ li (puu maa) leei bɛ ni yihi pushɛli bindirigu, ka di be kamani di sa kala bindirigu sɔhila, Lala ka Ti (Tinim’ Naawuni) kahigiri aayanima n-tiri ninvuɣu shεba ban tεhira.
25. Yaha! Naawuni boondi mi n-zaŋ chaŋ suhudoo yili (Alizanda), ka dolsiri O ni bɔri so n-zaŋ chaŋ sochibga.
26. Ninvuɣu shεba ban viɛlgi tuma mali sanyovεlli, ni pahigu (Alizanda mini Naawuni nyɛbu). Taŋkpagbilgu bee filiŋ miti bi yɛn ŋari bɛ nina, bana n-nyɛ Alizanda bihi, ka bɛ yɛn ti kpalim di puuni kuli mali wɔra.
27. Yaha! Ninvuɣu shεba ban tum tuumbεri sanyoo yɛn ti nyεla di tatabo din be, ka filiŋ yɛn ti ŋari bɛ nina, bɛ ti ka ŋun yɛn taɣi ba, ka di ŋmanila bɛ zaŋla yuŋ shɛli din zimsi yaɣ’ shεli nlimsi bɛ nina zuɣu, bana n-nyɛ buɣim bihi, ka bɛ nyɛla ban yɛn ti kpalim di puuni.
28. Yaha! Dabsi’ shεli Ti (Tinim’ Naawuni) ni yɛn ti laɣim ba (ninsalinim’) namgbaniyini, din nyaaŋa ka Ti yεli ninvuɣu shεba ban bo nyintahi m-pahi Naawuni zuɣu maa: “Zanimi ya yi zaashee, Yi mini yi duumanima.” Din’ nyaaŋa, ka Ti (Tinim’Naawuni) wolgi bɛ sunsuuni, ka bɛ duumanim’ maa yεli: “Yi daa pala ban jɛmdi ti (Dunia puuni).”
29. “Dinzuɣu Naawuni saɣi Shɛhiradira ti mini ya sunsuuni. Achiika! Tinim’ (buɣa) daa ʒi shɛli n-zaŋ chaŋ yi jεma ni tinima.”
30. Nimaa ni ka nyεvuli kam yɛn ti lam din daŋsi tuun’ shεŋa (sanyoo), ka bɛ labsi ba (ninsalinima) Naawuni, bɛ Duuma ni yεlimaŋli sani, ka bɛ ni daa namdi ʒiri shɛŋa maa zaa bɔrgi ka chɛ ba.
31. (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Ŋuni n-leei tiri ya arzichi zuɣusaa ni tiŋgbani ni? Bee Ŋuni n-su wumbu ni nyabu? Yaha! Ŋuni nyihiri binnyεŋ binkpiŋ ni, ka yihiri binkpiŋ binnyεŋ ni? Yaha! Ŋuni n-leei maandi yɛla?” Bɛ ni yεli ni Naawuni. Tɔ!Yεlima: “Di ni bɔŋɔ, yi ku zo Naawuni?
32. Tɔ! Ŋuna n-nyɛ Naawuni, yi Duuma ni yεlimaŋli, dinzuɣu bo nleei lahi be yεlimaŋli nyaaŋa m-pahi la bɔrginsim? ka bozuɣuka bɛ ŋmalgiri ya (ka chɛ Naawuni jɛma)?
33. Lala ka a Duuma (Naawuni) yɛltɔɣali niŋ talahi n-zaŋ ti ninvuɣu shεba ban kpee yi kadama bɛ pala ban yɛn ti Naawuni yɛlimaŋli.
34. (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Di nibɔŋɔ, yi duumanim’ maa puuni so ni tooi pili nambu, din nyaaŋa ka o lahi labsi li (di bεhigu shee)? Yεlima: “Naawuni n-nyɛŊun pindi nambu, din nyaaŋa, ka O labsiri li (di biεhigu shee). Ka bozuɣuka bɛŋmalgiri ya (ka chɛri O jɛma)?”
35. Yεlima: “Di ni bɔŋɔ, yi duumanim’ maa puuni so beni dolsiri zaŋ chaŋ yεlimaŋli? Yεlima: “Naawuni n-nyɛŊun dolsira n-zaŋ chaŋ yεlimaŋli. Di nibɔŋɔ, Ŋun dolsira n-zaŋ chaŋ yεlimaŋli n-tu kamaata ni bɛ doli bee ŋun ku tooi dolsi naɣila bɛ dolsi o mi, ka bo nleei mali ya, wula ka yi leei niŋdi fukumsi ni lala?
36. Yaha! Bɛ (chεfurinim’ maa) pam bi doli shεli m-pahila zilsigu, achiika! Zilsigi mi ku tooi niŋ anfaani shɛli n-zaŋ jɛndi yεlimaŋli. Achiika! Naawuni nyɛla Ŋunmi bɛ tuuntumsa.
37. Yaha! Di bi tu kamaata ni bɛŋma ʒiri n-ti Alkur’aani ŋɔ maa na ka di pa ni Naawuni sani ka di yi na. Amaa! Di nyɛla din tiri yεlimaŋli ni (litaafi shεŋa) din pun daŋ li, ka di lahi nyɛ litaafi shεli din kahigiri yɛllikam, zilsigu ka di puuni, di yila binnamda Duuma sani na.
38. Bee bɛ (Maka chɛfurinim’) yεrimi ni o (Annabi Muhammadu) kpiri li mi (Alkur’aani)? Yεlima: “Tahimi ya suurigaŋ na din nyɛ di ŋmali, ka boli ya yi ni yɛn tooi boli so na (ka o ti sɔŋ ya) ka pa ni Naawuni, yi yi shiri nyɛla yεlimaŋlinima.”
39. Chɛli gba! Bɛ labsila bɛ ni ka shɛli baŋsim ʒiri. Di mi kahigibu pun bi kaba na, lala ka ban daa kana pɔi ni bana maa gba daa labsi yεlimaŋli ʒiri. Tɔ! Yuli nya zualindiriba bahigu ni daa ti nyε shεm.
40. (Yaa nyini Annabi)! Bɛ puuni shεba beni n-tiri li (Alkur’aani) yɛlimaŋli,ka bɛ puuni shεba mi beni bi ti li yεlimaŋli. Yaha! A Duuma nyεla Ŋun mi ninvuɣu shɛba ban saɣinda.
41. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Bɛ yi labsi a ʒirilana, tɔ! Nyin yεlima: “N tuuntumsa (sanyoo) nyɛla n dini, ka yi mi gba tuuntumsa (sanyoo) nyɛ yi dini, yi nyɛla ban nuu ti ka n tuuntumsa ni, ka m mi gba nuu ti ka yi tuuntumsa ni.
42. (Yaa nyini Annabi)! Bɛ puuni shεba lahi beni wumda n-zaŋ kana a sani. Di nibɔŋɔ, a nyɛla ŋun yɛn tooi chε ka tikpiranim’ wum yεltɔɣa, hali di yi niŋ ka bɛ ka haŋkali gba?
43. Yaha! Bɛ puuni shεba beni yuunda n-zaŋ kana a polo. Di ni bɔŋɔ, a ni tooi dolsi zoomba hali di yi niŋ ka bɛ bi ne?
44. Achiika! Naawuni bi diri ninsalinim’ zualinsi ni shɛli, amaa! Ninsalinima nnyɛ ban diri bɛ maŋ’ zualinsi.
45. Yaha! Teemi dabsi’ shεli Oni yɛn ti neei ba (ninsalinima) ka di niŋ ba kabɛ na ʒin ʒinila (Dunia puuni) naɣila saha yini dabsili puuni, ka bɛ baŋdi taba bɛ sunsuuni. Achiika! Ninvuɣu shεba ban labsi Naawuni laɣimbu ʒiri maa kɔhilu, bɛ mi daa pala ban dolsi (Dunia puuni).
46. Yaha! Ti (Tinim’ Naawuni) yi bɔra,ka Tizaŋ Tini niŋ ba alikauli (azaaba) shεli maa pirgili n-wuhi a (Dunia ŋɔ), bee ka Ti deei a nyɛvuli, tɔ!Bɛ kuli yɛn ti labila Ti sani (Zaadali), din nyaaŋa Naawuni nyɛla Shɛhiradira ni bɛ tuuntumsa.
47. Yaha! Ali’umma kam ni bɛ tumo, dinzuɣu bɛ tumo yi ti kana (Zaadali), ka bɛ niŋ fukumsi bɛ sunsuuni ni aadalsi, bɛ mi ti ku di ba zualinsi.
48. Ka bɛ (Maka chεfurinim’) naan yεra: “Bondali n-nyɛ alikauli (Chiyaama yiɣisibu) ŋɔ maa, yi yi shiri nyɛla ban yεri yεlimaŋli?
49. (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “N-ka yiko din yɛn tooi niŋ m maŋa chuuta bee anfaani shεli, naɣila Naawuni ni yu shɛli. Ali’umma kam mali la bɛ saha. Dinzuɣubɛ saha yi ti paai, bɛ ti bi yɛn naɣisi ti ba sahayini, bɛ mi ku daŋsi bɛ nyɛvuya deebu.
50. Yεlima: “Di ni bɔŋɔ, yi nyaya, O (Naawuni) daazaaba yi kan ya na yuŋ bee wuntaŋ’ ni, dinsaha bo ka bibɛhi leei lahi bɔri ni yomyoma?
51.Di ni bɔŋɔ, di (azaaba maa) yi sheei yi zuɣu na naai ka yi naan ti yεlimaŋli? pumpɔŋɔ (yi ti yɛlimaŋli). Achiika! Yi mi daa nyɛla ban bɔri li ni yomyoma.
52. Din nyaaŋa, kabɛ yεli ninvuɣu shɛba ban di zualinsi maa: “Lammi ya azaaba shεli din ka naabu. Di ni bɔŋɔ,bɛ ni yon ya samli m-pahila yi ni daa bo shɛli n-zali yi maŋa? ”
53. (Yaa nyini Annabi)! Ka bɛ (chεfurinim’ maa) naan bɔhira kadama di (azaaba maa) nyɛla yεlimaŋli? Yεlima: “Ii, m-po n Duuma, achiika! Di nyɛla yɛlimaŋli, yi mi pala ban yɛn tooi zo n-tilgi.
54. Yaha! Nyɛvuli kam din di zualinsi yi di daa su din kam be tiŋgbani ni yiko (Zaadali), di naan zaŋ li yodi maŋ’ zuɣu. Yaha! Ka bɛ (ninsalinim’) sɔɣi yolitiɛm saha shεli bɛ ni nya azaaba. Yaha! Ka bɛ niŋ fukumsi bɛ sunsuuni ni aadalsi, bɛ mi pala bɛ ni yɛn di shɛba zualinsi.
55. Wumma! Binshɛɣu din be sagbana mini tiŋgbani ni nyɛla Naawuni dini. Wumma! Achiika! Naawuni daalikauli nyɛla yεlimaŋli. Amaa! Ninsalinim’ pam bi mi.
56. Ŋuna n-nyɛ Ŋun neeri ka kura. O mi sani ka bɛ yɛn ti labsi ya.
57. Yaa yinim’ ninsalinima! Achiika! Wa’azu (Alkur’aani) kan ya na din yi yi Duuma sani na, ka di nyɛ din tibri doro din be suhiri ni, ka lahi nyɛ dolsigu, ni nambɔzɔbo n-zaŋ ti ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yεlimaŋli.
58. (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Ni Naawuni pini ni O nambɔzobo zuɣu, bɛ (Muslinnim’) niŋmi suhupɛlli, dina nnyɛ zaɣiviɛlli n-gari bɛ ni laɣinda shɛli (arzichi) maa.
59. (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Di ni bɔŋɔ, yi nya Naawuni ni siɣisi arzichi shεli tin ya na, ka yi (Maka chɛfurinim’) naan zaŋ di puuni shεli leei din chihira, ka zaŋ shεli mi ka di nyɛ halali? Tɔ! (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Di ni bɔŋɔ, Naawuni n-saɣi tin ya, bee yi kuli ŋmarila ʒiri m-pari Naawuni?
60. Ka bo n-leei nyɛ ninvuɣu shεba ban ŋmari ʒiri m-pari Naawuni maa tɛha Zaadali? Achiika! Naawuni nyɛla Ŋun tiri ninsalinim’ pini, amaa! Ninsalinim’ pam bi paɣira.
61. (Yaa nyini Annabi)! A na ʒin be yεltɔɣa shεli ni,a mina ʒin karindi shɛli Alkur’aani puuni. Yi (Muslinnim’) mi na ʒin tumdi tuun’shεli, naɣila Ti (Tinim’ Naawuni) nyɛla ban diri ya di shɛhira saha shεli yini kpɛri di puuni. Yaha! Binshɛɣu din ŋmali be ka salinsaʒee bi sɔɣiri ka chɛri a Duuma (Naawuni) tiŋgbani bee sagbana ni. Yaha! Di yi nyɛla din pɔri gari lala, bee din galsi n-gari li, naɣila di bela litaafi shεli (Lauhul Mahfuuz) din kahigiri yɛllikam la ni.
62. Wumma! Achiika! Naawuni yuriba (O simnima) ti ka dabiɛm shɛli, bɛ mi ti ka suhusaɣiŋgu ni (Zaadali).
63. Ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yεlimaŋli, ka nyɛla ban mali wuntia.
64. Bɛ mali suhupiεlli lahibali Dunia bɛhigu puuni, ni Chiyaama, Naawuni yɛltɔɣa (zaligu) ka taɣibu, dina n-nyɛ tarli din galsi.
65. (Yaa nyini Annabi)! Di chɛ ka bɛ (chεfurinima) yεltɔɣa niŋ a suhusaɣiŋgu. Tibginsim zaasa namgbaniyini bela Naawuni sani, Ŋuna n-nyɛ Wumda, Baŋda.
66. Wumma! Achiika! Naawuni n-su ŋun kam be sagbana mini tiŋgbani ni, ninvuɣu shεba ban bo nyintahi m-pahi Naawuni zuɣu jεmdi maa bɛ doli shεli naɣila zilsigu. Yaha! Bɛ pala ninvuɣu shεba mpahila bɛŋmarila ʒiri.
67. Ŋuna (Naawuni) n-nyɛ Ŋun zali ya yuŋ domin yi ʒini di puuni ni suhudoo, ka (zali ya) wuntaŋ’ ka di nya neebu. Achiika! Yɛlikpahinda be ŋɔ maa puuni n-zaŋ ti ninvuɣu shεba ban wumda.
68. Ka bɛ (Yahuudu mini Nashaaranim’) yεli ni Naawuni mali bia. O nam simsi ya, Ŋuna n-nyɛ Bundana (O ka bukaata ni bia), Ŋuna n-su din be sagbana mini tiŋgbani ni. Dinzuɣu, yi (chεfurinim’) ka daliri shɛli ni ŋɔ maa. Di nibɔŋɔ, yi yεrila yεltɔɣa shεli yini ka di baŋsim nzaŋ jɛndi Naawuni?
69. (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Achiika! Ninvuɣu shεba ban ŋmari ʒiri m-pari Naawuni maa ku tilgi.
70. (Bɛ ni wum) nyεɣisim bɛla Dunia puuni, di nyaaŋa bɛ labbu shee nyɛla Ti (Tinim’ Naawuni) sani, ka Ti yɛn ti chɛ ka bɛ lam azaabakpeeni, domin bɛ ni daa niŋdi chεfuritali shɛli maa zuɣu.
71. (Yaa nyini Annabi)! Karimmi ba Annabi Nuhu lahibali, saha shεli oni daa yεli o niriba: “Yaa yinim’ n niriba! Di yi nyɛla m mini ya ʒiya, ni n-ni teeri ya ni Naawuni aayanim’ maa tibsila yi zuɣu, (ka yi bɔrini yi ku ma), tɔ! Mani dalimla Naawuni zuɣu, dinzuɣu laɣimmiya yiyεllikam, n-ti pahi yi duumanim’ maa, ka miri ya ka yi sɔɣi yi binshɛɣu, ka zali ya fukumsi shεli yini bɔran zuɣu, ka miri ya ka yi naɣisi n-ti ma.”
72. Dinzuɣu yi yi lԑbi biri, tɔ! Mani bi bɔhiri ya sanyo’ shεli, n-ka sanyoo mpahila Naawuni zuɣu. Yaha! Bɛ puhi ma ni m-pahi ban zaŋ bɛ maŋ’ zaasa n-ti Naawuni (Muslinnima) puuni.
73. Ka bɛ labsi o (Annabi Nuhu) ʒirilana (ka bɔra ni bɛ ku o),ka Ti (Tinim’ Naawuni) daa tilgi o mini ban daa be ŋarim la puuni, ka zan ba leei ban guli tiŋgbana. Ka Ti chε ka kom di ninvuɣu shεba ban labsi Ti (Tinim’ Naawuni) aayanim’ ʒiri maa. (Yaa nyini Annabi)! Tɔ! Yulimi bɛ ni daa saɣisiri ninvuɣu shɛba maa bahigu ni daa ti nyɛ shεm.
74. Din nyaaŋa, ka Ti (Tinim’ Naawuni) daa tim tuumba na o (Annabi Nuhu) nyaaŋa n-zaŋ kana bɛ niriba sani, ka bɛ kaba na ni dalirinim’ din be polo ni, amaa! Bɛ daa pala ban ti yɛlimaŋli ni bɛ ni pun daŋ labsi shɛli ʒiri maa. Lala ka Ti (Tinim’ Naawuni) ŋariti ninvuɣu shεba ban kpahiri yεɣiri tariga suhiri.
75. Di nyaaŋa, ka Ti (Tinim’ Naawuni) tim Annabi Musa mini Annabi Haruna ni Ti aayanima n-zaŋ chaŋ Fir’auna mini o niriba sani, ka bɛ tibgi bɛ maŋa, kadaanyɛla ninvuɣu shɛba ban nyɛ bibɛhi.
76. Saha shεli yεlimaŋli ni daa kaba na Ti (Tinim’ Naawuni) sani, ka bɛ yεli: “Achiika! Ŋɔ maa nyεla sihira polo ni.”
77. Ka Annabi Musa yεli: “Di ni bɔŋɔ, yi yɛrila yεlimaŋli saha shɛli di ni kan ya na: “Sihira m-boŋɔ maa?” Yaha! Sihiranim’ ti ku tilgi (Zaadali).”
78. Ka bɛ yεli: “Dini bɔŋɔ, (Yaa nyini Musa)! A kami na ni a ti lebgi ti ka chɛ ti ni paai ti banim’ ka bɛ jεmdi shεli maa, ka di leei tibginsim n-zaŋ ti yi niriba ayi maa (Annabi Musa ni Annabi Haruna) tiŋgbani ŋɔ ni? Tɔ! Tinim’ pala ban yɛn tin ya yεlimaŋli.”
79. Ka Fir’auna yεli: “Kam ya ma na ni sihiralana kam ŋun nyɛ baŋda.”
80. Saha shεli sihiranim’ maa ni kana, ka Annabi Musa yεli ba: “Labmi ya yi ni yɛn labi shɛli.”
81. Saha shεli bɛ ni labi (bɛ gabsi mini bɛ dari), ka Annabi Musa yεli: “Yi ni tahi shɛli ŋɔ na nyɛla sihira. Achiika! Ni baalim, Naawuni ni saɣim li, achiika! Naawuni bi maandi ninvuɣu shɛba ban tumdi barina tuuntumsa.”
82. Yaha! Naawuni tirila yεlimaŋli yaa (ka di nyɛŋ ʒiri) ni O yɛltɔɣa (dalirinima) hali di yi niŋ ka bibiɛhi je li.
83. Amaa! So daa bi ti Annabi Musa yεlimaŋli naɣila zuliya shɛba ban yi o niriba (Israaila bihi) puuni na, ka nyɛla ban zɔri Fir’auna ni o kpambaliba dabεm domin o ti di niŋ ba furmiinsi zuɣu. Achiika! Fir’auna daa nyɛla ŋun tibgi o maŋ’ tiŋgbani yaaŋa zuɣu. Yaha! O daa shiri be barinanim’ puuni.
84. Ka Annabi Musa yεli: “Yaa yinim’ n niriba! Yi yi nyɛla ban shiri ti Naawuni yεlimaŋli, tɔ! Yin dalimmi ya O zuɣu, yi yi nyɛla ban zaŋ yi maŋa n-ti Naawuni (Muslinnima).
85. Ka bɛ yεli: “Naawuni zuɣu ka ti dalim. Yaa ti Duuma (Naawuni)! Di zaŋ ti leei dahimbu n-zaŋ ti zualindiriba.”
86. Yaha! “Gum ti ni A nambɔzobo ka chɛ ninvuɣu shɛba ban nyɛ chεfurinim’ ŋɔ maa.”
87. Yaha! Ka Ti (Tinim’ Naawuni) tim ni wahayi n-zaŋ chaŋ Annabi Musa mini o mabia (Annabi Haruna) sani kadama: “Zaŋmi ya yi niriba ʒili yili shɛŋa puuni Misra tiŋgbani ni, ka zaŋ ya yiyiŋsi leei alchibla (Ka’aba), ka puhi ya jiŋli. Yaha! (Yaa nyini Musa)! Tim ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli suhupεlli lahabali (ni nasara chεfurinim’ zuɣu).
88. Ka Annabi Musa yεli: “Yaa ti Duuma (Naawuni)! Achiika! A tila Fir’auna mini o kpambaliba nachinsi mini arzichi Dunia biεhigu puuni, domin bɛ birgi (ninsalinima) ka chɛ A soli.Yaa ti Duuma (Naawuni)! Nyɛhimi bɛ daarzichi maa, ka kuui bɛ suhiri, ka bɛ ku lahi tiyεlimaŋli naɣila bɛ ti nya la azaabakpeeni (Zaadali).
89. Ka O (Naawuni) yεli: “Achiika! Bɛ deei yi niriba ayi maa suhigu. Dinzuɣu, zanimi ya n-tuhi, ka miri ya ka yi doli ninvuɣu shεba ban ʒi soli.
90. Yaha! Ka Ti (Tinim’ Naawuni) duhi Israaila bihi kulgi duli, ka Fir’auna mini o sapashinnim’ doli ba (kom maa ni), domin zualinsi ni jεlinsi zuɣu, hali ni saha shεli kodili maa ni daa ti paagi o (Fir’auna), ka onaan yεli: “N-ti yεlimaŋli kadama duuma jεmdigu n-kani ni yεlimaŋli naɣila Israaiila bihi ni ti yεlimaŋli ni Duuma so maa.Yaha! M-be ban zaŋ bɛ maŋ’ zaasa n-ti Naawuni la (Muslinnim’) puuni.
91. Pumpɔŋɔ (ati yεlimaŋli), amaa! A daa kpela Naawuni taali ni pɔi ni ŋɔ maa. Yaha! A daa bela barinanim’ puuni.
92. Zuŋɔ, Ti (Tinim’ Naawuni) yɛn yihami m-pa duli (ka sokam nya a), domin a leei kpahim n-ti ban yɛn kana a nyaaŋa. Achiika! Ninsalinim’ puuni pam nyɛla ban tamdi Ti aayanim’ yεla.
93. Achiika! Ka Ti (Tinim’ Naawuni) daa zaŋ Israaiila bihi n-ti ʒili jilma shee (Misra mini Sham) tiŋgbani yaaŋa zuɣu. Ka Ti lahi largi ba bindirisuma. Amaa! bɛ daa bi niŋ namgbankpeeni naɣila saha shεli baŋsim (Alkur’aani) ni daa ti kaba na. Achiika! A Duuma (Naawuni) yɛn ti niŋla fukumsi bɛ sunsuuni ni bɛ ni daa niŋdi namgbankpeeni shɛli zuɣu maa.
94. Dinzuɣu (Yaa nyini Annabi)! A yi be zilsigu puuni ni Ti (Tinim’ Naawuni) ni siɣisi shɛli (Alkur’aani) na n-ti ti a maa, tɔ! Nyin bɔhimi ninvuɣu shεba ban daa karindi litaafi (Attaura, bee Old Testament) pɔi ni a kandi na. Achiika! Yεlimaŋli ka a na a Duuma (Naawuni) sani. Dinzuɣu di pahi ninvuɣu shεba ban be zilsigu puuni.
95. Yaha! Di pahi ninvuɣu shεba ban labsi Naawuni aayanim’ ʒiri maa puuni, ka leei ŋun be ninvuɣu shɛba ban kɔhilu puuni.
96. Achhika! (Yaa nyini Annabi)! Ninvuɣu shεba a Duuma (Naawuni) yɛltɔɣali (azaaba) ni niŋ talahi bɛ zuɣu maa pala ban yɛn ti Naawuni yεlimaŋli.
97. Yaha! Hali yεlikpahindili kam yi kaba na, (bɛ ku ti yεlimaŋli) naɣila bɛ ti kuli nyala azaaba kpeeni.
98. Di nibɔŋɔ, tiŋgbani shɛlinim’ beni n-ti Naawuni yεlimaŋli, ka bɛ iimaansili niŋ ba anfaani n-ti lahi paai Annabi Yinusa niriba, saha shɛli bɛ ni ti Naawuni yεlimaŋli. Ka Ti (Tinim’ Naawuni) vuui filiŋ daazaaba Dunia ʒii puuni ka chɛ ba. Yaha! Ka Ti chɛ ka bɛ wum nyɛɣisim hali ni saha shɛli.
99. (Yaa nyini Annabi)! A Duuma yi di daa bɔra, ninvuɣu shεba ban be tiŋgbani yaaŋa zuɣu zaasa naan ti yεlimaŋli namgbaniyini. Di ni bɔŋɔ, (Yaa nyini Annbi)! A niŋdila ninsalinim’ talahi hali ni bɛ ti leei ban ti Naawuni yεlimaŋli?
100. Yaha! Nyɛvuli shεli ku tooiti yεlimaŋli naɣila ni Naawuni yεda. Yaha! O (Naawuni) zaandila daɣiri (azaaba) ninvuɣu shεba ban ka haŋkali zuɣu ni.
101. (Yaa nyini Annbi)! Yεlima: “Yulimi ya din be sagbana mini tiŋgbani ni. Yaha! Aayanima (Alkur’aani) mini valsigu bi niŋdi anfaani n-ti ninvuɣu shεba ban bi tiri yεlimaŋli.
102. Di ni bɔŋɔ, bɛ (Maka chεfurinim’) guhirila shɛli m-pahila azaaba din daa gari ninvuɣu shɛba ban kana pɔi ni bana maa zuɣu tatabo? Tɔ! (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Guhimi ya, m gba pahi yi zuɣu ka ti be ban guhira puuni.
103. Din nyaaŋa, Ti (Tinim’ Naawuni) tilgi Ti tuumba, ni ninvuɣu shεba ban tiyεlimaŋli. Di nyɛla talahi Ti zuɣu ka Ti tilgiri ninvuɣu shεba ban tiyεlimaŋli.
104. (Yaa nyini Annabi)! Yεilma: “Yaa yinim’ ninsalinima! Yi yi nyɛla ban be zilsigu puuni ni n-zaŋ chaŋ n daadiini ŋɔ maa, tɔ! Mani ku jεm binyεr’ shεŋa yini jεmdi ka di pa Naawuni maa. Amaa! Mani jεmdila Duuma so Ŋun deeri yi nyɛvuya. Yaha! Bɛ puhi ma ni m-pahi ban ti Naawuni yεlimaŋli puuni.”
105. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! “Zanimi tuhi adiini shεli (Muslinsi daadiini) din milgi ka chɛʒiri kam, ka di pahi ninvuɣu shɛba ban bo nyintahi m-pahi Naawuni zuɣu maa ni.
106. Yaha! Di jɛm binshɛɣu din pa Naawuni, ka mi ku tooi niŋ a anfaani bee biɛrim shεli, dinzuɣu a yi niŋ lala, din ŋuna, achiika! A be zualindiriba ni.
107. Yaha! Naawuni yi shihi a ni chuuta shεli, tɔ! So n-kani yɛn tooi vuui li (ka chɛ a) naɣila Ŋuna, Omiyiyua ni bɛrisuŋ shεli, tɔ! So ku tooi lahi labsi O pini nyaaŋa, O (Naawuni) zaŋdi li mintibgiO nibɔri so O daba puuni. Yaha! Ŋuna n-nyɛ Chεmpaŋlana, Zaadali Nambɔzobonaa.
108. (Yaa nyini Annabi)! Yɛlima: Yaa yinim’ ninsalinima! Achiika! Yɛlimaŋli kan ya na yi Duuma (Naawuni) sani, dinzuɣu ŋun dolsi, tɔ! Achiika! O maŋ’ zuɣu ka o dolsi, ŋunmi lahi bɔrgi, tɔ! Achiika! O maŋ’ zuɣu ka o bɔrgi. Yaha! M-pala yi yɛla ni dalim so zuɣu.”
109. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Doli bɛ ni niŋdi shɛli wahayi n-zaŋ kana a sani maa, ka niŋ suɣulo hali ka Naawuni ti niŋ fukumsi. Yaha! Ŋuna n-nyɛŊun gari ban kam niŋdi fukumsi.

Kundivihira

↑ Bachigahinda Din Be Dagbanli Kur'aani Puuni. The Noble Qur'an: Translation of the Meanings (Dagbani language).
↑ Translation of the Meanings of the Noble Qur'an - Dagbani translation, by Muhammad Baba Gutubu.

[quran-1] Bachigahinda Din Be Dagbanli Kur'aani Puuni. The Noble Qur'an: Translation of the Meanings (Dagbani language).

[2] Translation of the Meanings of the Noble Qur'an - Dagbani translation, by Muhammad Baba Gutubu.

[1]

[2]